Zoek trefwoord in element

(Materialized) views

Gestandaardiseerde interface op basis van een database artifact een materialized view. Een combinatie van een abstract sql statement met buffering van de achterliggende data voor performance winst

(Update) Gebruik van centrale data fundament/ data hub

Er is één centrale plek binnen XXX (de centrale D&A omgeving) voor het ontvangen, opslaan, valideren, opwerken, modelleren, integreren en leveren van actuele en historische data en informatieproducten uit verschillende externe en interne (XXX) bronnen en domeinen. De data fundament/data hub is niet bedoeld als doorgeefluik van data. Datafundament voegt waarde toe aan de datastroom. Het centrale datafundament fungeert in deze tweeledig: als ‘data hub” functie en als DWH/dashboard en rapportage functie. Beiden zijn volledig ge-aligned en daardoor maken we gebruik van “een single source of truth” zowel in je planning, als ook het sturen op basis van de realisatie.

AA / AI ontwikkeling centraal

Ontwikkeling en bij voorkeur deployen van AA / AI modellen gebeurt in de centrale D&A omgeving. Om performance, privacy of data beschikbaarheid redenen kan het nodig zijn de modellen decentraal te deployen.

Aanbieden 0.9 versie aan architectuur board

Aanbieden van de 0.9 versie van de solution architectuur/PSA aan het architectuurboard.

Aanbieden Common datasets

Services voor algemene datasets binnen Data omgeving zoals ontsloten herbruikbare laag gestructureerde data en reference data entiteiten met de daarbij behorende logische applicatie functies

Aanpasbaar en flexibel

Verwijst naar het vermogen van een datasysteem of architectuur om effectief te reageren op veranderingen in bedrijfsprocessen, vereisten, databronnen en technologische omgevingen. Door de flexibiliteit kan een systeem variaties in dataformaten, datamodellen en datastructuren ondersteunen.

Aanpasbaar en flexibel

Verwijst naar het vermogen van een datasysteem of architectuur om effectief te reageren op veranderingen in bedrijfsprocessen, vereisten, databronnen en technologische omgevingen. Door de flexibiliteit kan een systeem variaties in dataformaten, datamodel.

Aantoonbaar

XXX verantwoordt de omgang met data en informatie en is aantoonbaar in control
- Rationale
Toezichthouders en stakeholders willen zekerheid over kwaliteit van en zorgvuldige omgang met data en informatie.
- Implicatie
Data en informatie is auditeerbaar in opzet, bestaan en werking, waarbij de maatregelen die daarvoor worden genomen passen bij de waarde die data en informatie vertegenwoordigt.

Aanwezigheid van standaard enterprise architectuur modelleertalen

De belangrijkste architectuur modelleertalen zijn geconfigureerd in de architectuur repository zodat op basis van de talen diagrammen opgesteld kunnen worden binnen de modelleertalen en de voor die taal relevante eigenschappen kunnen worden ingesteld.

ABB Catalogus

Catalogus van Architectuur Bouwblokken waarmee een aantal services kunnen worden gerealiseerd. De catalogus fungeert hierbij als een extra vorm van navigatie voor de toekomstige gebruikers

Abonnementenlog

Ten behoeve van signalering en notificatie. Hierbij is er geen initierend bericht wat de inrichting van deze log complex maakt

Accuraatheid

Accuraatheid heeft betrekking op de mate waarin een data entiteit de werkelijkheid weergeeft. Accuraatheid kan bepaald worden door een data entiteit te vergelijken met de entiteit in de werkelijkheid.

Accuraatheid heeft betrekking op de mate waarin een data entiteit de werkelijkheid weergeeft. Accuraatheid kan bepaald worden door een data entiteit te vergelijken met de entiteit in de werkelijkheid. Voorbeeld uit het verleden waarbij een baby een stemkaart ontving op basis van een lage accuraatheid binnen de GBA.

Actor

Een Business Actor vertegenwoordigt een bedrijfsentiteit die in staat is om gedrag te vertonen. Doorgaans vertoont een Business Actor het gedrag dat is toegewezen aan een of meer Business Roles. Het is belangrijk om de actor te onderscheiden van de rol, omdat een Business Actor meer dan één Business Role kan vervullen en een Business Role door meer dan één Business Actor kan worden vervuld. Business Actors zijn mensen, afdelingen en bedrijfseenheden. Het kunnen individuen of groepen zijn.
Naamgevingsconventies:
Gebruik Zelfstandig naamwoord bijvoorbeeld Rijksmedewerker, Bedrijf, Burger. Vermijd Gebruiker, systeem.

Actor

Naamgevingconventie:
Gebruik Zelfstandig naamwoord bijvoorbeeld Rijksmedewerker, Bedrijf, Burger. Vermijd Gebruiker, systeem

Afhankelijkheidsregels voor invoerelementen

Op basis van invoervelden kunnen andere invoerelementen beinvloed worden. Bijvoorbeeld invoerelementen zichtbaar/onzichtbaar of actief/inactief te maken. Bijvoorbeeld na kiezen van anders in een keuzelijst wordt een invoerveld met de titel anders actief gemaakt

Afhankelijkheidsregels voor invoerelementen

Op basis van invoervelden kunnen andere invoerelementen beinvloed worden. Bijvoorbeeld invoerelementen zichtbaar/onzichtbaar of actief/inactief te maken. Bijvoorbeeld na kiezen van anders in een keuzelijst wordt een invoerveld met de titel anders actief gemaakt

Afnemer

Bijvoobeeld een klant of iemand die deze kennis wil inzetten in de eigen organisatie

Agendabeheer

Taak binnen het secretariaat ter ondersteuning van een aantal kenniswerkers binnen een organisatie

Alberto Data Architectuur

Een beschrijvende data architectuur is een belangrijk kennisgebied van data management en daarmee relevant voor data gedreven organisaties.
Ten behoeve van data-architectuur modelleren zijn er diverse data-architectuur tools beschikbaar. Denk hierbij aan Collibra, The Essential Project of Talend. Echter bij organisaties zijn vaak reeds generieke modelleringstalen en tools beschikbaar voor modelleren van software, enterprise architectuur of requirements. In dit hoofdstuk gaan we in op het inzetten van een framework voor inrichting van een generiek tool gebaseerd op een aantal open modelleertalen. De voorbeelden die we hier gebruiken zijn uitgewerkt in Sparx Enterprise Architect. Een voorbeeld van een dergelijk generiek tool.
Hieronder is daartoe een metamodel uitgewerkt voor hoe een data-architectuur gemodelleerd kan worden. De data-architectuur kent meerdere gezichtspunten om data in een organisatie te beschrijven. Zo wordt er op verschillende niveaus in een organisatie gekeken. Daarnaast kan de mate van detail vanuit verschillende gezichtspunten verschillen.
We introduceren data-architectuur modelleren op basis van een uitwerking met behulp van een aantal modelleertechnieken. De belangrijkste modelleertechnieken hier gebruikt zijn:

  • ArchiMate

  • Unified Modeling Language

  • Entity Relationship

  • XML Schema Definition


Reden om voor deze modelleertalen te kiezen is dat ze een open standaard zijn, een breed toepassingsgebied hebben, goed met elkaar te integreren zijn en reeds veel toegepast worden binnen de aanpalende domeinen van data-architectuur. Hiermee kun je in je eigen organisatie data-architectuur modelleren introduceren op een natuurlijke manier. Dat doe je door die delen relevant voor de situatie binnen de organisatie stapsgewijs te introduceren op basis van de reeds toegepaste modelleertalen.
Daarnaast worden er meerdere verschijningsvormen van de data-architectuur gebruikt. De grafenweergave en de matrix zijn in dit metamodel de meestgebruikte verschijningsvormen.
Voor het uitwerken van het metamodel worden er twee data-architectuur niveaus uitgewerkt, namelijk:

  • Domein data-architectuur: dit is een referentie architectuur voor het aspect data binnen de enterprise referentie architectuur

  • Solution data-architectuur: architectuur voor het beschrijven van een data gedreven verandering binnen een project of oplossing.


Beide vormen worden hieronder nader toegelicht.

Alberto data modelleer case

Dit is een voorbeeld case waarin we data modellen uitwerken voor Alberto een keten van Italiaanse ijssalons. Op basis van deze uitwerking krijg je een overzicht van de modelleermethoden zoals die toegelicht worden in het boek "Grip op data modelleren. Daarbij zijn in de uitwerking de modellen onderling aan elkaar gerelateerd. Er zijn op basis van drie domeinen in de Alberto case domeinmodellen uitgewerkt:

  • Vestiging, registratie van de vestiging gegevens.

  • Tijdregistratratie, tijjdschrijven door medewerkers en accordering door vestigingsmanagers

  • Thuisbezorging, data benodigd voor het bezorgen van ijs- en koffie producten op locaties van klanten.



De uitwerking is gebaseerd op een aantal deelgebieden rond modelleren en deze deelgebieden zijn gebaseerd op het DM-BoK raamwerk. Hierbij zijn de belangrijkste domeinen uitgewerkt vanuit het perspectief van data modelleren.

Alberto Referentie architectuur

De domein data-architectuur is een referentie architectuur voor het aspect data binnen de enterprise referentie architectuur. Het beschrijft de data gerelateerde architectuurconcepten voor de gehele organisatie en haar omgeving. De domein architectuur volgt het raamwerk dat beschreven is op basis van het raamwerk voor de beschrijvende architect. De navigatie is op deze manier uitgewerkt.
Binnen het uitwerken van de domein architectuur wordt in deze uitwerking geen rekening gehouden met een baseline en een target architectuur. Als dit relevant is kun je hiervoor in de naamgevingsconventie van de packages of de diagrammen de plateaus van de architectuur opnemen. Zie verder de voorbeelden binnen de Architectuur Repository sectie.

Alternatieven bij {project}

Alternatieven bij Voorbeeld

Ambassadeur

Voor de architectuur en de inzet van architectuur repositories is een ambassadeur (bij voorkeur op management) niveau nodig. Bijvoorbeeld voor de borging van de belangen, beschikbaar krijgen en houden van resources en betrokkenheid bij de planning van de activiteiten

Analyseer benodigde applicatie functies

Wat zijn de relevante applicatiefuncties ter ondersteuning van de benoemde werkprocessen. Deze kunnen vervolgens gekoppeld worden aan modulen in het architectuurtool of aan requirements (bij een selectie traject).

Analyseer de databehoefte

Op basis van de business case kan er een inschatting gemaakt worden van de data behoefte. Dat wordt veelal gedaan door een eenvoudig datamodel op te stellen van de databehoefte voor de business case.
Bijvoorbeeld een combinatie van een conceptueel en logisch datamodel van de databehoefte

Analytisch denken

Analytische vaardigheden vormen een belangrijk onderdeel van de rol van data-architect. Het betekent dieper en dieper graven totdat de ware situatie aan het licht komt en het echte probleem is gedefinieerd. Het gaat om het doorzoeken van vaak tegenstrijdige gegevens en bepalen waar gegevens relevante inzichten opleveren en waar dit niet het geval is. Het betekent geen genoegen nemen met het voor de hand liggende, dingen niet voor waar aannemen en geen overhaaste conclusies trekken. Analytisch denken houdt ook in dat de resultaten van de analyse worden gepresenteerd in een vorm die geschikt is voor de relevante belanghebbenden. En het houdt in dat de ontvangen wijsheid bij elke beurt wordt uitgedaagd: vraag 'Waarom doe je dit?' 'Wat heeft het voor meerwaarde?' 'Waar wordt het gedaan?' 'Hoe is het gedaan?' 'Wie is of moet verantwoordelijk zijn?' 'Wanneer moet het gebeuren?' 'Is er een andere manier om dit te doen?' Sommige analisten lijken te geloven dat de rol van de data-architect eenvoudig is en bestaat uit het vastleggen van wat het bedrijfspersoneel zegt dat ze willen en het doorgeven van deze 'vereisten' aan een ander team voor levering. Deze aanpak kan echter niet de vruchten plukken van een goede analyse.

Analytisch denken betekent echter niet dat elke situatie eindeloos wordt geanalyseerd, wat aanzienlijke middelen en inspanningen vergt, aangezien een ander belangrijk element van deze competentie is dat degenen die analytisch kunnen denken, in staat zijn om het analyseniveau te beoordelen dat nodig is voor een specifieke situatie. Dit betekent niet dat u kortere wegen moet nemen bij de analyse; Het betekent wel dat we de belangrijkste factoren en de contextuele beperkingen moeten herkennen en ervoor moeten zorgen dat de analyse voldoende is om de zakelijke problemen aan te pakken zonder te proberen alles te analyseren.

Applicatie architect

De applicatie architect richt zich op het uitwerken van een of meerdere applicaties in het informatiesysteem landschap. Binnen de applicaties wordt data verwerkt en opgeslagen en gebruikt in registratie. Daarom dienen data- en applicatie-architecten nauw samen te werken en gezamenlijk kaders te stellen aan de verandering in de enterprise in scope.

Applicatie catalogus

Dit is de uitwerking van een producten en diensten catalogus voor applicatie services die aangeboden worden aan de omgeving binnen en buiten de organisatie.

Applicatiefuncties interpretatie ongestructureerde data

Applicatiefuncties voor het interpreteren (het toepassen van een structuur t.b.v. een bepaald doeleinde) van binaire-, analoge en tekstuele data.

Applicatielandschap

Overzicht of grondplaat van de aanwezige of toekomstige informatiesystemen, componenten en applicaties binnen het domein van de architectuur.

Application Component

Een applicatiecomponent vertegenwoordigt een encapsulatie van applicatiefunctionaliteit afgestemd op de implementatiestructuur, die modulair en vervangbaar is. Een applicatiecomponent is een op zichzelf staande eenheid. Als zodanig is het onafhankelijk inzetbaar, herbruikbaar en vervangbaar. Een applicatiecomponent voert een of meer applicatiefuncties uit. Het encapsuleert zijn inhoud: de functionaliteit is alleen toegankelijk via een set applicatie-interfaces. Samenwerkende applicatiecomponenten zijn verbonden via applicatiesamenwerkingen.
Naamgevingsconventies
Gebruik: Zelfstandig naamwoord (naam van het pakket). Bijvoorbeeld: MsWord, Autonomy Federator

Application Component

Naamgevingsconventie
Gebruik: Zelfstandig naamwoord (naam van het pakket). Bijvoorbeeld: MsWord, Autonomy Federator

Application Enhancement*

The Application Enhancement compound pattern represents a solution environment where the Big Data platform is used to ingest large amounts of data in order to calculate certain statistics or execute a machine learning and then to feed results to downstream systems.

Application Service

Naamgevingsconventie
Gebruik: Zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: Transactieverwerking,

Application Service

Een Application Service vertegenwoordigt een expliciet gedefinieerd, openbaar applicatiegedrag. Een Application Service stelt de functionaliteit van componenten beschikbaar aan hun omgeving. Deze functionaliteit is toegankelijk via een of meer applicatie-interfaces. Een Application Service wordt gerealiseerd door een of meer applicatiefuncties die door de component worden uitgevoerd. De service kan dataobjecten vereisen, gebruiken en produceren. Een Application Service moet een gedragseenheid bieden die op zichzelf nuttig is voor de gebruikers. De service heeft een doel, dat dit nut voor de omgeving aangeeft.
Naamgevingsconventies
Gebruik: Zelfstandig naamwoord in de ing vorm. Bijvoorbeeld: Transactieverwerking, Indexering.

ApplicationInterface

Een applicatie-interface vertegenwoordigt een toegangspunt waar applicatieservices beschikbaar worden gesteld aan een gebruiker, een andere applicatiecomponent of een knooppunt. Een applicatie-interface specificeert hoe de functionaliteit van een component toegankelijk is voor andere elementen. Een applicatie-interface stelt applicatieservices beschikbaar aan de omgeving.

Naamgevingsconventies
Gebruik: Zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: GUI, REST API, Webservice.

AR overmodellering

Architectuur modellen kunnen altijd mooier en gedetailleerder. Veelal is dat niet nodig en zelfs ongewenst. Deze overgemodelleerde architecturen moeten in een latere fase ook bijgehouden en beheerd worden. Daarnaast is een gedetailleerd model voor veel stakeholders niet relevant en ook niet duidelijk.

ArchiMate

ArchiMate is een enterprise architectuur modelleertaal die ingezet wordt op een hoger abstractieniveau en wordt gecombineerd met andere modelleertalen zoals BPM en UML bij gewenste detaillering.

ArchiMate Metamodel

Hierr worden de viewpoints beschreven voor met name solution architecturen. Belangrijk hierbij is dat we het aantal concepten relatief beperkt houden en dat de verschillende viewpoints gerelateerd zijn aan het project template voor project architecten.

ArchiMate viewpoints

Hier worden de viewpoints beschreven voor met name solution architecturen op basis van een andere aanpak dan de werkwijze met Viewpoints zoals beschreven in de ArchiMate documentatie.
Dit is een uitwerking van een organisatie die een aantal viewpoints heeft bepaald voor de eigen context. Belangrijk daarbij is wel dat de viewpoints met elkaar samenhangen.

Binnen de viewpoints wordt gewerkt met:

  • Primaire elementen (groene rand), dat zijn elementen die in principe in deze diagrammen uitgewerkt moeten zijn.

  • Secundaire elementen (oranje rand) zijn elementen die in deze diagrammen gebruikt mogen worden



Belangrijk hierbij is dat we het aantal concepten relatief beperkt houden en dat de verschillende viewpoints gerelateerd zijn aan het project package sjabloon voor project of solution architecturen.

ArchiMate Viewpoints voor Bouwblokken

In deze paragraaf wordt een voorstel gedaan voor een aantal ArchiMate viewpoints voor het modelleren van de verschillende bouwblokken en hun onderlinge relaties.
In de diagrammen worden de viewpoints alleen uitgewerkt op basis van de elementen en de relevante onderlinge associaties. Een beschrijving van de concepten zelf wordt niet gedaan. Hierbij nemen we definities en mogelijke associaties over zoals die gedefinieerd zijn binnen de modelleertaal ArchiMate zelf.
ArchiMate kent in het core model drie lagen, namelijk Business, Applicatie en Technologie laag. xBB kunnen toegepast worden in de drie hierboven genoemde lagen. Echter omdat het perspectief in dit document voor de xBB voornamelijk ligt op applicatie en infrastructuur zijn de viewpoints alleen voor deze twee lagen uitgewerkt.
Voor de ABB wordt in ArchiMate gebruik gemaakt van de Behaviour kolom. Sinds ArchiMate 3 bestaan binnen deze kolom meerdere elementen. Bij de uitwerking in de viewpoints worden alleen de Applicatie_Functie en Technologie_Functie gebruikt. Is een ander concept bijvoorbeeld een Applicatie_Process of Technologie_Process relevant bij een uitwerking dan kan dit vanzelfsprekend ook toegepast worden.
Voor de SBB wordt in ArchiMate gebruik gemaakt van de Active Structure kolom. Met name binnen de technologie laag zijn veel verschillende concepten beschikbaar. Bij de uitwerking in de viewpoints wordt alleen de System_Software gebruikt. Is een ander concept relevant bij een uitwerking in deze dimensie dan kan dit vanzelfsprekend ook toegepast worden.

Architectuur

Abstract business object voor verschillende soorten van gespecialiseerde architecturen. De architectuur wordt daarbij verrijkt met een aantal deeldimensies.

Architectuur Bouwblok

Statement
Een architectuur bouwblok is de logische definitie van een functionaliteit

Omschrijving
Voor een architectuur bouwblok wordt de afkorting ABB gebruikt. Een architectuur bouwblok beschrijft de functionaliteiten die aangeboden worden aan een hoger liggende entiteit.
Een ABB beschrijft WAT er nodig is, zonder te schrijven naar een specifieke oplossing. De hoger liggende entiteit kan een service of een samengestelde ABB zijn.
Een ABB kan samengesteld zijn uit één of meerdere SBB. Deze SBB zijn de implementatie van de functionaliteit. Met andere woorden de SBB realiseert de ABB.

Kenmerken

  • Beschrijving van een functionaliteit

  • Beschrijving van het gedrag van informatievoorziening elementen zonder kenmerken van fysieke implementatie

  • ABB is logisch, zonder technische specificatie of merknamen

  • Infrastructurele- en applicatie laag zijn in de huidige fase van dit model het belangrijkste toepassingsgebied.

  • Architectuur bouwblokken zijn gerelateerd aan kwaliteiten, constraints en principes.

  • Dit is het kader waarbinnen bijv. een productmanager een product kan selecteren.

  • Wanneer een product aan het einde van de LCM is, kunnen de kaders in het ABB opnieuw worden gebruikt om een nieuw product te selecteren.

  • Uitgangspunt is het voorkomen dat een ABB wordt geschreven naar een beschikbare oplossing. Deze dient daarom oplossing- en technologie neutraal te zijn.

Architectuur capabilities

De architectuur capabilities definiëren de parameters, structuren en processen die het beheer van de architectuur repository ondersteunen.

Architectuur documenten publiceren

Deelarchitecturen dienen aangeleverd te kunnen worden in een formaat waarmee stakeholders zonder toegang tot de repository zich eenvoudig de modellen eigen kunnen maken. Denk hierbij aan Word en PDF documenten die samengesteld worden vanuit de Architectuur Repository,

Architectuur en modelleercommunity

Rond het toepassen van modelleertalen en het werken in een repository is het van groot belang dat er overeenstemming is over de modelleertalen en de modelleer- en naamgevingsconventies. Dit kan gerealiseerd worden door een community te ontwikkelen waar gezamenlijk deze capability ontwikkeld en onderhouden wordt.

Architectuur implementatie begeleiden

Bij het introduceren van een architectuur dient de implementatie op meerdere vlakken begeleid te worden. Onder andere bij de introductie van een metamodel, de modelleerwijzen en de inzet en configuratie van en selectie van de tools.

Architectuur landschappen

Het architectuurlandschap is de architecturale representatie van architectuur concepten die op een bepaald moment binnen de operationele onderneming zijn ingezet. Het landschap bestaat waarschijnlijk op meerdere abstractieniveaus om aan verschillende architectuur doelstellingen te voldoen.

Architectuur modelleren

Architectuur bestaat grotendeels uit het opstellen van modellen van het betreffende domein waarbij veelal een gestandaardiseerd (meta)model wordt ingezet.

Architectuur modelleren

Architectuur modelleren is een kernactiviteit van de (data-)architect. De modellen zijn een vereenvoudiging van de complexe inrichting van data binnen organisaties. Door deze vereenvoudiging op basis van gestructureerde architectuur modelleertechnieken krijgt de data-architect inzicht in de situatie en kan hij de situatie analyseren. Op basis hiervan kan hij oplossingen beschrijven die bijdragen aan een beheerbaar en inzetbaar datalandschap voor de organisatie en de omgeving

Architectuur Modelleren Demo Cases

Beschrijving

Alberto’s is een keten van Italiaanse ijssalons in een aantal plaatsen
Verkoop van schepijs, ijstaarten en koffieproducten
Sterk seizoensgebonden (zomer en feestdagen)
Historisch gezien hebben de filialen een grote mate van autonomie:

  • Eigen leveranciers, inkoop, recepten en marketing

  • Eigen ICT beleid en budget

  • Eigen applicatie en data landschap



Stafafdeling voor:

  • P&O en salarisverwerking

  • Facilitaire zaken inclusief een ICT afdeling ter ondersteuning van de filialen

  • Gezamenlijke financiële verwerking en rapportage

  • Centrale prijs- en productbepaling



Knelpunten
 

  • Toenemende concurrentie van prijsvechters zoals Starbucks en Swirl

  • Verschil in kwaliteit van de verschillende producten tussen filialen en tussen verschillende periodes

  • ICT afdeling kan door diversiteit van inrichting steeds minder ondersteuning bieden en ICT wordt steeds duurder

  • Kostprijs van de producten te hoog

  • Veel flexmedewerkers. Salarisverwerking is een knelpunt door grote verschillen in gegevensleveringen in tijd en formaat vanuit de filialen

  • Aanlevering van gegevens voor rapportages hebben lage kwaliteit waardoor rapportages weinig betrouwbaar.



Acties
 

  • Alberto besluit om een aantal knelpunten op te pakken

  • Dat wil hij doen door de op het vlak van de informatievoorziening een aantal projecten te starten

  • Projecten dienen een oplossing te bieden voor de knelpunten

  • Voor projectbegeleiding trekt hij een architect aan: Giovanna

  • Giovanna krijgt invloed in de opzet van de projectagenda



Architectuur opstellen

Op verschillende niveaus worden architecturen uitgewerkt, hierbij worden deelmodellen geselecteerd en samengevoegd tot een architectuur. Dit kan een project, domein of referentie architectuur zijn.

Architectuur principes

Overzicht van de architectuur principes en eventueel constraints. Bij omvangrijke collecties van principes kan hier een hierarchie geintroduceerd worden bijvoorbeeld op basis van basis en afgeleide principes. In het geval van omvangrijke collecties worden de principes veelal visueel gerepresenteerd in de vorm van een aantal diagrammen.

Architectuur producten managen

Data-architecten ontwikkelen meerdere architectuur producten. Zie de uitwerking met welke soorten producten ontwikkeld worden door data-architecten. Door de verschillende vormen van producten maar ook de verschillende publicatieritmes van architectuur producten is het managen van deze producten een belangrijke capability.
Binnen de projecten en programma's die veranderingen introduceren in de organisatie worden er door de data-architect solution architecturen gemaakt die kaders stellen aan de veranderingen in de organisatie. Echter is de behoefte aan organisatieveranderingen hoog dan is kan ontwikkelen van deze solution architecturen onder druk komen te staan door tijdgebrek.
Daarnaast worden steeds meer agile technieken toegepast binnen de organisatie, ook dat kan druk veroorzaken op de werkzaamheden en de agenda van data-architecten.
Als laatste zijn de kaderstellende of generieke beschrijvende architecturen belangrijke producten voor de data-architect. Het blijkt dat er een uitgebreid portfolio is van data-architectuur producten is wat door de data-architectuur ontwikkeld en gemanaged dient te worden.

Architectuur register managen

Bij het uitwerken van een data-architect ontstaan al snel allerlei architectuurproducten en modellen die nauw met elkaar samenhangen. Hierdoor ontstaat een data-architectuur die dusdanig complex is dat de inhoud van de data-architectuur gemanaged moet worden.
Het managen van de data-architectuur bestaande uit de modellen en producten kan gedaan worden door inzet van een architectuur register of repository te introduceren. Dit is een informatiesysteem dat zorgdraagt voor het managen van de architectuur inhoud en het bewaken van de kwaliteit.
Veelal wordt een architectuur register gebruikt door alle architecten binnen een organisatie. Zij dienen daarom nauw samen te werken om zorg te dragen dat het architectuur register een gezamenlijk ingericht en gemanaged informatiesysteem wordt voor de gezamenlijke architectuur.

Architectuur requirements

De Architectuur requirements en -eisen collectie biedt een overzicht van alle geautoriseerde architectuur requirements en eisen die zijn overeengekomen met de stakeholders binnen de architectuurraad (architectuur board).

Architectuur visualiseren

Naast de eerder beschreven persoonlijke kwaliteit 'Faciliteren', zijn er technieken die data-architecten kunnen gebruiken om discussie te stimuleren, ideeën te genereren en resultaten weer te geven tijdens een vergadering, workshop of focusgroep. Deze technieken omvatten: mindmapping, open space-technologie, brainstorming, cartoons of houtkoolschetsen.
Bij het faciliteren wordt vaak gebruik gemaakt van visualisatietechnieken. Ze zijn snel te begrijpen en eenvoudig uit te leggen, en helpen om deelnemers aan de workshop te betrekken, of het nu gaat om het verkennen van zakelijke problemen, strategische keuzes of vereisten. Visuele representaties van informatie kunnen low-fidelity tekeningen zijn of kunnen worden geproduceerd met behulp van geautomatiseerde tools, waarbij het mogelijk is om verschillende scenario's te modelleren zonder uitgebreid opnieuw te tekenen.

Architectuurdomein inventariseren

Bij met name project architecturen is de inventarisatie van de baseline, impact van het project, de requirements van de verschillende stakeholders en de te selecteren oplossingsrichtingen een belangrijk werkproces.

Architectuurmodellen op basis van metamodel

Het metamodel van de Architectuur modellen en de daaruit voorkomende architectuurproducten dient aan te sluiten bij de context van de organisatie. Veelal zal dit gebaseerd zijn op basis van een of meerdere modelleertalen. Binnen deze modelleertalen zal veelal een subset uitgewerkt worden voor de context van de organisatie. Daarnaast dient uitgewerkt te worden hoe een combinatie van modelleertalen gerealiseerd wordt. Dit vormt de basis voor het metamodel van de inrichting van de architectuur repository.

Architectuurprincipes voor consistentie

Toepassen van architectuur principes, architectuur principes kunnen bij de uitwerking binnen projecten (bijvoorbeeld in een PSA) zorg dragen dat toegewerkt wordt naar een informatievoorziening die bijdraagt aan een hoge consistentie van data bij opslag, integratie en gebruik.

Architectuurprincipes voor consistentie

Toepassen van architectuur principes, architectuur principes kunnen bij de uitwerking binnen projecten (bijvoorbeeld in een PSA) zorg dragen dat toegewerkt wordt naar een informatievoorziening die bijdraagt aan een hoge consistentie van data bij opslag, integratie en gebruik.

Artifact

Artifact is een infrastructureel data element dat in de technische infrastructuur wordt opgeslagen en bewerkt. Denk hierbij aan tabellen en schema's in databases, bestanden met data op het filesysteem zoals XML en Json bestanden en andere vormen van data opgeslagen in de infrastructuur

Attribuut Logische Data entiteit

Sommige attributen kenmerken zich dat zij bestaan uit een aantal attributen en of bedrijfsregels. Zij vormen daarmee een geaggregeerd attribuut. Echter in dat geval kan dit de notatie voor de betrokkeken veel eenvoudiger maken.
Bijvoorbeeld een bezoekadres is een attribuut van een vestiging maar is in detail uitgewerkt in het attrbuut type met straat, huisnummer en woonplaats etc.

Attribuut Logische Data entiteit

Sommige attributen kenmerken zich dat zij bestaan uit een aantal attributen en of bedrijfsregels. Zij vormen daarmee een geaggregeerd attribuut. Echter in dat geval kan dit de notatie voor de betrokkeken veel eenvoudiger maken.
Bijvoorbeeld een bezoekadres is een attribuut van een vestiging maar is in detail uitgewerkt in het attrbuut type met straat, huisnummer en woonplaats etc.

Attribuut Logische Data entiteit

Sommige attributen kenmerken zich dat zij bestaan uit een aantal attributen en of bedrijfsregels. Zij vormen daarmee een geaggregeerd attribuut. Echter in dat geval kan dit de notatie voor de betrokkenen veel eenvoudiger maken.
Bijvoorbeeld een bezoekadres is een attribuut van een vestiging maar is in detail uitgewerkt in het attribuut type met straat, huisnummer en woonplaats etc.

Automated Processing Metadata Insertion

How can confidence be instilled in results whose computation involves applying a series of processing steps in a Big Data environment?

Autorisatie op functionaliteit en op modelleertaal

Het is mogelijk om, bij voorkeur, per autorisatierol functionaliteiten te kunnen activiteren en deactiveren. Met name voor rollen die incidenteel gebruik maken van de architectuur repository dient het gebruik eenvoudig te zijn.

Availability Sets

Azure Orbital

Baseline document gedreven

Bij de introductie van een architectuur repository zullen de architectuur producten veelal gepubliceerd worden in documenten. Documenten kenmerken zich door het ontbreken van connecties naar andere documenten en de daarin beschreven architectuur elementen. Hierdoor ontbreekt een gezamenlijke-, herbruikbare- en gedeelde architectuurbeschrijving. Veelal is dit een reden om een repository architectuur te introduceren

Batch Big Data Processing*

The Batch Data Processing compound pattern represents a solution environment capable of ingesting large amounts of structured data for the sole purpose of offloading existing enterprise systems from having to process this data.

Bedrijfsarchitectuur

Beschrijving van de bedrijfsarchitectuur voor een werkwijze met een architectuur repository. Hierbij worden daartoe een aantal bedrijfsprocessen en -rollen uitgewerkt. Omdat het werken met een architectuur repository een transitie is naar een andere werkwijze binnen het architectuurteam is de bedrijfsarchitectuur daarom een belangrijk onderdeel om in detail uit werken. Reden is dat een succesvolle bedrijfsarchitectuur het succes of het mislukken van de introductie van een architectuur repository kan bepalen.

Bedrijfsdata landschap

Het bedrijfsdatalandschap verbindt data objecten in een conceptueel data model en legt daarbij een verbinding naar bedrijfsactiviteiten en de - actoren betrokken bij de uitvoering van deze bedrijfsactiviteiten. Hiervoor worden een aantal diagrammen uitgewerkt op basis van ArchiMate.

Bedrijfsproces

Uitwerking van de binnen de architectuur relevante bedrijfs- en werkprocessen. Inclusief een detaillering van de daarin uitgevoerde activiteiten.

Bedrijfsproces

Naamgevingsconventie
Gebruik: Werkwoord in de gebiedende wijs gevolgd door een zelfstandig naamwoord (enkelvoud), bijvoorbeeld: Controleer order, maak offerte, Meldt storing. Vermijd Beheer, verwerk, registreer ……

Bedrijfsproces

Naamgevingsconventies
Gebruik: Werkwoord in de gebiedende wijs gevolgd door een zelfstandig naamwoord (enkelvoud), bijvoorbeeld: Controleer order, maak offerte, Meldt storing. Vermijd Beheer, verwerk, registreer ……

Bedrijfsprocessen en rollen

Op basis van een aantal eenvoudige processtappen en bijbehorende rollen kun je een aantal gewenste functies van het expertise netwerk definieren. Hieraan kun je vervolgens beheerprocessen en applicatiefuncties koppelen. Daarmee ontstaande contouren van het expertise netwerk

Bedrijfsregels (business rules engine

Functionaliteit waarin bedrijfsregels beheerd en toegepast worden. Het bestaat veelal uit een service en bijbehorende interface voor het beheer van de verschillende bedrijfsregels. Daarnaast is er een service die vragen stelt aan deze engine. Vervolgens interpreteert de engine deze vragen en geeft een (logisch) antwoord terug.

Beheer (architectuur)

Beschrijving van de architectuur van de ICT beheerorganisatie inclusief de daarbinnen bekende processen, rollen en events. Veelal gebaseerd op een bestaand framework.

Beheer transformatieregels

Voor de transformatie van woorden naar tref- en of stopwoorden kunnen transformatieregels ingezet worden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het herleiden van woorden naar een stam waarvoor geautomatiseerde transformatieregels opgesteld kunnen worden.

Beheer webinterface

Bepaal architectuurdomeinen

Welke architectuur domeinen zijn van belang binnen de organisatie.

Bepaal data kwaliteit en bepaal issues in raamwerk

Door de betrokkenen bij data kwaliteiten (data governance groep) worden één of meer issues gekoppeld aan de data kwaliteiten in het raamwerk. In het raamwerk zijn een aantal maatregelen gekoppeld aan deze data kwaliteiten

Bepaal kwaliteit maatregel

Op basis van het raamwerk wordt een aantal maatregelen uit de catalogus geselecteerd en deze worden gecombineerd tot een set om te komen tot een oplossing.

Bepaal package structuur

Ondanks de vele navigatie en zoekmogelijk aanwezig in een architectuur repository is een logische indeling een goed middel om modelleurs en reviewers structuur te bieden. In Sparx Enterprise Architect worden hiertoe packages gebruikt. De (boom)structuur van de packages in een repository is daarmee een belangrijk onderdeel van het inrichten van een architectuur repository.

Bepaal requirements

Generieke en specifieke requirements bij inzet van een architectuur repository in de organisatie.

Bepaal roadmap en kwaliteit release

Er wordt een roadmap bepaald welke maatregelen in eenreleasematige uitwerking geimplementeerd gaan worden. De prioritering in de roadmap is veelal een combinatie van ernst van het issue en het realiseren van quick wins.

Bepaal rollen

Welke bedrijfsrollen zijn er betrokken bij de introductie van de architectuur repository en de toekomstige inzet in de organisatie.

Bepaal viewpoints en perspectives

Na de keuze van de modelleertalen is het mogelijk om verdere beperkingen te brengen in de modelleervormen. Veelal zijn modelleertalen dusdanig uitgebreid dat niet alle concepten relevant zijn voor de organisatie.
Hiermee kan het gebruik vereenvoudigd worden. Daarom kiezen veel organisaties voor het verdere beperken binnen de talen. Dit wordt gedaan door ViewPoints en Perspectieven te introduceren.

Bepalen Geolocatie en geo-transformatie

Verrijken en transformeren van data van en naar geo locaties bijvoorbeeld door gebruik van database logica en software

Bepalen Geolocatie en geo-transformatie

Verrijken en transformeren van data van en naar geo locaties bijvoorbeeld door gebruik van database logica en software

Beperk inzet van replica's

Beperken van replica’s. Actualiteit van gegevens wordt door replica’s negatief beïnvloed. Zeker bij de aanwezigheid van meerdere replica’s van een gegevensset is de laatst bijgewerkte replica de beperkende factor. Zeker in combinatie met vertragende interactievormen zoals batches e.d.

Beperk inzet van replica's

Beperken van replica’s. Actualiteit van gegevens wordt door replica’s negatief beïnvloed. Zeker bij de aanwezigheid van meerdere replica’s van een gegevensset is de laatst bijgewerkte replica de beperkende factor. Zeker in combinatie met vertragende interactievormen zoals batches e.d.

Beperk replica's

Beperken van replica’s brengt met zich mee dat de kans op verschillende inhoud van datasets kleiner wordt. Zeker de situaties waarbij replica’s veranderd en verrijkt worden tijdens de data integratie zijn veroorzakers van inconsistentie en moeten daardoor ontmoedigd worden.

Beperk replica's

Beperken van replica’s brengt met zich mee dat de kans op verschillende inhoud van datasets kleiner wordt. Zeker de situaties waarbij replica’s veranderd en verrijkt worden tijdens de data integratie zijn veroorzakers van inconsistentie en moeten daardoor ontmoedigd worden.

Beperk softwarestack voor data gebruik

Beperking van het aantal verschillende softwarestacks en zorgdragen dat deze aanwezige softwarestacks in de infrastructuur gestandaardiseerd worden ingericht. Bijvoorbeeld het dotnet framework als basis binnen de windows server infrastructuur.

Beperk softwarestack voor data gebruik

Beperking van het aantal verschillende softwarestacks en zorgdragen dat deze aanwezige softwarestacks in de infrastructuur gestandaardiseerd worden ingericht. Bijvoorbeeld het dotnet framework als basis binnen de windows server infrastructuur.

Bericht

XML-bericht als een stroom of bestand geïmporteerd in een berichttransformatiehandler met de transformatiefunctie. Het bericht moet worden gestructureerd en beschreven met bijvoorbeeld een XSD-definitie

Bericht transformatie bij integratie

Transformatie ten behoeve van integratie is een veelvoorkomende bron van precisieproblemen bij integratie. Analyseer risico’s en zoek naar componenten en integratievormen die de gewenste precisie tijdens data transport kunnen handhaven.

Bericht transformatie bij integratie

Transformatie ten behoeve van integratie is een veelvoorkomende bron van precisieproblemen bij integratie. Analyseer risico’s en zoek naar componenten en integratievormen die de gewenste precisie tijdens data transport kunnen handhaven.

Bericht verwerking

Met name de berichten die door het LSP verwerkt worden zijn een belangrijke bron van informatie voor monitoring en logging. Bij ontvangst van het bericht dient dit echter ontdaan te worden van alle vertrouwelijke (persoons) informatie.
Binnen de logging functionaliteit wordt het bericht opgeslagen in een getrapte gegevensopslag. (zie diagram)

Berichtvalidatie obv schema

Maak gebruik van berichtvalidatie bij het gebruik van services. Denk hierbij aan de inzet van XSD validatie voor het syntactisch testen van berichten voordat de database opslag plaatsvindt. Laat berichtenverkeer waar mogelijk via de bovengenoemde business laag lopen.

Berichtvalidatie obv schema

Maak gebruik van berichtvalidatie bij het gebruik van services. Denk hierbij aan de inzet van XSD validatie voor het syntactisch testen van berichten voordat de database opslag plaatsvindt. Laat berichtenverkeer waar mogelijk via de bovengenoemde business laag lopen.

Beschikbaarheid

Dit verwijst naar de mate waarin informatie en systemen toegankelijk en bruikbaar zijn wanneer dat nodig is. Het gaat om continuïteit, tijdigheid en robuustheid. Bijvoorbeeld, een systeem moet bestand zijn tegen storingen en altijd beschikbaar zijn voor geautoriseerde gebruikers.

Beschrijvende architecturen managen

De beschrijvende architectuur beschrijft het huidige en gewenste, en eventueel tussenliggende, datalandschap voor een organisatie.
Voor de beschrijvende data-architectuur worden veelal gestandaardiseerde architectuurmodelleertalen gebruikt zoals ArchiMate, BPMN, UML en ER. Deze talen worden uitgewerkt op basis van een hybride modelleerwijze waarbij de architect een combinatie van modelleertalen combineert om op basis daarvan een beschrijvende data architectuur te laten.
Aangezien het ontwikkelen van een beschrijvende architectuur een continu proces is dient het managen van de modellen en het bewaken van de kwaliteit van de modellen bewaakt te worden.

Beschrijvende architectuur

De beschrijvende architectuur zoals de naam al zegt beschrijft de architectuur. Dat is op basis van de target architectuur en de baseline architectuur.
Veelal zie je binnen deze package een uitwerking van de verschillende dimensies van de organisatie op basis van subpackages om de beschrijvende architectuur te structureren naar domein, lagen en andere organisatie specifieke indelingen.
In dit boek een indeling op basis van een lagen indeling voor de organisatie

Beschrijvende Data Architectuur (BDA)

Een beschrijvende data architectuur is een belangrijk kennisgebied van data management en daarmee relevant voor data gedreven organisaties.
Ten behoeve van data-architectuur modelleren zijn er diverse data-architectuur tools beschikbaar. Denk hierbij aan Collibra, The Essential Project of Talend. Echter bij organisaties zijn vaak reeds generieke modelleringstalen en tools beschikbaar voor modelleren van software, enterprise architectuur of requirements. In dit hoofdstuk gaan we in op het inzetten van een framework voor inrichting van een generiek tool gebaseerd op een aantal open modelleertalen. De voorbeelden die we hier gebruiken zijn uitgewerkt in Sparx Enterprise Architect. Een voorbeeld van een dergelijk generiek tool.
Hieronder is daartoe een metamodel uitgewerkt voor hoe een data-architectuur gemodelleerd kan worden. De data-architectuur kent meerdere gezichtspunten om data in een organisatie te beschrijven. Zo wordt er op verschillende niveaus in een organisatie gekeken. Daarnaast kan de mate van detail vanuit verschillende gezichtspunten verschillen.
We introduceren data-architectuur modelleren op basis van een uitwerking met behulp van een aantal modelleertechnieken. De belangrijkste modelleertechnieken hier gebruikt zijn:

  • ArchiMate

  • Unified Modeling Language

  • Entity Relationship

  • XML Schema Definition


Reden om voor deze modelleertalen te kiezen is dat ze een open standaard zijn, een breed toepassingsgebied hebben, goed met elkaar te integreren zijn en reeds veel toegepast worden binnen de aanpalende domeinen van data-architectuur. Hiermee kun je in je eigen organisatie data-architectuur modelleren introduceren op een natuurlijke manier. Dat doe je door die delen relevant voor de situatie binnen de organisatie stapsgewijs te introduceren op basis van de reeds toegepaste modelleertalen.
Daarnaast worden er meerdere verschijningsvormen van de data-architectuur gebruikt. De grafenweergave en de matrix zijn in dit metamodel de meestgebruikte verschijningsvormen.
Voor het uitwerken van het metamodel worden er twee data-architectuur niveaus uitgewerkt, namelijk:

  • Domein data-architectuur: dit is een referentie architectuur voor het aspect data binnen de enterprise referentie architectuur

  • Solution data-architectuur: architectuur voor het beschrijven van een data gedreven verandering binnen een project of oplossing.


Beide vormen worden hieronder nader toegelicht.

BesluitStatusEnumeratie

Enumeratie van een lijst met mogelijke statussen behorende bij het besluit dat genomen wordt voor een verandering van de status voor een bepaald element

BesluitStatusEnumeratie

Enumeratie van een lijst met mogelijke statussen behorende bij het besluit dat genomen wordt voor een verandering van de status voor een bepaald element

Bestand

Gegevens opgeslagen in een bestand, bijvoorbeeld semi-gestructureerd zoals: XML, XLS, JSon, edifact enz. Ongestructureerd zoals Word, Tekst enz.

Bestandsoverdracht

Bestandsoverdracht bijvoorbeeld via FTP of het gebruik van een bestandsshare, meestal toegepast voor batchverwerking van gegevens

Bestandstransformatie

Transformatie van een databestand (meestal semi-gestructureerd), bijvoorbeeld een XML-bestand met een intern datamodel dat getransformeerd moet worden naar het gestandaardiseerde model.

Bestandsuitwisseling

Uitwisselen van data via bestanden die op het filesysteem worden geplaatst door een doelsysteem of een verwerkende toepassing en via het filesysteem worden beschikbaar gesteld aan verschillende doelsystemen.
Bestandsuitwisseling wordt soms als een archaïsche vorm van data uitwisseling, maar wordt nog regelmatig toegepast als andere vormen niet mogelijk zijn of binnen op legacy gebaseerde datalandschappen.

Bestelitem

Besteld product binnen een bestelling

Bestelitem

Besteld product binnen een bestelling.

Bestelling komt binnen

Betaalbare technologieen en hardware

Waaronder de aanwezigheid van Open Source oplossingen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan NoSQL databases en gedistribueerde filesystemen zoals Hadoop.

Betrokkene [BusinessRole]

Betrokkene bij data management bijvoorbeeld de data eigenaar, -steward en andere rollen betrokken.

Betrokkene [BusinessRole]

Betrokkene bij data management bijvoorbeeld de data eigenaar, -steward en andere rollen die betrokken zijn.

Betrouwbaarheid en fouttolerantie

Met name gericht op het data platform en de architectuur die van invloed kunnen zijn op de systeem-beschikbaarheid en fout tolerantie. Met name in big data oplossingen zijn er verschillende patronen toegepast die de fout tolerantie en beschikbaarheid positief kunnen beïnvloeden. Denk hierbij aan implementaties van replicatie en sharding in een gedistribueerde configuratie van big data omgevingen.

Beveiligen datastromen

Beveiliging van integratiestromen zal bijdragen aan de beveiliging van de gegevensset tijdens het transport. Dit gebeurd veelal door het versleutelen van de gegevensstroom en het authenticeren en autoriseren van bron- en afnemers. Houdt er rekening mee dat deze activiteiten een negatief effect kunnen hebben op de andere kwaliteiten als actualiteit en tijdigheid. Door het uitwerken van de verschillende beveiligingsvormen kan een adequate keuze van maatregelen gemaakt worden.

Beveiligen datastromen

Beveiliging van integratiestromen zal bijdragen aan de beveiliging van de gegevensset tijdens het transport. Dit gebeurd veelal door het versleutelen van de gegevensstroom en het authenticeren en autoriseren van bron- en afnemers. Houdt er rekening mee dat deze activiteiten een negatief effect kunnen hebben op de andere kwaliteiten als actualiteit en tijdigheid. Door het uitwerken van de verschillende beveiligingsvormen kan een adequate keuze van maatregelen gemaakt worden.

Beveiliging

Data en informatie heeft een passend beveiligingsniveau
- Rationale
Adequate beveiliging van data en informatie voorkomt ongeoorloofd gebruik, ondersteunt de integriteit van XXX en waarborgt de continuïteit van bedrijfsprocessen en dienstverlening.
- Implicatie
Voldoen aan het XXX beleid over de beveiliging van data en informatie. Dit bestaat uit een raamwerk voor Informatieveiligheid, een risicogedreven aanpak en een classificatiesysteem om het gewenste niveau van beveiliging te bepalen, en maatregelsets passend bij het belang (voor XXX en voor personen) van de data en informatie.

Bewaaraspecten

Bij het bewaren van de log is een getrapte indeling te maken met de volgede indeling

  • Laatste vijf minuten (hoge actualiteit, tijdigheid en beschikbaarheid) met name voor de inzet van signalering, monitoring en monitoring dashboards)

  • Laatste half jaar (normale actualiteit, tijdigheid en beschikbaarheid) voor de inzet van rapportages omtrent het berichtenverkeer en het gebruik van de verschillende componenten

  • Ouder dan een half jaar (lage actualiteit, tijdigheid en beschikbaarheid). Alleen te gebruiken voor toezichthouders en eventueel voor vergelijken van rapportages over een langere periode



Daarnaast is het van belang dat goed nagedacht wordt over wat bewaard wordt, alleen de berichtheaders of ook delen van de inhoud. Tevens dient nagedacht te worden wanneer de transformatie naar de signalering en rapportage structuren gedaan wordt

Bewustwording Maatregelen

Zorg dat de verschillende betrokkenen in de organisatie zich bewustzijn van maatregelen die de kwaliteit verhogen van de data. Zoerg daarbij dat met zich bewust is van het eigen handelen van de data kwaliteit en het effect wat dat kan hebben op maatregelen.

Bewustwording Maatregelen

Zorg dat de verschillende betrokkenen in de organisatie zich bewustzijn van maatregelen die de kwaliteit verhogen van de data. Zoerg daarbij dat met zich bewust is van het eigen handelen van de data kwaliteit en het effect wat dat kan hebben op maatregelen

Bezorgen

Proces voor verwerken, plannen en registreren van het bezorgen van producten bij de klant.

BI & Analytics centraal

Dashboards en rapportages komen uit het centrale data fundament (o.a. het Enterprise Data Warehouse). Operationele, out-of-the-box rapportages/dashboards op operationele systemen/devices/apparaten mogen ook lokaal afgehandeld worden. Als data uit verschillende bronnen gecombineerd moet worden dan moet dat via de centrale data fundament.

BI Data Object

Een BI data object is een data element dat is uitgewerkt op applicatieniveau binnen de context van DWH en BI. Veelal is er een detailuitwerking hiervan in onder andere logische datamodellen.

BI gegevensopslag

Opslag van de relevante logging gegevens op basis van een fact en dimension model voor meerjarige gegevensontsluiting. Model is gebaseerd op de eisen die vanuit BI gesteld worden rond onweerlegbaarheid e.d.

BI professional

Verschillende rollen rond het introduceren van business intelligence in een organisatie. BI professionals hebben grote belangen rond de datasets die ingezet worden om data in te zetten voor BI. Denk hierbij met name aan datakwaliteiten maar ook aan het ontsluiten van data om beschikbaar te stellen in de vorm van BI informatieproducten.

BI Rapportages

BI team

Big data applicatie

Big data oplossingen

Omgaan met enorme hoeveelheden gegevens, zoals in Big Data omgevingen. Inclusief bijbehorende performance issues. Bij Big Data wordt uitgegaan van volume van de data maar ook de snelheid en de gevarieerdheid van de data die opgenomen wordt in het platform. Extra uitdagingen vormen van de dataverzamelingen inclusief het ontsluiten van deze gegevensverzamelingen voor analyse.

Big Data Patronen

Big Data Pipeline*

The Big Data pipeline compound pattern generally comprises multiple stages whose objectives are to divide complex processing operations into down into modular steps for easier understanding and debugging and to be amenable to future data processing requirements.

Big Data Processing Environment*

The Big Data Processing Environment represents an environment capable of handling the range of distinct requirements of large-scale dataset processing.

Big Data SQL

Behandelen van big data als een tabelstructuur en werkt daarbij met een SQL achtige querytaal

Big Data Transformation*

Data transformation represents a solution environment where the Big Data platform is exclusively used for transforming large amounts of data obtained from a variety of sources.

Big Data Warehouse*

The Big Data Warehouse represents a solution environment where a Big Data platform is used as a data warehouse capable of storing both structured and unstructured data online.

Binning

Biometrische authenticatie

Biometrische authenticatie gebruikt unieke fysieke kenmerken van een individu om toegang te verlenen tot systemen of gegevens. Denk aan vingerafdrukken, gezichtsherkenning, irisscans of stemherkenning. Deze methoden zijn moeilijk te vervalsen en verhogen de beveiliging aanzienlijk.

BIV [Requirement]

BIV is een beveiligingscategorie voor drie IB gebieden. Zie de uitgewerkte boomstructuur

BIV Matrix

Score matrix voor het bepalen van de huidige en gewenste score niveaus voor Beschikbaarheid, Integriteit en Vertrouwelijkheid en soms ook Privacy (BIVP).

BIVMatrix

BIVP CDM Element matrix

BIVP CDM Element matrix

Biz Talk

BizBok

BizzDesign

Blauwdruk of grondplaat

Een blauwdruk of grondplaat is een visuele weergave van delen van een data-architectuur die een vereenvoudigde weergave is van de datatoepassing.
Deze vereenvoudiging dient er echter wel aan bij te dragen dat de verbanden van de toepassingen inzichtelijk worden en daarmee overzicht te krijgen over het gehele data-architectuur landschap. Een data-architectuur blauwdruk beschrijft hoe data wordt beheerd, van verzameling tot transformatie, distributie en consumptie . De blauwdruk is daarmee met name van belang om de gewenste situatie van de data architectuur te beschrijven.

Boom of graafbeheer

De boom of graaf dient beheerd te worden omdat we uitgaan van een semi supervised platform waarbij op basis van de voorbeeld documenten bepaald wordt wat kern- en stopwoorden zijn. Dit wordt bij een grotere set aan training data steeds nauwkeuriger. Hiervoor wordt een userterface ontwikkeld waarmee een expert op eenvoudige wijze kan bepalen wat kern- of stopwoorden zijn.

Boom/graaf constructie

Opbouw van de boomstructuur naar een graaf of boom waarbij op basis van de transformatie regels en de interactie met de experts bepaald wordt welke associaties er horen bij de verschillende termen.

Bouwblok

Statement
Een bouwblok is een afgebakend en herkenbaar architectureel concept dat invulling geeft aan een informatievoorziening behoefte.

Omschrijving
Een bouwblok is in dit document een abstract concept dat in drie concrete specialisaties is uitgewerkt, service, ABB en SBB. Bouwblokken worden binnen onze definities als synoniem gezien van een architectuur patroon.
De drie specialisaties kennen een hiërarchie. Een service is in ons model het hoogste abstractieniveau, daarbinnen worden Architectuur bouwblokken onderkend welke geïmplementeerd worden door een of meerdere solutions bouwblokken.
Een belangrijke karakteristiek van bouwblokken is dat ze samengesteld kunnen zijn. Deze samenstelling kan op twee manieren:

  • Een bouwblok is een samenstelling van bouwblokken van dezelfde specialisatie (bijvoorbeeld een service is opgebouwd uit een of meerdere subservices)

  • Een bouwblok wordt bediend door een samenstelling van een of meerdere bouwblokken uit de onderliggende laag (bijvoorbeeld een service wordt gerealiseerd door meerdere gedragselementen in een ABB.

  • Samengestelde bouwblokken worden binnen onze definities als synoniem gezien van een architectuur patroon.



Bij de specialisaties van de bouwblokken wordt de samenstelling voor de specialisaties uitgewerkt. De samenstelling binnen bouwblokken kan uit meerdere lagen bestaan. Echter het is wenselijk dat het aantal niveaus van bouwblokken binnen een specialisatie (Service, ABB of SBB) beperkt blijft. Wordt een catalogus te complex door het aantal lagen en bouwblokken dan kan beter een splitsing van een catalogus toegepast worden.

Kenmerken

  • Een bouwblok heeft een afgebakende grens en is herkenbaar als een specifiek architectureel concept.

  • Een bouwblok is herbruikbaar.

  • Een bouwblok is loosely coupled.

  • Een bouwblok kan interacteren met een of meerdere andere bouwblokken van verschillende typen.

  • Een bouwblok is onderdeel van een catalogus.

  • Template voor een oplevering die aan een combinatie van eisen en wensen voldoet.

  • Een bouwblok kan bestaan uit andere bouwblokken en wordt daarmee een samengesteld bouwblok.

  • Een bouwblok kan onderdeel zijn van een compositie (samengesteld bouwblok).

  • Bouwblokken kunnen recursief zijn en worden in dat geval samengesteld.

Bronsysteem overstijgende sleutels

Applicatie of organisatie overstijgende sleutels, bij data integratie kan een sleutel vanuit een bronsysteem onvoldoende uniek zijn. Zeker in het geval waar bijvoorbeeld gegevensset gecombineerd worden met andere sets kunnen aanvullende maatregelen noodzakelijk zijn. In die gevallen kan het benoemen van sleutels met voldoende uniekheid vanuit architectuur of de eigenaar van gegevenssets noodzakelijk zijn. Denk bijvoorbeeld aan het BSN en KvK nummer als organisatie overstijgende sleutel.

Bronsysteem overstijgende sleutels

Applicatie of organisatie overstijgende sleutels, bij data integratie kan een sleutel vanuit een bronsysteem onvoldoende uniek zijn. Zeker in het geval waar bijvoorbeeld gegevensset gecombineerd worden met andere sets kunnen aanvullende maatregelen noodzakelijk zijn. In die gevallen kan het benoemen van sleutels met voldoende uniekheid vanuit architectuur of de eigenaar van gegevenssets noodzakelijk zijn. Denk bijvoorbeeld aan het BSN en KvK nummer als organisatie overstijgende sleutel.

Bronsysteeminterface

Het bronsysteem biedt een interface aan op basis van een of meerdere protocollen en datamodellen. Deze interface is een implementatie die het mogelijk maakt om op geautomatiseerde wijze data uit te wisselen.

Bronsystemen ontsluiten

is de service in het ontsluitings- en transformatie proces voor data binnen Data omgeving.

Business en data analyse

Data gedreven werken is gericht op veranderingen in de business van een organisatie. Data en business zijn daardoor nauw aan elkaar gerelateerd. Ietwat gechargeerd maar vanuit data perspectief kan gesteld worden dat een verandering in de business niet mogelijk is zonder veranderingen in de data.
Daardoor is er een nauwe relatie tussen business en data en daardoor een nauwe samenwerking tussen business analisten en data-architecten.
Met name het beschrijven van de data op conceptueel niveau is in deze een data-architectuurproduct dat de verbinding legt tussen business en data. Daarnaast ontstaan vanuit de business doelen en concerns die in de data-architectuur worden uitgewerkt in architectuurkaders zoals data-principes.

Business Intelligence en DWH

De domeinschets geeft in een aantal ArchiMate diagrammen een beschrijving wat de relevante aspecten zijn voor het kennisgebied van business intelligence en datawarehouses. Denk hierbij aan de aspecten, doelen, definities, processen en betrokkenen.

Business Intelligence, DWH en data analyse

De domeinschets geeft in een aantal ArchiMate diagrammen een beschrijving wat de relevante aspecten zijn voor het kennisgebied van business intelligence en datawarehouses. Denk hierbij aan de aspecten, doelen, definities, processen en betrokkenen.

Business Interface

Een Business Interface vertegenwoordigt een toegangspunt waar een bedrijfsservice beschikbaar wordt gesteld aan de omgeving. Een Business Interface stelt de functionaliteit van een bedrijfsservice beschikbaar aan andere bedrijfsrollen of actoren. Het wordt vaak een kanaal genoemd (telefoon, internet, lokaal kantoor, enz.). Dezelfde bedrijfsservice kan via verschillende interfaces beschikbaar worden gesteld. Een Business Interface kan deel uitmaken van een bedrijfsrol of actor via een compositierelatie, en een Business Interface kan een bedrijfsrol bedienen.
Naamgevingsconventies
Gebruik: Zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: Loket, telefoon, e-mail, formulier en internet.

Business Interface

Naamgevingsconventie
Gebruik: Zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: Loket, telefoon, e-mail, formulier en internet

Business Role

Een bedrijfsrol vertegenwoordigt de verantwoordelijkheid voor het uitvoeren van specifiek gedrag waaraan een actor kan worden toegewezen, of de rol die een actor speelt in een bepaalde actie of gebeurtenis. Een bedrijfsrol kan door meer dan één bedrijfsactor worden vervuld. Omgekeerd kan een bedrijfsactor meer dan één bedrijfsrol vervullen. Bijvoorbeeld, gegeven een bepaalde docent, kunnen hun rollen die in de domeinen omvatten. Een bedrijfsrol bestaat doorgaans binnen een organisatie, ongeacht of een bepaalde actor deze vervult of niet.

Business Service

Een Business Service vertegenwoordigt expliciet gedefinieerd gedrag dat een Business Rol, Business Actor of Business Collaboration aan zijn omgeving blootstelt. Een Business Service wordt gedefinieerd als de extern zichtbare (logische) functionaliteit die betekenisvol is voor de omgeving en wordt gerealiseerd door bedrijfsgedrag (Business Process, Business Function of Business Interaction). Een Business Service stelt de functionaliteit van Business Rollen of Collaborations beschikbaar aan hun omgeving. Deze functionaliteit is toegankelijk via een of meer bedrijfsinterfaces.
Naamgevingsconventies
Gebruik: Zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: Samenwerking, Berichtuitwisseling Extra: Naam uit de PDC (ing-vorm).

Business Service

Naamgevingsconventie
Gebruik: Zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: Samenwerking, Berichtuitwisseling Extra: Naam uit de PDC (ing-vorm).

BusinessObject

Naamgevingsconventie
Gebruik: Zelfstandig naamwoord in het enkelvoud. Bijvoorbeeld: Factuur, polis, Storingsmelding Logische naam. Vermijd technische namen.

BusinessObject

Een bedrijfsobject vertegenwoordigt een concept dat binnen een specifiek bedrijfsdomein wordt gebruikt. Een bedrijfsobject wordt gebruikt om een ​​objecttype te modelleren waarvan meerdere exemplaren binnen de organisatie kunnen bestaan. In dit geval kan het worden gerealiseerd als een dataobject of representatie. Het kan ook worden gespecialiseerd door een ander bedrijfsobject. Bedrijfsobjecten zijn passief. Ze activeren of voeren geen processen uit.
Naamgevingsconventies
Gebruik: Zelfstandig naamwoord in het enkelvoud. Bijvoorbeeld: Factuur, polis, Storingsmelding Logische naam. Vermijd technische namen.

Capability of vaardigheid

Capability is een vaardigheid of competency die nodig is om doelen van stakeholders in een organisatie te kunnen bereiken. Deze worden vanuit het onderliggende data verwerkende landschap gerealiseerd.

Catalogus

Statement
Een collectie van logisch gerelateerde bouwblokken van dezelfde specialisatie (service, ABB of SBB).

Omschrijving
Een catalogus is een collectie of register van bouwblokken van eenzelfde type. Het is veelal gericht op een specifiek werkveld, denk hierbij bijvoorbeeld aan infrastructuur, geo, integratie.
Binnen een catalogus zitten veelal bouwblokken van dezelfde specialisatie dus services, architectuur - of solution bouwblokken. Echter de bouwblokken hierbinnen zullen veelal eveneens samengesteld zijn.
Een catalogus kan gezien worden als een etalage van generieke en herbruikbare architecturele producten. Wanneer deze bouwblokken door een project worden ingezet wordt voldaan aan een aantal architecturele eisen, principes en requirements. Voordeel voor architectuur is dat deze bouwblokken worden hergebruikt. Voordeel vanuit projectperspectief is dat er voldaan wordt aan de architecturele principes en dat implementatie gestandaardiseerd wordt en waarschijnlijk sneller kan.
Vanuit veranderingen in de omgeving (projecten, LCM, innovaties) zal de inhoud van een catalogus regelmatig worden aangepast, uitgebreid of meer gedetailleerd worden uitgewerkt. Een catalogus en de daarin opgenomen entiteiten wordt daarmee een "levend" ecosysteem.
In eerste instantie wordt gewerkt met een aanbod gestuurd catalogus model. Met andere worden. Iedere domein architect maakt voor zijn domein een bouwblokken catalogus. In een later stadium wordt dit aangepast naar een vraaggerichte uitwerking, het zogenaamde etalagemodel.

Kenmerken

  • Collectie van bouwblokken.

  • Bouwblokken van hetzelfde (architectuur) concept kunnen opgenomen worden in een catalogus.

  • Catalogi worden gecategoriseerd op basis van een scope. (bijvoorbeeld, infrastructuur, integratie, geo).

  • Catalogi binnen een scope hebben een eigenaar.

  • Catalogi worden beschreven in een register (beheerd in Sparx Enterprise Architect en gepubliceerd naar HTML en PDF documenten)

  • Catalogi zijn veelal hiërarchisch cq gelaagd van opzet. Enerzijds door de indeling in Service, ABB en SBB, anderzijds door de opzet met samengestelde bouwblokken.

CDS voorbereiding

Samengestelde applicatiefunctie voor een combinatie van functies relevant voor het verwerken van common data naar kwaliteit bruikbare datasets

Centrale data fundament / data hub

Er is één centrale plek binnen XXX (de centrale D&A omgeving) voor het ontvangen, opslaan, valideren, opwerken, integreren en leveren van actuele en historische data en informatieproducten uit verschillende externe en interne (XXX) bronnen en domeinen. Het data fundament / data hub is niet bedoeld als doorgeefluik van data.

Centralized Access Management

How can access to resources within a Big Data platform be managed efficiently and consistently?

Centralized Dataset Governance

How can a variety of datasets stored in a Big Data platform be governed efficiently and in a standardized manner?

Cloud Based Big Data Processing

How can large amounts of data be processed without investing in any Big Data processing infrastructure and only paying for the amount of time the processing resources are actually used?

Cloud Based Big Data Storage

How can large amounts of data be stored without investing in any Big Data storage infrastructure and only paying for the used storage space?

Cloud computing

Cloud computing heeft een enorme vlucht genomen. Met name door een aantal grote aanbieders van Cloud Computing oplossen. Daarnaast maakt Cloud Computing het zeer eenvoudig om grote datasets aan te leggen.

Cloud interface

Is een interface die vanuit de cloud aanbieder wordt aangeboden om de cloud diensten in meerdere vormen van ontsluiting te kunnen benaderen. Denk aan webservices, htmlscherm interfaces voor beheerders maar ook interface voor fat client beheerapplicaties (SQL-Server Management Studio).

Cloud professional

Datalandschappen worden steeds vaker ondergebracht in cloud omgevingen omdat dit elasticiteit en flexibiliteit met zich meebrengt. Daarnaast zijn cloud omgeving om op eenvoudige wijze zeer omvangrijke datasets op te slaan en te ontsluiten. Wordt data naar de cloud gebracht dan zullen data-architect en cloud professional gezamenlijk een architectuur opstellen voor een cloud based data omgeving.

Cloud service

Een cloud dienst aangeboden als functionaliteit ter ondersteuning van het data verwerkende landschap. Bij een cloud is het kenmerkend dat het onderliggende infrastructurele landschap is ingekapseld en daarmee voor het bovenliggende landschap niet zichtbaar is.

Combineren

Combineren van verschillende datasets om analyse mogelijk te maken

Combineren data (joining)

Vorm van modeltransformatie waarbij twee of meer datasets worden samengevoegd tot één samengestelde dataset. Joining vindt plaats op rijniveau, Merge op kolom niveau

Communication Network

Naamgevingsconventies
Gebruik: Zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: WLAN, WAN, VLAN, RON 2.0

Compleetheid

Dit heeft betrekking op de mate waarin bepaalde attributen binnen een data entiteit aanwezig zijn. Daarnaast geldt de compleetheid ook voor het altijd voorkomen van een bepaalde set van entiteiten (rijen) in een data set.
Dit heeft betrekking op de mate waarin bepaalde attributen binnen een data entiteit aanwezig zijn. Daarnaast geldt de compleetheid ook voor het altijd voorkomen van een bepaalde set van entiteiten (rijen) in een data set. Bijvoorbeeld een persoon kan enkel de eigenschap naam hebben, maar ook bestaan uit roepnaam, voornamen, tussenvoegsel, achternaam en meisjesnaam. In het laatste geval is er sprake van een hogere compleetheid

Compleetheid

Dit heeft betrekking op de mate waarin bepaalde attributen binnen een data entiteit aanwezig zijn. Daarnaast geldt de compleetheid ook voor het altijd voorkomen van een bepaalde set van entiteiten (rijen) in een data set.

Compliance en wetgeving

Voldoen aan wetten en normen met betrekking tot data, zoals bewaarplichten of beveiligingsrichtlijnen. Uitvoeren van audits en inrichten van logs. Denk hierbij aan Nederlandse, Europese Unie maar ook internationale wetgeving. Met name bij cloud gebaseerde oplossingen kunnen extra compliance en internationale wetgeving een rol spelen.

Concept

Concept is een abstracte entiteit in het metamodel van een modelleertaal en kenmerkt zich dat het voor kan komen in diagrammen of views op basis van het bijbehorende stereotype.
Hier onderkennen we twee specialisaties van een concept namelijk element en connector of relatie.

Conceptueel objectmodel

In dit onderdeel wordt een logisch model beschreven van de boom- en een netwerk of graafstructuur. Daarbij worden een aantal requirements uitgewerkt op basis waarvan een keuze voor een fysieke implementatie gemaakt kan worden

Conceptuele Data entiteit

Brengt binnen een domein aan welke conceptuele data entiteiten voorkomen. Dit wordt gemodelleerd met de specialisatie of aggregatie connector tussen een domein en een data entiteit. Er wordt zo veel mogelijk voorkomen dat een conceptuele data entiteit onder meerdere domeinen valt
Van iedere data entiteit wordt een definitie gegeven. Desgewenst wordt onder de kenmerken een lijst van synoniemen opgegeven. Een domein data entiteit heeft alle kenmerken van de conceptuele data entiteit.

Conceptuele Data entiteit

Brengt binnen een domein aan welke conceptuele data entiteiten voorkomen. Dit wordt gemodelleerd met de specialisatie of aggregatie connector tussen een domein en een data entiteit. Er wordt zo veel mogelijk voorkomen dat een conceptuele data entiteit onder meerdere domeinen valt
Van iedere data entiteit wordt een definitie gegeven. Desgewenst wordt onder de kenmerken een lijst van synoniemen opgegeven. Een domein data entiteit heeft alle kenmerken van de conceptuele data entiteit.

Conceptuele Data entiteit

Brengt binnen een domein aan welke conceptuele data entiteiten voorkomen. Dit wordt gemodelleerd met de specialisatie of aggregatie connector tussen een domein en een data entiteit. Er wordt zo veel mogelijk voorkomen dat een conceptuele data entiteit onder meerdere domeinen valt
Van iedere data entiteit wordt een definitie gegeven. Desgewenst wordt onder de kenmerken een lijst van synoniemen opgegeven. Een domein data entiteit heeft alle kenmerken van de conceptuele data entiteit.

Conceptuele Data Model [BusinessObject]

Conceptueel data model omvat de data entiteiten inclusief de bijbehorende definities (inclusief de bovenliggende domeinen) op basis waarvan de data kwaliteiten gerelateerd worden aan deze data elementen.

Conceptuele Data Model [BusinessObject]

Conceptueel data model omvat de data entiteiten inclusief de bijbehorende definities (inclusief de bovenliggende domeinen) op basis waarvan de data kwaliteiten gerelateerd worden aan deze data elementen.

Conceptuele Domein entiteit

Domein is de hoogste hierarchische indeling van de conceptuele data entiteiten. Deze domein indeling sluit nauw aan bij de gebruikte indeling van domeinen binnen de organisatie. Desgewenst kan deze domein indeling ook gebruikt worden voor het bepalen van de data governance (de eigenaren en stewards).
Van iedere domein data entiteit wordt een definitie gegeven. Desgewenst wordt onder de kenmerken een lijst van synoniemen opgegeven.

Conceptuele Domein entiteit

Domein is de hoogste hiërarchische indeling van de conceptuele data entiteiten. Deze domein indeling sluit nauw aan bij de gebruikte indeling van domeinen binnen de organisatie. Desgewenst kan deze domein indeling ook gebruikt worden voor het bepalen van de data governance (de eigenaren en stewards).
Van iedere domein data entiteit wordt een definitie gegeven. Desgewenst wordt onder de kenmerken een lijst van synoniemen opgegeven.

Conceptuele en logische datamodellen bij data gebruik

Inzetten van modelleeromgevingen voor het opstellen van modellen van de gegevensbehoefte en het – aanbod.

Conceptuele en logische datamodellen bij data gebruik

Inzetten van modelleeromgevingen voor het opstellen van modellen van de gegevensbehoefte en het – aanbod.

Conceptuele Gerelateerde data entiteit

Tussen conceptuele data entiteiten kunnen relaties gelegd worden. Voor een relatie wordt een naam gegeven. Bij voorkeur in de vorm van een werkwoord. Een gerelateerde data entiteit heeft alle kenmerken van de conceptuele data entiteit.

Conceptuele Gerelateerde data entiteit

Tussen conceptuele data entiteiten kunnen relaties gelegd worden. Voor een relatie wordt een naam gegeven. Bij voorkeur in de vorm van een werkwoord. Een gerelateerde data entiteit heeft alle kenmerken van de conceptuele data entiteit.

Conceptuele modelleer- en naamgevingsconventie


  • Modellering binnen ArchiMate gebaseerd op BusinessObject stereotypen
    Voor het CDM wordt alleen gebruik gemaakt van ArchiMate Business objecten en hun onderlinge relaties.

  • Conceptuele entiteit is een zelfstandig naamwoord
    Naamgevingsconventie gebaseerd op de ArchiMate regels.

  • Conceptuele entiteit is in enkelvoud
    Enkelvoud gekozen ter voorkoming van duplicaten in het model.

  • Conceptuele entiteiten worden aan elkaar gerelateerd met een ArchiMate associatie
    De associatie geeft aan dat er een verband is zonder verdere typering. Desgewenst kun je een richting aangeven.

  • Conceptuele ArchiMate associatie heeft een werkwoord als naam
    De naam van een associatie geeft een verduidelijking van de relatie.

  • Nederlandse naam voor de entiteiten en associaties
    Voertaal in het model is Nederlands dus de concepten krijgen Nederlandse namen.

  • Aggregatie relatie voor de heeft relatie
    Introduceren van groeperingsmogelijkheden of groepering van elementen. Bijvoorbeeld bij het gebruik van datadomeinen.

  • Specialisatie relatie voor de is_een relatie
    Introductie van een hierarchie op basis van specialisaties.

  • Composities worden op dit moment niet gemodelleerd gebruik een aggregatie
    Afhankelijk van de context van de organisatie kan deze worden toegevoegd. Hier wordt gekozen voor een relatief eenvoudig model met een beperkt aantal concepten.

  • Bij Engelse termen worden de Nederlandse termen als synoniem opgenomen
    Nederlands is de voertaal, is een Engelse term meer gebruikt dan de Nederlandse term als synoniem opnemen.

  • Er worden geen attributen gemodelleerd. Als een attribuut van belang is in het CDM benoem het dan als een Element
    Detaillering op basis van attributen wordt ontmoedigt in het CDM is onderdeel van het LDM.

Concern model

Stakeholders en concerns worden weergegeven in een model. Een concern is een beschrijving welke belangen en "zorgen" stakeholders hebben over een domein in de data-architectuur.
Meestal hebben stakeholders meerdere verschillende concerns. Ook kunnen concerns tegenstellingen zijn van elkaar. Bijvoorbeeld "Data is toegankelijk en data is beveiligd" kunnen in tegenspraak met elkaar zijn. Vandaar dat er een concern model nodig is om de complexiteit van, meestal vele, concerns inzichtelijk te maken inclusief hun onderlinge verbanden en de relaties naar de stakeholders.
Voor concerns wordt meestal het ArchiMate motivation aspect gebruikt. Dit is een visuele representatie presentatiewijze van de concerns in een model.

Concerns bij de data-architectuur

Concerns zijn de belangen en "zorgen" die de verschillende stakeholders hebben bij de introductie van data gedreven werken en de introductie van een data platform.
Hieronder worden een aantal algemeen geldende concerns beschreven die voor vrijwel alle data gedreven toepassingen gelden. Houdt er echter rekening mee dat de specifieke situatie van de eigen organisatie bepalend kan zijn voor een aantal concerns en requirements. Breng daarom de specifieke concerns voor de organisatie en voor de solutions of data gedreven toepassingen in kaart en gebruik deze om de voorgestelde oplossing in te kaderen.

Confidential Data Storage

How can data stored in a Big Data solution environment be kept private so that only the intended client is able to read it?

Configuratie tool voorafgaand aan architectuur model

Vaak wordt een architectuur tool al geconfigureerd en ingericht als het (meta) model van de architectuur nog niet vast staat. Het metamodel is bepalend voor de inrichting van de tool en de functionaliteiten binnen het tool.

Configureerbaarheid Log en Monitoring

Eisen en wensen aan de inrichting wijzigen continu en vragen daarom steeds aanpassingen aan de inrichting. Met name op het vlak van:

  • Interfaces voor aanleverende systemen en componenten (XIS, ZIM)

  • Interfaces voor afnemende systemen en componenten (Rapportage, signalering, monitoring)

  • Configuratie van de bedrijfsregels voor triggers en signalen etc.




Vandaar dat deze eenvoudig (bij voorkeur via configuratie schermen of -interfaces) aangepast moeten worden.

Connector

Verbinding tussen twee elementen, visueel gepresenteerd in een diagram op basis van een lijn. Iedere connector kan een eigen stereotypering hebben waarmee het een eigen verschijningsvorm en betekenis heeft afhankelijk van de modelleertaal.

Consistentie door inzet van DWH en registers

Introduceren van voorzieningen als het datawarehouse, centrale gegevensvoorziening en gestandaardiseerde webservices. Bij het selecteren van applicaties en (cloud)services rekening houden met het feit dat er gewerkt wordt met authentieke- en kernregisters. Met andere woorden: inzet van applicaties is gebaseerd op een servicelaag waarbinnen generieke data entiteiten worden ingezet.

Consistentie door inzet van DWH en registers

Introduceren van voorzieningen als het datawarehouse, centrale gegevensvoorziening en gestandaardiseerde webservices. Bij het selecteren van applicaties en (cloud)services rekening houden met het feit dat er gewerkt wordt met authentieke- en kernregisters. Met andere woorden: inzet van applicaties is gebaseerd op een servicelaag waarbinnen generieke data entiteiten worden ingezet.

Constraint

Een beperking is een factor die de realisatie van doelen beperkt. In tegenstelling tot een vereiste schrijft een beperking niet de beoogde functionaliteit van het systeem voor, maar legt het een beperking op aan de manier waarop het werkt of gerealiseerd kan worden. Dit kan een beperking zijn aan de implementatie van het systeem (bijvoorbeeld specifieke technologie die gebruikt moet worden) of een beperking aan het implementatieproces (bijvoorbeeld tijd- of budgetbeperkingen).
Naamgevingsconventies
Gebruik: Korte titel
Code in attribuut Alias
Bijvoorbeeld: Gebruik JAVA voor maatwerk software

Coordinator

Bij het vervaardigen en ontsluiten van expertise is coordinatie noodzakelijk, deze coordinatie dient ervoor om:

  • leemtes in de uitwerking van expertise te signaleren,

  • zorg te dragen voor het samenkomen van vraag en aanbod

  • voorkomen dat bepaalde onderwerpen niet dubbel worden uitgewerkt

  • Bewaken van planningen en bepalen van prioriteiten.



Een belangrijke rol die mogelijk binnen een maatschap moeilijk te beleggen is dit is een belangrijk aandachtspunt bij de uitwerking

Cost Management + Billing

Cost Management and Billing

Cost Management and Billing

CRUD

CRUD staat voor Create, Read, Update en Delete en de matrix geeft aan wie deze bewerkingen op een data entiteit mag uitvoeren. Het is daarmee een eenvoudig hulpmiddel om inzichtelijk te maken wat enerzijds de autorisaties zijn van bepaalde entiteiten zoals rollen, actoren maar ook bedrijfsfuncties en -processen. Anderzijds kan de matrix gebruikt worden welke bewerking door een bepaalde entiteit wordt uitgevoerd, waarbij het niet de autorisatie aspecten belicht maar meer ingaat op de dynamische kenmerken van gedragsentiteiten op de gegevensentiteiten
CRUD matrices zijn voor verschillende doeleinden te gebruiken, waarbij opvallend is dat dit zowel in de ontwikkelfase als in de beheerfase hulp biedt. Als laatste is te noemen dat de CRUD matrix op meerdere abstractieniveaus toegepast kan worden.

DaMa Maturity Scan [Assessment]

Regelmatig uitvoeren van een maturity scan en analyse van de resultaten voor het bepalen van roadmap en het bijstellen van de doelen en kaders binnen data governance. Bijvoorbeeld met de maturity scan van DaMa(NL)

DaMa Maturity Scan [Assessment]

Regelmatig uitvoeren van een volwassenheid scan en analyse van de resultaten voor het bepalen van roadmap en het bijstellen van de doelen en kaders binnen data governance. Bijvoorbeeld met de volwassenheid scan van DaMa(NL).

Data acquisitie en -conditionering

Dit is de eerste verwerkingsstap bij de ontvangst van de data binnen het Data omgeving landschap. De eerste transformaties worden gedaan op de ontvangen data zodat deze geschikt voor verdere verwerking.

Data analist

Een data-analist is een professional die gegevens (data) verzamelt, analyseert en interpreteert om inzichten en trends te ontdekken die helpen bij het nemen van zakelijke of strategische beslissingen. Dit omvat vaak het verwerken van grote hoeveelheden informatie, het herkennen van patronen en het presenteren van resultaten in de vorm van rapporten, grafieken of dashboards. Van daaruit heeft de analist een aantal concerns die voor de data-architect van belang zijn.

Data analyse

Activiteiten waarbij de getransformeerde data gebruikt wordt voor het zoeken naar verbanden, patronen of statistische verhoudingen

Data analyse en analytics

Data-analyse is het gericht zoeken naar (statistische) verbanden in gegevensverzamelingen met als doel profielen op te stellen voor wetenschappelijk, journalistiek of commercieel gebruik. Zo'n verzameling gegevens kan gevormd worden door gebeurtenissen in een praktijksituatie te registreren (aankoopgedrag van consumenten, symptomen bij patiënten, et cetera) of door de resultaten van eerder uitgevoerde wetenschappelijke onderzoeken met elkaar te vergelijken en te herinterpreteren.

Data Architectuur

Data architectuur van een architectuur repository. Dit is in dit document relatief eenvoudig van opzet en omvat alleen een conceptueel datamodel. Echter in het conceptueel datamodel wordt wel een overzicht gegeven van relevante concepten binnen een architectuur repository.

Data architectuur

Overzicht of grondplaat van de aanwezige of toekomstige data objecten, datasets en databanken binnen het domein van de architectuur.

Data architectuur

Data architectuur is een van de kennisgebieden binnen het DMBoK en modellen uitwerken rond dit kennisgebied zijn kaderstellend voor veranderingen in de organisatie vanuit data management perspectief.

Data architectuur assessment

Een data-architectuur assessment is een evaluatieproces waarbij de huidige data-architectuur van een organisatie wordt geanalyseerd en beoordeeld. Het doel is om inzicht te krijgen in de sterktes, zwaktes, kansen en risico's van de bestaande data-architectuur (SWOT). Dit helpt organisaties om verbeterpunten te identificeren en een strategie te ontwikkelen voor een efficiënter en effectiever data-landschap. Het biedt daarmee inzicht van hoe de verandering van de data gedreven organisatie vormgegeven moet worden rekening houdend met de SWOT analyse die in het assessment is uitgevoerd.

Data architectuur patroon

Een data-architectuur patroon is een herbruikbare oplossing voor veelvoorkomende problemen of uitdagingen binnen de data-architectuur van een organisatie. Het biedt een gestandaardiseerde aanpak voor het ontwerpen, implementeren en beheren van data-oplossingen, zodat consistentie en efficiëntie worden bevorderd. Deze patronen zijn gebaseerd op best practices en kunnen worden aangepast aan de specifieke behoeften van een organisatie. Door het toepassen van patronen wordt het mogelijk om hergebruik te introduceren om hiermee consistentie te bewerkstelligen in het datalandschap.

Data architectuur principe

Een architectuur principe beschrijft kaders die gesteld worden aan veranderingen in de organisatie. Een principe is daarmee een algemeen statement dat requirements en concerns van stakeholders. Principes beschrijven daarmee op welke wijze het resultaat van de verandering bijdraagt aan het verwezenlijken van de strategische uitgangspunten, doelen, eisen en wensen.

Data beveiliging

Dit kennisgebied richt zich op het zorgdragen van data data wanneer gewenst beveiligd wordt opgeslagen, verwerkt en gebruikt. Hierbinnen zijn drie dimensies relevant die vanuit data beveiliging in de vorm van BIV wordt uitgewerkt. Daarnaast is data privacy onderdeel van deze requirements.

Data domein architectuur

Data is bij data gedreven organisaties een belangrijk domein. Het domein is gerelateerd aan de andere domeinen binnen een organisatie zoals infrastructuur, applicaties en bedrijfsprocessen.
De data domein architectuur is daarmee een holistische beschrijving van de data bestaande uit meerdere uitwerkingen onder andere de kaders zoals data principes, modellen van de stakeholders maar ook een beschrijving van de huidige en toekomstige data architectuur in de vorm van blauwdrukken, modellen en visualisatie's.
De data domein architectuur is daarmee veelal kaderstellend en initiërend voor data solution architecturen.

Data eigenaar en privcy officer besluitvorming

Bepaal in samenspraak met de eigenaar de beveiligingscategorieën en richt op basis daarvan de infrastructuur in en neem de bijbehorende maatregelen in de beheerorganisatie.

Data eigenaar en privcy officer besluitvorming

Bepaal in samenspraak met de eigenaar de beveiligingscategorieën en richt op basis daarvan de infrastructuur in en neem de bijbehorende maatregelen in de beheerorganisatie.

Data eigenaar specifiek

Wil je een data eigenaar specifiek benoemen, bijvoorbeeld door de naam van een medewerker binnen een rol te beschrijven dan is dit mogelijk met een specifieke verwijzing naar een actor voor de data eigenaar rol. Dit vraagt wel een extra beheerinspanning omdat in veel organisaties de actoren geregeld veranderen van rol in de organisatie.

Data ethiek

Ethisch gebruik van gegevens, bijvoorbeeld het vermijden van bias in algoritmes. Transparantie rond inzet van datasets. Met name bij organisaties waar ethiek en data nog in de kinderschoenen staat is dit een concern waar vanuit data-architectuur aandacht aan besteed moet worden. Een nauwe samenwerking met data eigenaren, data analisten en security en privacy rollen is hier van belang.

Data gedreven grondplaat

Rond data gedreven werken is een algemene grondplaat te gebruiken gebaseerd op een big data patroon de data pipe. Dit raamwerk is afkomstig van Arcitura en is een detaillering van de datalevensloop en wordt veel toegepast in (big) data integratie projecten.
Het is feitelijk een grondplaat waarin je verschillende projectactiviteiten, deliverables en modelleervormen kunt afbeelden. Dit helpt om de complexiteit op eenvoudige wijze in kaart te brengen. Onderstaande afbeelding toont de data pipe grondplaat waarmee je een data gedreven toepassing kunt realiseren.

Data gedreven toepassing in business activiteiten

Introduceren van een oplossing waarmee de data gedreven toepassing ingezet kan worden binnen de organisatie. Het introduceren en begeleiding van het gebruik van de toepassing van de business case binnen de organisatie.

Data gedreven werken

Veel organisaties onderkennen de waarde van data en willen deze data inzetten om meerwaarde te realiseren. Vaak wordt hiervoor de term data gedreven werken gebruikt. Bij data gedreven werken kunnen bouwblokken en patronen van grote hulp zijn. Vandaar dat we hier uitgebreid kijken naar op welke wijze we data gedreven werken kunnen standaardiseren met bouwblokken en patronen.
We kijken naar data gedreven toepassingen waarin we vanuit data waarde creëren. Vervolgens onderzoeken we of data een productiemiddel is en hoe we op die wijze data kunnen inzetten. Als we data als een productiemiddel zien dan kunnen vervolgens kijken hoe we een productiemiddel dienen te managen om waarde te creëren. Dit doen we door een aantal eenvoudige voorbeelden van data gedreven use cases te demonstreren.

Data gedreven werken

Steeds meer organisatie introduceren data gedreven werken als paradigma voor verandering. Het begeleiden van data gedreven werken is daarmee een centraal werkveld voor de data-architect.
De data-architect dient daarom de ontwikkelingen in het data gedreven werkveld nauw te volgen en deze ontwikkelingen te vertalen naar het werkveld data-architectuur. Bijvoorbeeld door hetr bijstellen van de data-architectuur producten in de beschrijvende en kaderstellende architectuur.

Data gedreven werken is gericht op MVO

Data gedreven werken is gericht op Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en is daarbij gericht op de MVO doelen

Data gerelateerde diensten leverancier

Rond data zijn er allerlei leveranciers die diensten leveren. Denk hierbij aan advies, training consultancy of het ondersteunen van het data gedreven werken in een organisatie.

Data gerelateerde professional

Container begrip voor een aantal stakeholders die vanuit een specifiek kennisgebied binnen data management requirements en concerns hebben die relevant zijn voor de data-architect.

Data governance

Duidelijke verantwoordelijkheid voor het beheer en eigendom van data binnen een organisatie. Inrichten van beleid en procedures. Data governance en data-architectuur zullen hierbij nauw moeten samenwerken en ervoor zorgdragen dat de communicatie naar de andere stakeholders op elkaar wordt afgestemd.

Data governance

Regelen van het eigenaarschap en de beslissingsbevoegdheden rond de data die gebruikt en getransformeerd wordt in de stappen binnen de grondplaat

Data governance

Data governance is een van de kennisgebieden binnen het DMBoK en modellen uitwerken rond dit kennisgebied is ondersteunend voor de gehele data management functie.

Data heeft voldoende kwaliteit voor inzicht

Datakwaliteiten dragen zorg voor dat datakwaliteit de activiteiten van de organisatie voldoende ondersteunen en bijdragen aan het krijgen van inzicht over de prestaties binnen de organisatie.

Data ingestion

De binnengekomen data wordt door een aantal applicatie functies gereed gemaakt voor verdere verwerking binnen het applicatielandschap van Data omgeving. Met name voorbereidende functionaliteiten voor metadata verzamelen en instellen van autorisaties

Data integratie model

Binnen de data-architectuur worden verschillende aspecten uitgewerkt in een model. Het data integratie model is een essentieel onderdeel van de data-architectuur.
Binnen data gedreven organisaties zal data in de vorm van datastromen door de organisatie stromen. Ook zullen er ingaande en uitgaande datastromen zijn tussen de organisatie en de omgeving.
Grip op deze datastromen krijgen is daardoor van belang om een beheerbaar, uitbreidbaar en betaalbaar integratie-landchap te introduceren.
Een data integratie model opgebouwd uit architectuurkaders, blauwdrukken en bouwblokken en patronen is daarmee een essentieel onderdeel van zowel de domein- als solutionarchitecturen.

Data integratie professional

Data wordt op veel plaatsen geproduceerd en vaak op andere plaatsen binnen en buiten de organisatie gebruikt. Daarmee ontstaan datastromen waarop grip vanuit data-architectuur essentieel is. De data integratie professional zal daarom nauw samen moeten werken met de data-architect. Daarnaast zal de data-architect veelal kaders stellen aan data integratie en daarnaast zullen de data integratie professional en de data-architect veelal gezamenlijk bouwblokken en architectuur patronen introduceren.

Data Kwaliteit

Het kennisgebied data kwaliteit gaat in op welke wijze een organisatie kan zorgdragen voor data met voldoende kwaliteit afhankelijk van de context. Dit heeft daarmee raakvlakken met onder andere data modelleren, - governance en - architectuur.

Data kwaliteit

Activiteiten voor kwaliteitsmanagement van data assets zodat het geschikt is voor gebruik en voldoet aan de wensen van de data consumenten (binnen en buiten de eigen organisatie).

Data kwaliteit controle

Op basis van de gedefinieerde kwaliteitsdimensies en voor deze dataset relevante kwaliteitsniveaus bepalen van de kwaliteit binnen deze dataset

Data Kwaliteit Issue

Een data kwaliteits issue is een probleem rond een van de datakwaliteiten die een probleem vormen in de bedrijfsvoering en de bedrijfs informatievoorziening. Rond een of meerdere issues rond data kwaliteit wordt een oplossing gezocht. Veelal worden conform de ITIL werkwijze kwaliteits issues gecombineerd tot een problem waartoe een release gerealiseerd wordt die een oplossing introduceert. Dat kan zowel technisch als procesmatig van aard zijn.

Data kwaliteiten maatregelmodel

Uitwerken van mogelijke kwaliteitsverhogende maatregelen voor de data entiteiten binnen de organisatie. Hierbij wordt een samenvatting gegeven van de maatregelen. Op de data-docent website is een gedetailleerde uitwerking te vinden van het maatregelenmodel.

Data kwaliteiten roadmap implementatie

Implementatie van kwaliteitsmaatregelen rond een prioritering van de data kwaliteits issues. Veelal worden issues gecombineerd tot een clustering van een aantal maatregelen om tot een oplossing van deze issues te komen.
Hierbij wordt een groep van maatregelen gecombineerd een release van maatregelen die geimplementeerd worden om het kwaliteitsniveau naar het wenselijke niveau te brengen.

Data kwaliteiten score matrix

Baseline en Target bepalen voor data entiteiten waarbij een score wordt gegeven voor de dimensies van data kwaliteit op basis van de conceptuele data entiteiten binnen de organisatie.

Data management

Binnen de Alberto case werken we een aantal kennisgebieden uit zoals die ingedeeld zijn in de DaMa Body of Knowledge DMBoK (2.0). Voor de Alberto case werken we niet alle kennisgebieden van de DMBoK uit. Reden daarvoor is dat we vanuit het perspectief van data modelleren naar data management kijken.

In dit hoofdstuk werken we daarom een aantal algemene aspecten uit van data management die in de specifieke kennisgebieden niet of beperkt aan de orde komen. Hier besteden we alleen aandacht aan de algemene aspecten.

Data management

Naast de datamodellen en de kaders rond data management wordt data ook op allerlei plaatsen geproduceerd en gebruikt binnen en buiten de organisatie. Ook hierover willen we graag metadata verzamelen. In dit hoofdstuk gaan we daarom in op databronnen, datagebruik en eigenaren en stewards van data.

Data Management

Beschrijving van de data management en -governance organisatie inclusief de daarbinnen bekende processen, rollen en events. Veelal gebaseerd op een bestaand framework.

Data management en governance

Naast de datamodellen en de kaders rond data management wordt data ook op allerlei plaatsen geproduceerd en gebruikt binnen en buiten de organisatie. Ook hierover willen we graag metadata verzamelen. In dit hoofdstuk gaan we daarom in op databronnen, datagebruik en eigenaren en stewards van data.

Data Management Kaders [Principle]

Data of informatie management principes stellen kaders aan verandering in de organisatie, veelal binnen projecten binnen de data roadmap. Uitgewerkt in het selecteren van bestaande standaarden zoals DMBoK, ArchiMate.
De kaders worden uitgewerkt op basis van principes gebaseerd op de principes binnen de enterprise architectuur.

Data Management Kaders [Principle]

Data of informatie management principes stellen kaders aan verandering in de organisatie, veelal binnen projecten in een data roadmap. Uitgewerkt in het selecteren van bestaande standaarden zoals DMBoK, ArchiMate.
De kaders worden uitgewerkt op basis van data principes gebaseerd op de principes binnen de enterprise architectuur.

Data modelleren

Data modelleren is een van de kennisgebieden binnen het DMBoK en modellen uitwerken rond dit kennisgebied beschrijft de data requirements vanuit de organisatie en ondersteunt daarmee de data management functie.

Data modelleren

Het analyseren van de gegevens die binnen een bedrijfssysteem zijn opgeslagen en gebruikt, biedt waardevolle inzichten in hoe dat systeem werkt. Een datamodel weerspiegelt de informatiebehoefte van de organisatie en de bedrijfsregels die inherent zijn aan de structuur van de data. Er zijn verschillende technieken die worden gebruikt om gegevens te modelleren

Data Object

Naamgevingsconventie
Gebruik: Zelfstandig naamwoord in het enkelvoud. Bijvoorbeeld: Zoekvraag, Zoekresultaat Logische naam. Vermijd technische namen als dossier, database.

Data Object

Een dataobject vertegenwoordigt data die gestructureerd is voor geautomatiseerde verwerking. Een dataobject moet een op zichzelf staand stukje informatie zijn met een duidelijke betekenis voor de organisatie, niet alleen voor applicatieniveau. Een dataobject modelleert doorgaans een objecttype waarvan meerdere exemplaren in operationele applicaties kunnen bestaan.
Naamgevingsconventies
Gebruik: Zelfstandig naamwoord in het enkelvoud. Bijvoorbeeld: Zoekvraag, Zoekresultaat Logische naam. Vermijd technische namen als dossier, database.

Data operation requirement

Vanuit het data operations kennisveld waarbinnen vanuit het beheer van data activiteiten worden uitgevoerd voor het beschikbaarstellen van data worden uitgevoerd kunnen requirements opgesteld worden.
Deze requirements richten zich op de core elementen in het data architectuurlandschap die ervoor zorg dienen te dragen dat de eisen die vanuit het beheer perspectief dienen te worden geimplementeerd in het landschap.

Data opslag in data platformen

Voldoende opslagcapaciteit en efficiënte opslagmethoden en -structuren. Kostenbeheersing bij het opslaan van grote hoeveelheden data, zoals in de cloud. Selectie van de juiste databasesystemen.

Data opslag/persistentie

Verschillende vormen van data opslag beschikbaar binnen het Data omgeving landschap

Data platform en toepassing

Data wordt veelal als een waardevol productiemiddel gezien en wordt daarom gemanaged. Dit managen zal op meerdere enterprise niveaus vorm krijgen. In de bedrijfslaag wordt gekeken in welke bedrijfsprocessen en organisatie onderdelen welke data wordt gebruikt voor het uitvoeren van de diverse activiteiten. Daarnaast wordt op dit niveau data ontsloten voor diverse (interne en externe) stakeholders. Deze laag zal daartoe ondersteund worden vanuit een dataplatform dat is opgebouwd uit één of meerdere datatoepassingen.
Dit data platform en de datatoepassingen worden uitgewerkt in de vorm van een data- en applicatielandschap. Dit landschap wordt gemodelleerd zodat de data gemanaged kan worden in een combinatie van applicatiecomponenten. Daarnaast zal er data uitgewisseld worden tussen diversie informatiesystemen binnen de organisatie en er zal data uitgewisseld worden vanuit deze toepassingen met externe partijen, veelal bestaande uit informatiesystemen bij externe stakeholders. Vanuit data-architectuur is er behoefte om dit datalandschap te beschrijven zodat vanuit data-architectuur meerwaarde geboden kan worden op het moment dat er behoefte is aan veranderingen binnen het data platform en de data-toepassingen.
Onder dit data- en applicatielandschap kan vervolgens een infrastructurele inrichting beschreven worden vanuit het perspectief van de data-architect. Waar wordt de data opgeslagen in de infrastructuur. Hoe zijn de fysieke datastromen binnen de infrastructuur. Via welke technische interfaces en infrastructurele toepassingen. Daarnaast is het van belang om hier bij cloud gebaseerde toepassingen hoe de data tussen cloud en on premise voorzieningen worden uitgewisseld.

Data platform en toepassing

Data wordt veelal als een waardevol productiemiddel gezien en wordt daarom gemanaged. Dit managen zal op meerdere enterprise niveaus vorm krijgen. In de bedrijfslaag wordt gekeken in welke bedrijfsprocessen en organisatie onderdelen welke data wordt gebruikt voor het uitvoeren van de diverse activiteiten. Daarnaast wordt op dit niveau data ontsloten voor diverse (interne en externe) stakeholders. Deze laag zal daartoe ondersteund worden vanuit een dataplatform dat is opgebouwd uit één of meerdere datatoepassingen.
Dit data platform en de datatoepassingen worden uitgewerkt in de vorm van een data- en applicatielandschap. Dit landschap wordt gemodelleerd zodat de data gemanaged kan worden in een combinatie van applicatiecomponenten. Daarnaast zal er data uitgewisseld worden tussen diversie informatiesystemen binnen de organisatie en er zal data uitgewisseld worden vanuit deze toepassingen met externe partijen, veelal bestaande uit informatiesystemen bij externe stakeholders. Vanuit data-architectuur is er behoefte om dit datalandschap te beschrijven zodat vanuit data-architectuur meerwaarde geboden kan worden op het moment dat er behoefte is aan veranderingen binnen het data platform en de data-toepassingen.
Onder dit data- en applicatielandschap kan vervolgens een infrastructurele inrichting beschreven worden vanuit het perspectief van de data-architect. Waar wordt de data opgeslagen in de infrastructuur. Hoe zijn de fysieke datastromen binnen de infrastructuur. Via welke technische interfaces en infrastructurele toepassingen. Daarnaast is het van belang om hier bij cloud gebaseerde toepassingen hoe de data tussen cloud en on premise voorzieningen worden uitgewisseld.

Data platform implementatie

Deze laag zal vanuit de solution aangepast of uitgebried worden vanuit een dataplatform dat is opgebouwd uit één of meerdere datatoepassingen.
Dit data platform en de datatoepassingen worden uitgewerkt in de vorm van een data- en applicatielandschap dat in de solution wordt uitgewerkt. Dit landschap wordt gemodelleerd zodat de data gemanaged kan worden in een combinatie van applicatiecomponenten. Daarnaast zal er binnen de soltion data uitgewisseld worden tussen diversie informatiesystemen binnen de organisatie en er zal data uitgewisseld worden vanuit deze toepassingen met externe partijen, veelal bestaande uit informatiesystemen bij externe stakeholders. Vanuit data-architectuur is er behoefte om dit datalandschap te beschrijven zodat vanuit data-architectuur voor en na de implementatie van de solution.

Onder dit data- en applicatielandschap kan vervolgens een infrastructurele inrichting beschreven worden vanuit het perspectief van de data-architect. Waar wordt de data na deze solution implementatie opgeslagen in de infrastructuur. Hoe zijn de fysieke datastromen binnen de infrastructuur. Via welke technische interfaces en infrastructurele toepassingen. Daarnaast is het van belang om hier bij cloud gebaseerde toepassingen hoe de data tussen cloud en on premise voorzieningen worden uitgewisseld.

Data Principes

Data architectuur principes zijn een belangrijk hulpmiddel voor de data architect. Hiermee heeft de data architect de mogelijkheid om kaders te stellen aan de verandering die plaatsvindt in organisaties. Zoals bij data gedreven werken initiatieven.
De data principes zijn gebaseerd (of een specialisatie van) op sectorale, organisatorische of data management principes. Daarnaast kunnen de data architectuur principes gerelateerd worden aan de doelen van de organisatie waarmee de principes een uitwerking zijn van de generieke missie en visie van de organisatie.

Data Proces [BusinessFuncties]

Data kennisgebied of data management proces uitgewerkt op basis van een ArchiMate Business Functie vanwege de Voorbeeld viewpoints. Dit Data proces wordt gevoed door data entiteiten die aangeleverd worden door een leverancier.

Data Proces [BusinessFuncties]

Data kennisgebied of data management proces uitgewerkt op basis van een ArchiMate Business Function. Dit Data proces wordt gevoed door data entiteiten die aangeleverd worden door een leverancier.

Data Protocol Transformatie

Transformatie van data naar diverse protocollen, bijvoorbeeld voor de implementatie van webservices, REST maar ook naar een voor rapportages leesbaar formaat

Data Protocol Transformatie

Transformatie van data naar diverse protocollen, bijvoorbeeld voor de implementatie van webservices, REST maar ook naar een voor rapportages leesbaar formaat

Data requirements inventarisatie irt data modellen

Bepalen van de gegevensbehoefte binnen de verschillende activiteiten van werkprocessen en het vergelijken van deze behoefte met de reeds aanwezige gegevensverzamelingen.

Data requirements inventarisatie irt data modellen

Bepalen van de gegevensbehoefte binnen de verschillende activiteiten van werkprocessen en het vergelijken van deze behoefte met de reeds aanwezige gegevensverzamelingen.

Data security

Data security is een van de kennisgebieden binnen het DMBoK en modellen uitwerken rond dit kennisgebied is kaderstellend voor de beveiliging van de data vanuit informatie beveiliging en privacy perspectief.

Data Security professional

Data kan gevoelige informatie bevatten data bevatten, denk hierbij aan vertrouwelijkheid van operationele aspecten in de organisatie maar ook concurrentie gerelateerde aspecten. Daarom worden er vanuit een data security professionals kaders gesteld aan hoe data wordt ingezet in de organisatie. De data-architect en de data security professionals zullen daarom gezamenlijk een consistente kaderstelling uit te dragen. Vaak wordt hier ook de data privacy professional bij betrokken.

Data Size Reduction

How can the size of the data be reduced to enable more cost effective storage and increased data movement mobility when faced with very large amounts of data?

Data Solution architectuur

Een data solution architectuur is een gedetailleerde beschrijving van een specifieke oplossing voor een probleem of verandering binnen een organisatie. Het omvat de bedrijfskundige-, technische- en functionele aspecten van de oplossing en hoe deze aansluit bij de bredere doelen en data-architectuur van de organisatie. Het doel is om een werkbare en efficiënte oplossing te bieden die voldoet aan de eisen en wensen van de stakeholders.

Kenmerken van een data-solution architectuur richten zich veelal op een beschrijving van een oplossing rekening houden met de strategie van de organisatie en de relevante data architectuurkaders zoals principes binnen een organisatie.

Solution architectuur wordt vaak gebruikt in projecten om ervoor te zorgen dat de voorgestelde data gedreven oplossing haalbaar is en goed geïntegreerd kan worden in het bestaande en toekomstige data landschap.

Data steward specifiek

Wil je een data steward specifiek benoemen, bijvoorbeeld door de naam van een medewerker binnen een rol te beschrijven dan is dit mogelijk met een specifieke verwijzing naar een actor voor de data steward rol. Dit vraagt wel een extra beheerinspanning omdat in veel organisaties de actoren geregeld veranderen van rol in de organisatie.

Data strategie

Definitie en model van de stakeholders en constraints van de organisatie op het gebied van data gedreven werken. Inclusief een model voor de roadmap van huidige situatie naar een gewenste situatie van data gedreven werken.

Data verwerken

Data verwerken is een bewerking op de data objecten (afkomstig vanuit bronsystemen). Hierbij zal de data verwerking de data transformeren naar een andere data structuur of een ander protocol. Het doel van data verwerken is ervoor zorgdragen dat de data objecten worden omgezet naar een voor doelsystemen bruikbare vorm.

Data Verwerken

Verwerken van data voordat het opgeslagen wordt en verwerken van data bij opvragen

Data Verwerken

Verwerken van data voordat het opgeslagen wordt en verwerken van data bij opvragen

Data verwerking traceerbaar

Van de processing van data binnen de D&A omgeving moet altijd een volledige lineage beschikbaar zijn. Gegevens zijn volledig te herleiden naar oorspronkelijke brondata. De toegepaste business rules en AA/AI modellen moeten transparant en uitlegbaar zijn.

Data verzameling rond voedselkwaliteit

Voedselkwaliteit is een belangrijke drijfveer bij ijssalons. We verzamelen daarom data over de voedselkwaliteit bij productie en consumptie van voedsel.

Data visualisatie

Visualiseren van de data analyse bijvoorbeeld in de vorm van rapportages, dashboards met grafieken en combinaties daarvan. Als laatste kunnen bij de visualisaties ook user interfaces horen voor de gebruikers van de data gedreven toepassing die in het project ontwikkeld wordt. Bijvoorbeeld in apps en websites ter ondersteuning van eindgebruikers.

Data werkveld adviseren

Rond het werkveld kent de data-architect veel stakeholders. Niet alleen op strategisch niveau ook op tactisch en operationeel niveau. Daarbinnen is een nieuw werkveld ontstaan, waar data-engineers, data beheerders en data-analisten en -scientist actief zijn.
Deze rollen in het datawerkveld hebben specifieke requirements maar brengen ook specifieke kennis in rond het data werkveld.
Daarom dient de data-architect de verschillende rollen in het data werkveld te adviseren over hoe data ingezet kan worden in hun werkveld maar daarbij wel rekening houden met de kaders en requirements die vanuit stakeholders uit andere domeinen een rol spelen.

Data-architectuur advies

Een data-architectuur advies is een specifiek en praktisch advies dat wordt gegeven door een data-architect om organisaties te helpen bij het optimaliseren van hun data-infrastructuur.
Het richt zich op het oplossen van concrete problemen, zoals het verbeteren van datakwaliteit, het stroomlijnen van data-integratie, of het kiezen van de juiste technologieën voor data-opslag en -verwerking. Het advies is vaak gebaseerd op de unieke behoeften en doelen van de organisatie. De adviezen worden veelal gegeven op het moment dat binnen de organisatie veranderingen noodzakelijk zijn.
Een data-architectuur kader daarentegen is een breder concept. Het is een raamwerk dat richtlijnen, principes en standaarden biedt voor het ontwerpen en beheren van data-architectuur binnen een organisatie. Het kader dient als een strategisch hulpmiddel om consistentie en samenwerking te bevorderen, en om ervoor te zorgen dat alle data-oplossingen binnen de organisatie aansluiten bij de lange-termijn doelen. Vanuit de architectuur kaders kan een advies opgesteld worden.

Data-architectuur model

Een data-architectuurmodel is een gestructureerde visualisatie van de inrichting van het datalandschap in een organisatie.
Het model dient bij te dragen aan het realiseren van grip op data om daarmee bij te dragen aan veranderingen in de organisatie om data als waardevol productiemidddel in te zetten. Door deze architectuurmodellen wordt het datalandschap op een vereenvoudigde wijze beschreven om de complexiteit inzichtelijk te maken.
Data-architectuur model wordt veelal in een visualisatie getoond. Veelal is dit een visualisatie die bestaat uit een combinatie van verschillende modelleertalen zoals ArchiMate, BPMN, UML en ER. Kenmerkend is dat het data-architectuur model gestructureerd van opzet is om de huidige en de gewenste situatie van het datalandschap op verschillende detailniveaus te beschrijven.

Data-architectuur visualisatie

Een data-architectuur visualisatie is een grafische weergave die de structuur, processen, systemen en relaties rond de data als productiemiddel binnen een organisatie inzichtelijk te maken. Het doel is om complexe datastructuren en -stromene begrijpelijk te maken, zodat zowel technische als niet-technische stakeholders een helder beeld krijgen van hoe de organisatie functioneert en hoe veranderingen kunnen worden doorgevoerd.
Deze visualisaties worden vaak gebruikt als communicatiemiddel om bestuurders en beslissers te ondersteunen bij het nemen van geïnformeerde beslissingen. Ze bevorderen begrip en draagvlak voor veranderingen binnen een organisatie.

Database link

Verbinding liggen binnen een relationele database naar een andere relationele database voor toegang tot de data in de andere database. Is veelal databaseplatform specifiek

Datafundament

Het Datafundament is het domein met alle Data omgeving functionaliteit die bijdragen aan het leveren van informatieproducten.

Datagioverance voor registers en masterdata

Richt eigenaarschap en beheerorganisatie in van bronsystemen èn koppelvlakken, door voor bronsystemen en koppelvlakken eigenaarschap te benoemen wordt de verantwoordelijkheid belegd. Deze verantwoordelijke zal veelal geselecteerd worden op basis van betrokkenheid bij de gegevensset (bijvoorbeeld door procesrelevantie).
Introduceren van beslisbomen voor het bepalen van de behoefte aan actualiteit en beschikbaarheid van gegevenssets
Inrichten van functionele beheerprocessen en het vastleggen van afspraken rond de actualiteitsniveau’ s van gegevensverzamelingen.

Datagioverance voor registers en masterdata

Richt eigenaarschap en beheerorganisatie in van bronsystemen èn koppelvlakken, door voor bronsystemen en koppelvlakken eigenaarschap te benoemen wordt de verantwoordelijkheid belegd. Deze verantwoordelijke zal veelal geselecteerd worden op basis van betrokkenheid bij de gegevensset (bijvoorbeeld door procesrelevantie).
Introduceren van beslisbomen voor het bepalen van de behoefte aan actualiteit en beschikbaarheid van gegevenssets
Inrichten van functionele beheerprocessen en het vastleggen van afspraken rond de actualiteitsniveau’ s van gegevensverzamelingen.

Data-integratiesystemen

Applicatiefuncties voor de integratie van gegevens van producenten naar consumenten. Voorbeelden zijn op berichten gebaseerde functies, datastromen enz. Data-integratie omvat het combineren van gegevens uit verschillende bronnen en het bieden van een uniform beeld daarvan aan gebruikers.[1] Dit proces wordt van belang in een verscheidenheid aan situaties, waaronder zowel commerciële (zoals wanneer twee vergelijkbare bedrijven hun databases moeten samenvoegen) als wetenschappelijke (bijvoorbeeld het combineren van onderzoeksresultaten uit verschillende bio-informatica-opslagplaatsen) domeinen. Data-integratie komt steeds vaker voor naarmate het volume en de noodzaak om bestaande data te delen explosief toeneemt.[2] Het is de focus geworden van uitgebreid theoretisch werk, en talloze openstaande problemen blijven onopgelost.

Datakwaliteit professional

Datakwaliteit is een kern kennisgebied van data management en heeft daarmee een directe relatie met data-architectuur. Vanuit datakwaliteit zullen er daaom concerns komen die ervoor zorgdragen dat de datakwaliteit binnen een bepaalde context "fit for purpose" is. Daarom zal de data-architect deze concerns vertalen naar kaders zoals principes maar ook zorgdragen voor het introduceren van gestandaardiseerde kwaliteitsverhogende maatregelen voor de data.

Datakwaliteiten

Data kwaliteit is een van de drijfveren van data management en daarmee een belangrijk kennisgebied vanuit het data management perspectief. Zeker in relatie tot datamodelleren zijn datakwaliteiten een centraal thema. Het datamodel is essentieel om in kaart te kunnen brengen of de kwaliteit van voldoende niveau is.

Datakwaliteitsrelease [Workpackage]

In een aantal gevallen zullen meerdere kwaliteitsmaatregelen gecombineerd worden tot een release en worden gezamenlijk geintroduceerd in een release.

Datakwaliteitsrelease [Workpackage]

Zeker bij het introduceren van complexe en impactrijke maatregelen maakt het werken met releases op basis van een releaseplan en gestructureerde wijze van implementatie noodzakelijk.

Data-management doel

Vanuit data-governance kunnen data gedreven doelen worden geformuleerd die binnen een data strategie kunnen worden gerealiseerd om data gedreven werken te realiseren binnen een organisatie.

Data-management stakeholder

Generieke beschrijving van de stakeholders binnen het data-governance domein. Deze stakeholder kan met behulp van specialisatie uitgewerkt worden in data governance stakeholders zoals eigenaar of steward.

Datamart

Bijvoorbeeld een SAP-universum

Datamodel professional

Rollen die betrokken zijn bij het ontwikkelen, beheren en inzetten van datamodellen voor het genereren van data artifacten. Veelal datamodellen ingedeeld naar een drielaagsdatamodel.

Datamodellering database sleutels

Beschrijven en toepassen van patronen voor sleutel identificatie en het afdwingen van referentiele integriteit. Zoals het uitbreiden van interne sleutels met een unieke applicatiesleutel of het toepassen van GUID’s e.d. Pas deze patronen toe binnen zowel de datawarehouse als de operational datastore omgeving toe.

Datamodellering database sleutels

Beschrijven en toepassen van patronen voor sleutel identificatie en het afdwingen van referentiele integriteit. Zoals het uitbreiden van interne sleutels met een unieke applicatiesleutel of het toepassen van GUID’s e.d. Pas deze patronen toe binnen zowel de datawarehouse als de operational datastore omgeving toe.

Dataset Decomposition

How can a large dataset be made amenable to distributed data processing in a Big Data solution environment?

Datastromen of data flows

Datastromen is een modelleerwijze waarbij de activiteiten die plaatsvinden in combinatie met de data elementen met elkaar gecombineerd zijn. De notatiewijze die daarbij hoort zijn Data Flow Diagrammen of DFDs. Daarmee ondersteunt deze notatie het conceptuele data model met de activiteiten en processen binnen een organisatie.

Datatype validatie

Bij invoerelementen kunnen near realtime validaties worden toegevoegd. Denk bijvoorbeeld aan, getal en datum tijd validaties of email patroon controls bij invoer

Datatype validatie

Bij invoerelementen kunnen near realtime validaties worden toegevoegd. Denk bijvoorbeeld aan, getal en datum tijd validaties of email patroon controls bij invoer

Datawarehouse

Datawarehousing is een applicatie functie waarbinnen de data wordt opgeslagen in een datamodel waarmee data analyse en business intelligence mogelijk wordt.

Dedupliceren

Dedupliceren is een bewerking op de inhoud van de repository waarbij gezocht wordt naar duplicaten van elementen en relaties. Daarbij wordt vervolgens bepaald welk element in de nieuwe situatie als origineel wordt beschouwd en de andere elementen met dezelfde kenmerken als duplicaat worden beschouwd.
Vervolgens wordt dedupliceren uitgevoerd bestaande uit een aantal acties:

  • Samenvoegen van de inhoud van de elementen

  • Samenvoegen van de relaties

  • Bijwerken van de diagrammen om deze te laten verwijzen naar het origineel

  • Hernoemen en isoleren van de duplicaten



Dit is een repettieve taak die gelukkig goed geautomatiseerd kan worden binnen bijvoorbeeld Sparx Enterprise Architect.

Deelmodellen in andere tools

Zeker bij grote organisaties zullen er al diverse onderdelen van het architectuurmodel zijn uitgewerkt in andere tools. Deels door de architecten zelf, deels door andere stakeholders. Hier moeten afspraken over worden gemaakt over het gebruik van verwijzigingen of integratie hulpmiddelen.

Definiëren van data kwaliteitsniveaus

Voor de data kwaliteiten voor data domeinen of - entiteiten kan een huidig en gewenst kwaliteitsniveau bepaald worden. Bijvoorbeeld door het geven van een rapportcijfer van de huidige en gewenste situatie

Definitie [Meaning]

Definitie van een kennisgebied of bedrijfsfunctie op basis van een Meaning

Definitie [Meaning]

Definitie van een kennisgebied of bedrijfsfunctie op basis van een Meaning.

Delen

Data en informatie mag binnen wettelijke en beleidsmatige kaders worden gedeeld
- Rationale
Delen tenzij, zowel intern als extern. XXX staat midden in de samenleving. De externe stakeholders verwachten transparantie en openheid en interne transparantie draagt bij aan een verbetering van de dienstverlening.
- Implicatie
De classificatie van de vertrouwelijkheid bepaalt met wie en hoe, informatie met anderen mag worden gedeeld. Degene die de informatie bewerkt is verantwoordelijk voor het naleven van het beleid over omgang met de informatie.

Deliverable

Een Deliverable vertegenwoordigt een nauwkeurig gedefinieerd resultaat van een werkpakket. Werkpakketten leveren Deliverables op. Dit kunnen resultaten van allerlei aard zijn; bijvoorbeeld rapporten, papers, diensten, software, fysieke producten, enz., of immateriële resultaten zoals organisatieverandering. Een Deliverable kan ook de implementatie van (een deel van) een architectuur zijn.

Naamgevingsconventies
Gebruik: Zelfstandig naamwoord in het enkelvoud. Bijvoorbeeld: Architectuur, Roadmap

Deliverable

Projecten en programma's leveren deliverables dit zijn producten of diensten die ervoor zorgen dat de requirements vanuit de verschillende stakeholders worden gerealiseerd.
Meestal realiseert een deliverable twee elementen. Allereerst zijn dit de generieke elementen in het data gedreven landschap. Denk hierbij aan bedrijfsprocessen en -functies, applicatiesystemen en infrastructuur elementen. Daarnaast realiseert een deliverable via de generieke- of infrstructuurelementen de data gedreven requirements.

Derde partij

Bij de overdracht van activiteiten naar deze partijen gaat maar de verantwoordelijkheid blijft bij TenneT. Ook door certificering bijvoorbeeld 27001, 27018 en 27002 en SOC

Detail uitwerking

Datailuitwerking van de BI applicatieservices zoals uitgewerkt in het volgorde diagram.

Device

Naamgevingsconventie
Gebruik: Zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: IBM zSeries mainframe

Device

Een apparaat vertegenwoordigt een fysieke IT-resource waarop systeemsoftware en -artefacten kunnen worden opgeslagen of geïmplementeerd voor uitvoering. Een apparaat is een specialisatie van een knooppunt (node) dat een fysieke IT-resource met verwerkingscapaciteit vertegenwoordigt. Het wordt doorgaans gebruikt om hardwaresystemen zoals mainframes, pc's of routers te modelleren. Meestal maken ze samen met de systeemsoftware deel uit van een knooppunt. Apparaten kunnen samengesteld zijn, d.w.z. bestaan ​​uit subapparaten.
Naamgevingsconventies
Gebruik: Zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: IBM zSeries mainframe

Diagram

Een diagram is een visuele representatie van een deel van de repository inhoud. Veelal is een diagram daarbij gebaseerd op een modelleertaal of een combinatie van een aantal modelleertalen. Op een diagram worden elementen vanuit de repository geplaatst.

Dimensioneel model

Dimensioneel modelleren is een techniek bij het opstellen van een fysiek datamodel binnen relationele databases. Er zijn drie doelen voor dimensioneel modelleren : het classificeren van data in dimensies en facts. Dimensies zijn voor het bieden van hiërarchie in de data voor inzicht. Facts zijn voor vastleggen van de feiten in de werkelijk op een chronologische wijze. Dimensies bieden een vertaling van de datastructuren naar een voor de kenniswerker logische indeling die daardoor sterk kan afwijken van het genormaliseerde OLTP model. Daarnaast bieden facts de mogelijkheid om inzicht te krijgen op basis van data bevroren in de tijd.



Dimensioneel model

Dimensioneel modelleren is een techniek bij het opstellen van een fysiek datamodel binnen relationele databases. Er zijn drie doelen voor dimensioneel modelleren : het classificeren van data in dimensies en facts. Dimensies zijn voor het bieden van hiërarchie in de data voor inzicht. Facts zijn voor vastleggen van de feiten in de werkelijk op een chronologische wijze. Dimensies bieden een vertaling van de datastructuren naar een voor de kenniswerker logische indeling die daardoor sterk kan afwijken van het genormaliseerde OLTP model. Daarnaast bieden facts de mogelijkheid om inzicht te krijgen op basis van data bevroren in de tijd.



Directe data input

Productie van data binnen de werkprocessen van Data omgeving. Denk aan het toevoegen van data in stuurtabellen en enumeraties etc

Doel Repository gedreven

Doel architectuur bij de introductie van een repository gebaseerde architectuur is dat er een omgeving is waar gezamenlijk aan het architectuur model en de diverse architectuur producten gewerkt wordt om invulling te geven aan de onvolkomenheden van de document gedreven architectuur. Deze gezamenlijke omgeving wordt architectuur repository genoemd.

Doelbinding

Doelbinding

moet gegevens verwerken voor de legitieme doeleinden die expliciet aan de betrokkene zijn opgegeven toen u deze verzamelde.

Doelen en behoeften

Architectuur modellen voor de uitwerking van stakeholders, doelen, behoeften en principes rond de introductie van een architectuur repository binnen een architectuur team.

Doelsysteeminterface

Het doelsysteem biedt een interface aan op basis van een of meerdere protocollen en datamodellen. Deze interface is een implementatie die het mogelijk maakt om op geautomatiseerde wijze data uit te wisselen.

Domein architectuur

Een domein architectuur beschrijft een aspect of deel van de enterprise of referentie architectuur. Aspecten kunnen lagen of aspecten zijn maar ook domeinen binnen het architectuur werkveld of de organisatie inrichting.

Domein data

Raw data layer als eerste stap bij de transformatie van het datamodel in de bronsystemen naar het model in het enterprise data ware house. In de Raw Layer is de structuur van de bronsystemen nog herkenbaar aanwezig.

Domein Data architectuur

De domein data-architectuur is een referentie architectuur voor het aspect data binnen de enterprise referentie architectuur. Het beschrijft de data gerelateerde architectuurconcepten voor de gehele organisatie en haar omgeving. De domein architectuur volgt het raamwerk dat beschreven is op basis van het raamwerk voor de beschrijvende architect. De navigatie is op deze manier uitgewerkt.
Binnen het uitwerken van de domein architectuur wordt in deze uitwerking geen rekening gehouden met een baseline en een target architectuur. Als dit relevant is kun je hiervoor in de naamgevingsconventie van de packages of de diagrammen de plateaus van de architectuur opnemen. Zie verder de voorbeelden binnen de Architectuur Repository sectie.

Domeinarchitecten

Domeinarchitecten zijn verantwoordelijk voor de vastgestelde architectuur obasis van een indeling van domeinen. Dit kunnen domeinen zijn op basis van domeinen binnen de organisatie of domeinen binnen de architecturele structurering.

Domeinkennis

De data-architect dient rekening te houden met meerdere domeinen. Binnen deze domeinen worden andere technieken, methoden, tools en frameworks gebruikt. De data-architect dient bekend te zijn met de hulpmiddelen binnen deze domeinen en deze effectief te kunnen toepassen.

Duplicaat

Een duplicaat is een data element in de repository die op basis van een aantal eigenschappen beschouwd worden als een duplicaat. Duplicaten kunnen voorkomen bij concepten die onderdeeld kunnen worden in elementen en relaties.

Elementen
Elementen zijn eigenlijk de blokjes op een diagram met bepaalde eigenschappen binnen een modelleertaal en een verschijningsvorm.
Duplicatien kunnen als dezelfde beschouwd worden op basis van deze kenmerken:

  • Naam van het element (eventueel op basis van ontbrekende leestekens)

  • Versienummer

  • Modelleertaal en Objecttype binnen de taal. Ook wel aangeduid als stereotype.



Relaties
Relaties of connectoren zijn eigenlijk de verbindende lijntjes op een diagram met bepaalde eigenschappen binnen een modelleertaal en een verschijningsvorm.
Duplicaat relaties kunnen als dezelfde beschouwd worden op basis van deze kenmerken:

  • Naam van het relatie of cardinaliteiten van de start- en eindpunten van de connectoren

  • Versienummer

  • Modelleertaal en Objecttype binnen de taal. Ook wel aangeduid als stereotype

Duplicaat signaleren

Bij het uitwerken van modellen en het uitbreiden van het model door in diagrammen nieuwe elementen toe te voegen is het introduceren van een duplicaat een risico. De toolbox is in een diagram altijd dichtbij en vooraf zoeken of een concept al voorkomt in de repository wordst vaak beschouwd als een extra stap in het modelleerproces.
Vroegtijdig gesignaleerd op het ontstaan van een duplicaat is daarom wenselijk en kan gelukkig relatief eenvoudig geautomatiseerd worden in modelleertools zoals Sparx Enterprise Architect.

Duplicaten check en dedupliceren

Signaleren van duplicaten in sleutels en in combinaties van attributen in dataobjecten.

Duplicaten check en dedupliceren

Signaleren van duplicaten in sleutels en in combinaties van attributen in dataobjecten.

Duplicaten-, homoniemen en synoniemen problemen

Door het gezamenlijke gebruik van de elementen in een repository dienen de modelleurs alert te zijn op duplicaten, homoniemen en synoniemen in het model. Bij voorkeur wordt ter voorkomen hiervan een controleproces ingericht. Dit proces wordt bij voorkeur ondersteund door functionaliteiten in de modelleertool.

Eigenaarschap

Alle data en informatie heeft een eigenaar.
- Rationale
Gestructureerd en expliciet beleggen van eigenaarschap is nodig om beslissingen over het gebruik en beheer van de data en informatie, te kunnen (laten) nemen en prioriteiten te stellen.
- Implicatie
XXX-brede kaders (beleid, richtlijnen en standaarden) zijn nodig om adequaat om te kunnen gaan met data en informatie. Een indeling van het XXX data- en informatielandschap met herkenbare grenzen is nodig om het eigenaarschap en de verantwoordelijkheden voor data en informatie eenduidig in te richten. Duidelijk zijn over de rollen (eigenaar, gebruiker, bewerker) en bijbehorende taken en bevoegdheden. Eigenaarschap nemen en accepteren van een ander.

Eis

Eisen zijn de beschrijvende kenmerken die vanuit de aanbieder in het bouwblok worden geleverd of door de aanbieder worden gevraagd. Denk hierbij aan:

  • Requirements.

  • Principes.

  • Constraints.

  • Functionele kwaliteiten.

  • Non functionele kwaliteiten.

Element

Beschrijvend concept dat een kenmerk binnen een model beschrijft. Het element is een kern concept in het model en is een aggregatie van meerdere detaillering. Ieder element kan een eigen stereotypering hebben waarmee het een eigen verschijningsvorm en betekenis heeft afhankelijk van de modelleertaal.

Email module binnen client

Component binnen Outlook voor het verenden en ontvangen van elektronische berichten.

Enterprise Architectuur

Dit is de vastgestelde architectuur van organisatie. Het omvat veelal de uitwerking van de baseline architectuur en soms ook van de target architectuur.
Belangrijk is dat de indeling gebaseerd dient te zijn op een raadpleeg functie. Architecten gebruiken dit als een register van de architectuur bij inventarisaties van requirements maar ook voor het raadplegen van de architectuur landschappen en de kaders binnen de architectuur.

Enterprise architectuur

Organisaties die onder architectuur werken noemen dat veelal enterprise architectuur. Hiermee wordt enterprise architectuur als een container wordt beschouwd. Binnen enterprise architectuur worden meerdere domeinen onderkend zoals infrastructuur, applicatie- bedrijfs en zeker ook data-architectuur.
Daarmee ontstaat een behoefte dat een aantal aspecten binnen deze aspectarchitecturen te standaardiseren en generaliseren.
Vanuit de verschillende aspecten in de enterprise architectuur dienen de architecten gezamenlijk de producten waaronder kaders te definieren.
Zo zal er nauw samengewerkt worden in het bepalen van de architectuurtalen en het metamodel van de enterprise architectuur. Dit is inclusief het gebruik van de tooling en het inzetten van bijvoorbeeld architectuur repositories voor een geintegreerde inrichting van de aspectarchitectuur.

Enterprise Resource Planning

Service ter ondersteuning van bedrijfsfuncties en of processen in de ondersteunende domeinen zoals binnen PIOFACH

EntiteitMetHuidigeStatus

Dit is de entiteit waarvan de status bijgehouden gaat worden. Denk hierbij aan besluiten, offertes, orders etc waarvan de status wordt vastgelegd. Bijvoorbeeld gerelateerd aan een besluitvormend proces of een processtap

EntiteitMetLevensloopStatus

Dit is de entiteit waarvan de levensloopfase bijgehouden gaat worden. Denk hierbij aan levensloop, processtappen en events waarvan de status wordt vastgelegd.

Enum_{{Naam}}

Een enumeratie geeft een lijst van waarden en bepaalt daarmee een domein voor een attribuut. Een enumeratie kan bij meerdere eigenschappen gebruikt worden.

Enum_{{Naam}}

Een enumeratie geeft een lijst van waarden en bepaalt daarmee een domein voor een attribuut. Een enumeratie kan bij meerdere eigenschappen gebruikt worden.

Enum_{{Naam}}

Een enumeratie geeft een lijst van waarden en bepaalt daarmee een domein voor een attribuut. Een enumeratie kan bij meerdere eigenschappen gebruikt worden

ERP

ERP (of EAM) functionaliteit voor de registratie van data binnen een aantal sterk gestandaardiseerde processen met behulp van asset data.

Escalatie naar teammanager

De solution architect dient het materiaal van de solution aan te bieden aan de modelmanager zodat bepaalt kan worden wat onderdeel gaat uitmaken van de baseline architectuur. Wordt dit na een aantal verzoeken om het materiaal aan te leveren dan wordt er geescaleerd naar de teammanager.

ETL

Omdat er naar verwachting meerdere afnemers zijn van rapportage data bijvoorbeeld de leveranciers de interne beheerafdelingen binnen de infrastructuurleverancier en management en wellicht toezichthouders zal er bij deze rapportage interfaces een ETL inrichting gewenst zijn. Dit omdat iedere afnemende toepassing eigen wensen heeft rond de transformatie, selectie en filtering.

ETL

ETL is een dataverwerkingsvorm waarbij de data op basis van drie bewerkingsstappen uit een bronsysteem wordt gehaald. Vervolgens wordt getransformeerd naar een ander datamodel of ander formaat. Daarna wordt de data geladen één of meerdere doelsystemen.

Evalueer modellen en elementen in overdracht

Evaluatie van de modellen tussen de modelleur(s) en de modelmanager. Hierbij wordt gekeken welke elementen generiek zijn, welke diagrammen relevant zijn als generieke diagrammen en desgewenst hoe deze elementen geïntegreerd worden met de reeds aanwezige elementen in de productie package.

Event en systemlogverwerking

Componenten binnen het LSP landschap versturen loggegevens anders dan berichten. Denk bijvoorbeeld aan een event of errorlog. Het is hierbij van belang dat er gebruik gemaakt wordt van de open standaarden zoals syslog

Expert

Heeft specifieke kennis op een bepaald vakgebied of van een specifieke klantomgeving en wil deze ontsluiten via het expertise netwerk

Expertise boom

Dit is een wat vreemde eend in de bijt omdat het een relatief klein onderdeel is van de gehele gewenste functionaliteit. Het is echter een specifiek project waarvoor subsidie aangevraagd is. Het heeft wel direct raakvlakken met het expertise netwerk omdat het een ontsluitingsvorm is.
Bijkomend voordeel is dat het kan aansluiten op bestaande nderdelen in het applicatielandschap en alleen een extra functie is voor het transformeren van vrije tekst naar een onderwerpenboom en de relatie terug naar de brondocumenten

Expertise coordinatie

Coordinatie van de expertise is met name het met elkaar in verband brengen van vraag en aanbod met daarbij behorende aspecten als:

  • Analyse en formuleren van de (klant) vraag

  • Selectie van de juiste expertise

  • Bepalen van de prioriteit

  • Bewaken van de planning

Expertise creatie

In dit proces wordt de expertise gecreeerd in die zin dat de expertise op enigerlei wijze wordt beschreven. Bijvoorbeeld in de vorm van:

  • Documenten (tekst)

  • Modellen en visualisaties

  • Webcasts, podcasts en webvideo's

  • Broncode en Voorbeeld snippets etc

  • Etc

Expertise gebruik

Gebruik van de expertise binnen een klant organisatie of anderszins bijvoorbeeld door:

  • Inzet van expertise bij opleiden interne medewerkers

  • Inzet bij training en instructie

  • Overdracht van expertise van de ene ZP naar de andere ZP



Exporteren/Importeren van deelmodellen

Deelmodellen kunnen geëxporteerd en geïmporteerd worden naar diverse formaten. Denk hierbij aan algemene formaten CSV XLS, XML maar ook meer specifieke uitwissel formaten zoals XMI of AMEF. Daarnaast kan ook webservice technologie toegepast worden om meer interactieve export en import van deelmodellen te implementeren.

Externe consumenten

Externe verbruikers van de (gestandaardiseerde) data en masterdata geproduceerd door de TDP-oplossingen. Voor externe consumenten zijn extra eisen nodig, bijvoorbeeld op het gebied van beveiliging, privacy en governance.

Externe leveranciers

De data-architect zal te maken krijgen met een breed palet van externe leveranciers. Leveranciers van data gerelateerde consultancy, data-sets, dataplatformen en tooling maar ook leveranciers van cloudgebaseerde dataplatformen zullen data-architecten benaderen met hun producten en diensten.
De data-architect dient zich bewust te zijn van de vaardigheden die externe leveranciers hebben om hun dataproducten onder de aandacht te brengen van de data stakeholders. Externe leveranciers zullen er alles aan doen om deze stakeholders, inclusief de data-architect zelf, om hen een positief beeld te geven van de door hen geleverde producten en diensten. Dit vraagt specifieke vaardigheden van de data-architect om de werkelijke kenmerken van de producten van leveranciers op waarde te schatten voor de stakeholders binnen de eigen organisatie, en hen hiervan te overtuigen.

Extra kaderstellende diagrammen

Sommige diagrammen zijn bij het uitwerken van de kaderstellende solution architectuur optioneel. Deze optionele modelleervormen worden hieronder uitgewerkt.

Extra kaderstellende diagrammen

Sommige diagrammen zijn bij het uitwerken van de kaderstellende solution architectuur optioneel. Deze optionele modelleervormen worden hieronder uitgewerkt.

Extra platform diagramman

Sommige diagrammen zijn bij het uitwerken van de solution data platform architectuur optioneel. Deze optionele modelleervormen worden hieronder uitgewerkt.

Extra platform diagramman

Sommige diagrammen zijn bij het uitwerken van de solution data platform architectuur optioneel. Deze optionele modelleervormen worden hieronder uitgewerkt.

Factureren

Factuurbeheer binnen het financiële domein.

Fail over mechanismen

Een failover-mechanisme is een systeemontwerp dat automatisch overschakelt naar een reserve- of stand-by systeem, wanneer de primaire component faalt of buiten werking is. Het doel is om de continuïteit van de data beschikbaarheid te waarborgen zonder merkbare onderbreking voor de gebruikers.

Dit is cruciaal in IT-infrastructuren en wordt vaak gebruikt in datacenters, financiële instellingen en andere kritieke systemen om ervoor te zorgen dat diensten altijd beschikbaar blijven, zelfs bij een storing.

File-based Sink

How can processed data be ported from a Big Data platform to systems that use proprietary, non-relational storage technologies?

File-based Source

How can large amounts of unstructured data be imported into a Big Data platform from a variety of different sources in a reliable manner?

Functieafspraak

Functieafspraken gemaakt bij een rol die uitgevoerd wordt.. Denk aan afspraken die voor de gehele organisatie zijn vastgelegd zoals arbeidsvoorwaarden. Maar ook specifieke individuele afspraken kunnen hierbij vastgelegd worden.

Functionaliteit eenmalig beleggen in applicaties

Functionaliteit (business logica) wordt eenduidig bij éen applicatie belegd en uitgevoerd, de output vervolgens beschikbaar gesteld aan andere applicaties

Fysiek

Het fysieke datamodel beschrijft de manier waarop gegevens in een databank zijn opgeslagen of in een bericht worden uitgewisseld. De verbinding tussen het logische en het fysieke datamodel wordt gelegd door het omzetten van de logische gegevensobjecten in database-definitie instructies conform een bepaalde Data Definition Language (DDL). Na uitvoeren van de DDL op een fysieke database, liggen de definities van de database-objecten vast in de data dictionary van die database. Of voor berichten in een schema definitie dat vastligt in een XSD. Fysieke modellering richt zich voornamelijk op het technische aspect.

Fysieke datamodellen

Binnen fysieke datamodellen zijn volop data patronen beschikbaar. Veelal worden ze ook ingezet in modelleertools om het werk van de fysieke datamodelleur te vereenvoudigen met geautomatiseerde toepassingen.
Daarnaast zijn er volop datamodellen die beschikbaar zijn om een start te maken met datamodellen voor een bepaald werkveld. Zoals bijvoorbeeld order registratie of gestandaardiseerde werkprocessen.

In dit voorbeeld een eenvoudig voorbeeld van een fysiek model dat een transformatie is in een relationeel database management systeem op basis van een standaard modelleer concept in een logisch datamodel.

Fysieke RDBMS Modelleer en naamgevingsconventie


  • Tabel - en kolomnamen worden met Hoofdletter en kleine letters geschreven
    Hierbij wordt ieder nieuw woord in de naam of codering een hoofdletter gebruikt.

  • De _ wordt gebruikt in de naamgeving ipv een spatie
    Spatie kan problemen geven bij implementatie in artifacten en dus wordt de spatiev vervangen door een _.

  • Zijn er kolommen met een bijzonder kenmerk dan wordt dit voorafgegaan met XX_ bijv DW_
    Codering kan gebruikt worden voor een extra classificatie in de kolomnamen.

  • Primary key heeft een vaste opbouw bestaande uit tabelnaam_Id
    Hiermee wordt een naamgevingsconventie geintroduceerd wordt zodat in het model de relaties ook in de primary key namen af te leiden zijn bij een enkelvoudige relatie tussen de tabellen.

  • Foreign key heeft een vaste naam bestaande uit Tabelnaam_Id
    Naam van de primaire sleutel in de verwijzende sleutel heeft dezelfde naam, Zijn er meerdere foreign keys naar een tabel dan is de opbouw van de kolomnaam Tabelnaam_Rol_id. Behalve als er meer relaties zijn tussen de elementen dan krijgt de extra verwijzende sleuitel de naam van de tabel en de rolnaam van de relatie.

  • Primary key constraints voldoen aan de naamgevingsconventie PK_Table_A
    Naamgevingsconventie van de primaire sleutels op basis van de kolomnamen.

  • Foreign key constraints voldoen aan de naamgevingsconventie FK_Table_C_TableA (FK_Kind_Ouder)
    Opbouw van de FK naam zodat uit de naam blijkt welke relatie geimplementeerd wordt. Reden is dat ook zonder datamodel in de database de relaties inzichtelijk gemaakt kan worden.

  • Tabel en kolomnaam zijn in het Nederlands
    Dit geldt voor de tabellen die door de organisatie zelf gedefinieerd kunnen worden. In andere gevallen bepaald de leverancier van de database de naamgevingsconventie.

  • Bij voorkeur bij de tabellen en kolommen een description voor documentatie in de gegenereerde code
    Afhankelijk van het database platform genereren we de omschrijvingen als documentatie mee in de DDL SQL scripts.

  • Voor Tabellen met een bijzonder karakter wordt een X_ prefix gebruikt bijvoorbeeld voor Fact (F_) of Dimension (D_) tabellen
    Ook voor tabellen kan er met een letter codering een extra classificatie of domeindefinitie worden gebruikt in de tabelnamen.

Fysieke RDBMS Modelleer en naamgevingsconventie


  • Tabel - en kolomnamen worden met Hoofdletter en kleine letters geschreven
    Hierbij wordt ieder nieuw woord in de naam of codering een hoofdletter gebruikt.

  • De _ wordt gebruikt in de naamgeving ipv een spatie
    Spatie kan problemen geven bij implementatie in artifacten en dus wordt de spatiev vervangen door een _.

  • Zijn er kolommen met een bijzonder kenmerk dan wordt dit voorafgegaan met XX_ bijv DW_
    Codering kan gebruikt worden voor een extra classificatie in de kolomnamen.

  • Primary key heeft een vaste opbouw bestaande uit tabelnaam_Id
    Hiermee wordt een naamgevingsconventie geintroduceerd wordt zodat in het model de relaties ook in de primary key namen af te leiden zijn bij een enkelvoudige relatie tussen de tabellen.

  • Foreign key heeft een vaste naam bestaande uit Tabelnaam_Id
    Naam van de primaire sleutel in de verwijzende sleutel heeft dezelfde naam, Zijn er meerdere foreign keys naar een tabel dan is de opbouw van de kolomnaam Tabelnaam_Rol_id. Behalve als er meer relaties zijn tussen de elementen dan krijgt de extra verwijzende sleuitel de naam van de tabel en de rolnaam van de relatie.

  • Primary key constraints voldoen aan de naamgevingsconventie PK_Table_A
    Naamgevingsconventie van de primaire sleutels op basis van de kolomnamen.

  • Foreign key constraints voldoen aan de naamgevingsconventie FK_Table_C_TableA (FK_Kind_Ouder)
    Opbouw van de FK naam zodat uit de naam blijkt welke relatie geimplementeerd wordt. Reden is dat ook zonder datamodel in de database de relaties inzichtelijk gemaakt kan worden.

  • Tabel en kolomnaam zijn in het Nederlands
    Dit geldt voor de tabellen die door de organisatie zelf gedefinieerd kunnen worden. In andere gevallen bepaald de leverancier van de database de naamgevingsconventie.

  • Bij voorkeur bij de tabellen en kolommen een description voor documentatie in de gegenereerde code
    Afhankelijk van het database platform genereren we de omschrijvingen als documentatie mee in de DDL SQL scripts.

  • Voor Tabellen met een bijzonder karakter wordt een X_ prefix gebruikt bijvoorbeeld voor Fact (F_) of Dimension (D_) tabellen
    Ook voor tabellen kan er met een letter codering een extra classificatie of domeindefinitie worden gebruikt in de tabelnamen.

Gap

Een Gap vertegenwoordigt een verschil tussen twee plateaus. Het Gap-element is gekoppeld aan twee plateaus (bijvoorbeeld een basis- en doelarchitectuur, of twee opeenvolgende transitiearchitecturen) en vertegenwoordigt de verschillen tussen deze plateaus.
Naamgevingsconventies
Gebruik: Korte titel
Bijvoorbeeld: Applicatie niet bruikbaar via Cloud Werkplek

Geacquireerd en gecondioneerde data

De brondata is geacquireerd binnen het Data omgeving landschap en is opgenomen in de ontvangstzone, waar afhankelijk van het type data verschillende paden binnen het Data omgeving landschap voor verwerking gevolgd kunnen worden

Geautomatiseerde Data Validatie

Machinegebaseerde validatie van de gegevens die in het systeem zijn ingevoerd, maar ook op basis van tijdige intervallen binnen de opgeslagen gegevens. Dit wordt geïmplementeerd in een soort regelmachine.

Geautomatiseerde Data Validatie

Machine gebaseerde validatie van de gegevens die in het systeem zijn ingevoerd, maar ook op basis van tijdige intervallen binnen de opgeslagen gegevens. Dit wordt geïmplementeerd in een soort regelmachine.

Gebruik van cardinaliteiten in elementen en attributen binnen schema's

Gebruik van minimale en maximale cardinaliteiten voor zowel elementen als de attributen. Hiermee kan verplicht worden afgedwongen. Maar ook de mogelijkheid om meerdere elementen vast te leggen voor het realiseren van compleetheid

Gebruik van cardinaliteiten in elementen en attributen binnen schema's

Gebruik van minimale en maximale cardinaliteiten voor zowel elementen als de attributen. Hiermee kan verplicht worden afgedwongen. Maar ook de mogelijkheid om meerdere elementen vast te leggen voor het realiseren van compleetheid

Gebruik van unique indexen

Unieke indexen aanleggen kan worden gedaan op basis van de sleutel (de primary keys bijvoorbeeld). Echter als je dat zou willen dan kan dat ook op een combinatie van kolommen voor extra duplicatie validatie checks

Gebruik van unique indexen

Unieke indexen aanleggen kan worden gedaan op basis van de sleutel (de primary keys bijvoorbeeld). Echter als je dat zou willen dan kan dat ook op een combinatie van kolommen voor extra duplicatie validatie checks.

Gebruikersinterface

Verschillende grafische gebruikersinterfaces zoals:
  • Rapporten
  • Analytische hulpmiddelen
  • Geospatiale kijkers
  • Formulieren
  • Portals en widgets bijv.

Gebruikersorganisatie

Gebruiksorganisatie geeft aan welke requirements, wensen en beperkingen er zijn rond de binnen de architectuur te ontwikkelen artefacten en daaruit voortvloeiende implementaties naar de target architectuur.

Geconfigureerde modelleertool architectuur repository

de introductie van een architectuur repository zal de bijbehorende (modelleer)tool geconfigureerd en ingericht dienen te zijn zodat de modelleurs op effectieve wijze gezamenlijk kunnen werken aan het architectuurmodel en de -producten.

Gedreven door kunstmatige intelligentie

Verwijst naar het integreren en exploiteren van technologieën voor kunstmatige intelligentie (AI) en machine learning (ML) binnen het ontwerp en beheer van een data-architectuur of -systeem. Toepassingen omvatten voorspellende analyse, detectie van afwijkingen en fraude detectie.

Gedreven door kunstmatige intelligentie

Verwijst naar het integreren en exploiteren van technologieën voor kunstmatige intelligentie (AI) en machine learning (ML) binnen het ontwerp en beheer van een data-architectuur of -systeem. Toepassingen omvatten voorspellende analyse, detectie van afwijkingen en desgewenst voorschrijvende analyse.

Geen bijzondere persoonsgegevens (AVG) in Data omgeving omgeving, tenzij expliciete toestemming GLO

Data die volgens de AVG onder de categorie ' bijzondere persoonsgegevens' vallen, mogen niet in de Data omgeving omgeving beschikbaar zijn, tenzij expliciete toestemming is verleend door de GLO.

Geen tijd is geen prioriteit

Introductie van repository gebaseerd werken is een investering in een veranderende organisatie. Organisatieverandering vraagt een investering in tijd van ALLE architecten.. Zie ook de toelichting bij: Ik ben bijzonder dus voor mij ...

Gegevens hebben een eigenaar

De data-eigenaar is doorgaans een zakelijke stakeholder of afdeling binnen een organisatie met de uiteindelijke verantwoordelijkheid en verantwoordelijkheid voor een specifieke dataset (entiteit).

Gegevens hebben een eigenaar

De data-eigenaar is doorgaans een zakelijke stakeholder of afdeling binnen een organisatie met de uiteindelijke verantwoordelijkheid en verantwoordelijkheid voor een specifieke dataset.

Gegevens streamen

Bijvoorbeeld data van slimme meters, sociale media etc. Hoofdkenmerk is dat het een continue stroom aan data is die door een applicatiefunctie wordt opgedeeld

Gegevens streamen

Gegevens die worden ontvangen als een gegevensstroom. Bijvoorbeeld slimme metergegevens of gegevens die continu worden ontvangen van push-webservices

Gegevensbronsystemen

Functionaliteiten van gegevensbronnen. Bijvoorbeeld datacentrische toepassingen, datameren of reservoirs etc. en de verwerking en opslag van deze data in deze systemen

Gegevensintegratie

Integratie van dataopslag naar dataopslag. Bijvoorbeeld de relationele database-integraties zoals
  • views,
  • gematerialiseerde views
  • databaselogica in pakketten en opgeslagen procedures.
  • ETL: implementaties

Gegevensopslag in integratiesystemen

Opslag van gegevens in de functionaliteiten van de integratielaag is niet erg gebruikelijk, maar bijvoorbeeld voor tijdelijke opslag komt dit vaker voor. Bijvoorbeeld wachtrijen en verzameltabellen etc.

Gegevensproductie

Productie van data bijvoorbeeld door het invoeren van data door mensen via schermen of vanaf apparaten via slimme meters etc.

Gegevenstransformatie en verrijking

De gegevenstransformatie en verrijking zorgt ervoor dat de gegevens voor opslag in een databank getransformeerd worden naar een formaat dat voor de afnemende toepassingen gewenst is. Daarbij spelen issues als beschikbaarheid en verwerkingstijd van de transformaties mede een rol.

Gegevensverstrekking voor rapportages en BI

Rapportages voor het vergelijken van de gegevens door de tijd heen op basis van facts en dimensions

Gegevensverwerking in bronsystemen

Omdat de verwerking van gegevens voor transformatie of filtering en selectie veel verwerkingskracht vergt, is de implementatie van deze functionaliteit dicht bij de opgeslagen ruwe gegevens belangrijk. Daarom is het belangrijk om deze functie dicht bij deze (ruwe) brongegevens te implementeren.

Gegevensverwerking in integratie

Dit is binnen de data-integratielaag de meest voorkomende functionaliteit. Voorbeelden zijn transformaties, filters etc.

Generiek element

Dit is een weergave van alle elementen in het data architectuur model dat de uiteindelijke inrichting vormt. Zij realiseren of beinvloeden dan ook de capabilities, principes en de requirements. Met realisatie is dit positief met beinvloeden is dit negatief.

Geo

Geo-functionaliteit en register in combinatie met extractie van data in combinatie met geodata en kaarten

Geo viewer

Geoviewer interface voor het ophalen van asset data in combinatie met geografische selectie en repres en tatie functieality

Geo webservices


Op berichten gebaseerde overdracht van geodata bijvoorbeeld op basis van WMS/WFS/WMTS of GML via webservices

Geprepareerde data

Data is geprepareerd voor verdere verwerking. Bij binaire data kan dit een complexe transformatie zijn waarbij op basis van patroonherkenning etc gezocht wordt naar bruikbare en afleidbare kenmerken in de geprepareerde data

Gereed maken en laden voor dataprep

Samengestelde applicatie functie waarbinnen een aantal functionaliteiten zijn opgenomen om binaire data te prepareren voor verdere verwerking

Gestandaardiseerde koppelvlakken

Inzetten van gestandaardiseerde koppelvlakken vergroot de kans op hergebruik door een grote groep afnemers. Hierdoor verminder de behoefte om replica’s in te zetten. Beheerprocessen kunnen bijdragen aan het introduceren van deze gestandaardiseerde koppelvlakken.

Gestandaardiseerde koppelvlakken

Inzetten van gestandaardiseerde koppelvlakken vergroot de kans op hergebruik door een grote groep afnemers. Hierdoor verminder de behoefte om replica’s in te zetten. Beheerprocessen kunnen bijdragen aan het introduceren van deze gestandaardiseerde koppelvlakken.

Gestandaardiseerde oplossingen

Binnen de organisatie wordt voor kantoorautomatisering gekozen voor standaardsoftware. Maatwerk toepassingen in deze zijn niet toegestaan.

Gevoel voor bedrijfspolitiek

Politiek bewustzijn is moeilijk te definiëren, maar zeer duidelijk wanneer het wordt waargenomen of aangetroffen. Alternatieve termen zoals 'nous' of 'streetwise' worden vaak gebruikt om de essentie van deze competentie weer te geven. In wezen betekent politiek bewustzijn het vermogen om uit te zoeken wat wel en niet politiek acceptabel is bij het werken binnen een organisatie en met bepaalde individuen - en in staat zijn om de juiste organisatorische hefbomen te gebruiken om dingen voor elkaar te krijgen.
Dit vereist dat analisten de bronnen van macht en informatie binnen de organisatie kennen, begrijpen wat wel of niet acceptabel is en hun aanpak daarop afstemmen. Politiek bewustzijn hebben betekent niet dat je het met iedereen eens bent of de status quo accepteert; Maar het betekent wel vindingrijkheid gebruiken en scherpzinnig zijn om resultaten te behalen, zelfs bij tegenstand.

Gewenste situatie

De gewenste situatie beschrijft een punt aan de horizon voor de logging architectuur. Het sluit daarbij aan bij de discussies rond de doelarchitectuur, met name op het vlak van service orientatie en bedrijfsregels

Gezamenlijk metamodel

Binnen de architectuur repository wordt gewerkt met een gezamenlijk en vastgesteld metamodel inclusief de modelleerconventies. Hierdoor worden dialecten en verschillen in de modellen binnen de repository voorkomen.

Governance log

Het Governance Log biedt een overzicht van de architectuur governance-activiteiten in de hele onderneming.

Grootte bijlagen maximaal 20MB

Technische beperking in de huidige configuratie van de outlook component.

Hadoop

Open source suite voor big data oplossingen

Hergebruik

Bij het gebruik van architectuur documenten zie je vaak dat deelmodellen gekopieerd worden. In een architectuur repository hoeft dit niet en kan gebruik gemaakt worden van reeds aanwezige (deel)modellen in de repository.

Hierarchie

Bij een meer omvangrijke enterprise architectuur is het aanbrengen van hierarchie voor het categoriseren van de verschillende architecturen noodzakelijk. Veelal bestaat de hierarchie uit een aantal diagrammen die de enterprise architectuur op basis van verschillende classificaties en navigatiepaden.

High Volume Binary Storage

How can a variety of unstructured data be stored in a scalable manner such that it can be randomly accessed based on a unique identifier?

HR afdeling

Team van medewerkers toegewezen aan de functie HR management en de daarbij behorende activiteiten.

Hulpmiddelen bij een Architectuur Repository

In de voorgaande hoofdstukken zijn we ingegaan op de verschillende dimensies van het introduceren van een Architectuur Repository.
In dit hoofdstuk gaan we in op een aantal hulpmiddelen die het introduceren van een architectuur repository ondersteunen en vereenvoudigen.
We werken dit uit op basis van Sparx Enterprise Architect een modelleertool voor diverse modelleertalen. Daardoor is het ook uitermate geschikt om Sparx Enterprise Architect in te richten als architectuur repository. De uitwerkingen van deze hulpmiddelen zijn allemaal uitgewerkt op basis van Sparx Enterprise Architect.

Hybride

Samenstelling van datamodellering voor de drie gedefinieerde lagen waarbij een combinatie van datamodelleertalen gecombineerd wordt tot een hybride datamodel.

IDEA AddOn

De IDEA AddOn is een open source AddOn ter ondersteuning van modelleeractiviteiten binnen Sparx Enterprise architect. De IDEA AddOn biedt functionaliteiten die gemist worden in de standaard functionaliteiten van Sparx Enterprise Architect. Met name voor architectuur modelleren en aspecten van een architectuur repository kent een aantal functionaliteiten aanwezig in deze IDEA AddOn.

Identificeer en prioriteer data doelen en data kwaliteitsverbeteringen

Op basis van data kwaliteits issues gerelateerd aan het data kwaliteiten raamwerk kan een priotering opgesteld worden voor het verbeteren van de datakwaliteit op basis van een aantal maatregelen. Veelal wordt dit gecombineerd in een kwaliteitsrelease

IJs verkopen en bezorgen

IJs verkopen is de dienst die wordt aangeboden aan klanten. De interne organisatie bestaat uit een aantal stappen die worden uitgevoerd door medewerkers binnen de Alberto vestigingen.

IjsCo DeliverApp

App voor bezorgers bij de Alberto vestigingen

IjsCo Staff

Maatwerk toepassing binnen de IjsCo suite voor de registratie van personeelsgegevens en de indeling van de organisatie

Ik ben bijzonder dus voor mij

Regelmatig zie je in architectuur teams dat een aantal architecten deelname aan een architectuur repository initiatief niet nodig vinden. Dit is een anti patroon en zal acceptatie van een repository gebaseerde werkwijze op enig moment in de weg gaan staan. Probeer dit zoveel mogelijk te voorkomen.

Implementeer datavergaring

Als bronnen zijn geselecteerd en gefilterd dient de verwerking plaats te vinden. Verwerking is het omzetten van de ruwe data naar een structuur waarop data analyse mogelijk is. Vanwege het volume en de velocity is bij big data gedistribueerde verwerking veelal noodzakelijk
Er is een nauwe relatie met data opslag en data integratie.

Implementeer een drielagen applicatie architectuur

Maak gebruik van een drielagenarchitectuur binnen softwarecomponenten waarbij de (middelste) business laag zorg draagt voor validiteitschecks en draag er zorg voor dat alle database mutaties via deze gecentraliseerde business laag verwerkt worden.

Implementeer een drielagen applicatie architectuur

Maak gebruik van een drielagenarchitectuur binnen softwarecomponenten waarbij de (middelste) business laag zorg draagt voor validiteitschecks en draag er zorg voor dat alle database mutaties via deze gecentraliseerde business laag verwerkt worden.

Implementeer kwaliteit release

Implementeer de kwaliteitsrelease. Dit is veelal een combinatie van technische IT maatregelen zoals hjet doen van aanpassingen in informatiesysteem, data modellen en infrastructuur samen met aanpassingen in bedrijfsprocessen of in de werkinstructies voor de betrokkenen.

Indirect Data Access

How can traditional BI tools access data stored in Big Data storage technologies without having to make separate connections to these technologies?

Informatie & Data architect

Specifieke architect verantwoordelijk voor data binnen de organisatie. Stelt data architectuur kaders op, maakt data modellen en werkt nauw samen met de andere architecten in de organisatie en de data governance groep.

Informatie architectuur

Beschrijving van de verschillende big data technieken die ingezet kunnen worden bij een big data oplossing

Informatiesysteem architectuur

Beschrijving van de aspecten van de tooling bij het werken met een architectuur repository. Enerzijds de benodigde functionaliteiten anderzijds een opsomming van diverse beschikbare tools.

Informeer organisatie over kwaliteit release

Informeer de introductie van de release aan de betrokken binnen en buiten de organisatie.

Infrastructuur element

Met name op het vlad van de technische infrastructuur zullen architectuur elementen de requirements rond data operation realiseren. Denk hierbij aan zaken zoals systeem software voor backup en restore, uitwijk, performance en andere kwaliteitsdimensies voor data binnen de organisatie.

Infrastructuur functie

Dataverwerkende functionaliteiten worden ondersteund door een onderliggend infrastructureel landschap. Denk bijvoorbeeld aan een filesysteem of een database management systeem

Infrastructuur ingericht voor actualiteit tijdens data gebruik

Inrichten van een infrastructuur die de gewenste actualiteitsbehoefte kan ondersteunen, denk hierbij aan zaken als complexe berichtafhandeling, inrichten van voorzieningen voor tracking en tracing en correcte foutafhandeling.

Infrastructuur ingericht voor actualiteit tijdens data gebruik

Inrichten van een infrastructuur die de gewenste actualiteitsbehoefte kan ondersteunen, denk hierbij aan zaken als complexe berichtafhandeling, inrichten van voorzieningen voor tracking en tracing en correcte foutafhandeling.

Inrichten beheerorganisatie

Richt de beheerorganisatie in voor de verschillende IB aspecten bijvoorbeeld door het inrichten van de processen op basis van ISO 27001.
Inrichten van een beheerrepository voor het ontsluiten van risico’s en de bijbehorende te nemen maatregelen, op basis waarvan de werkprocessen op eenvoudige wijze kunnen voldoen aan de beveiligingseisen.

Inrichten beheerorganisatie

Richt de beheerorganisatie in voor de verschillende IB aspecten bijvoorbeeld door het inrichten van de processen op basis van ISO 27001.
Inrichten van een beheerrepository voor het ontsluiten van risico’s en de bijbehorende te nemen maatregelen, op basis waarvan de werkprocessen op eenvoudige wijze kunnen voldoen aan de beveiligingseisen.

Inrichten data governance

Richt processen in voor eigenaarschap en beheer zodat bij nieuwe ontwikkelingen besluitvorming en inrichting eenvoudig gefaciliteerd kunnen worden.
Beschrijf wat de (unieke) bron is van gegevensentiteiten en de afnemers zijn. Neem daarbij mee wat de actualiteitsbehoefte is van de verschillende afnemers is en richt de beheerprocessen van het bronsysteem hierop in.

Inrichten data governance

Richt processen in voor eigenaarschap en beheer zodat bij nieuwe ontwikkelingen besluitvorming en inrichting eenvoudig gefaciliteerd kunnen worden.
Beschrijf wat de (unieke) bron is van gegevensentiteiten en de afnemers zijn. Neem daarbij mee wat de actualiteitsbehoefte is van de verschillende afnemers is en richt de beheerprocessen van het bronsysteem hierop in.

Inrichting dient rekening te houden met exponentiele groei van het berichtenverkeer en daarmee met de groei van de logging

Berichtenverkeer groeit exponentieel, inrichting van de log kan getrapt worden bijvoorbeeld log voor 5 minuten met een hoge performance, voor een half jaar met een lagere performance en na een half jaar die beschikbaar gesteld wordt zodra er vragen zijn voor de voorgaande periode.

Integrated Access

How can users seamlessly access enterprise IT systems and a Big Data platform’s resources without having to authenticate twice?

Integratie

Deze functie biedt de mogelijkheid om data uit berichten verkeer of andere messaging protocollen op te halen en mee te nemen in de datatransformaties in een ETL proces

Integratie Interface Afnemer (Application Interface)

Naamgeving: {naam van de service} Afnemer
Bijvoorbeeld: Relatie_SRV Afnemer

Integratie Interface Bron (Application Interface)

Betreft de interface binnen de integratielaag die toegang geeft tot de bron. Dit kan een IMH of ORCH zijn.

Naamgeving: {naam van de service} Bron
Bijvoorbeeld: Relatie_SRV Bron

Integratie voor import en export van (deel)modellen

Voor de uitwisseling van data (import en export), met name voor incidentele uitwisseling via bijvoorbeeld CSV of XLS bestanden dienen configureerbare voorzieningen aanwezig te zijn

Integratie voor REST/JSON/XML

In een modern applicatielandschap staat een architectuur repository niet los van andere registers. Integratie met andere registers zoals bijvoorbeeld een CMDB op basis van moderne berichtgeorienteerde integratie is wenselijk.

Integratievormen in (solution) architectuur

Integratievorm keuze bijvoorbeeld door inzet van beslisbomen opgesteld vanuit architectuur kunnen zorgdragen dat op het vlak van tijdigheid voldoende rekening gehouden wordt met de risico’s die gelden. Dit zal uitgewerkt worden in de projectdocumenten zoals de PSA e.d.

Integratievormen in (solution) architectuur

Integratievorm keuze bijvoorbeeld door inzet van beslisbomen opgesteld vanuit architectuur kunnen zorgdragen dat op het vlak van tijdigheid voldoende rekening gehouden wordt met de risico’s die gelden. Dit zal uitgewerkt worden in de projectdocumenten zoals de PSA e.d.

Integriteit en vertrouwelijkheid (beveiliging)

De verwerking moet op een zodanige wijze plaatsvinden dat passende veiligheid, integriteit en vertrouwelijkheid worden gewaarborgd (bijvoorbeeld door gebruik te maken van encryptie).

Integriteit en vertrouwelijkheid (beveiliging)

De verwerking moet op een zodanige wijze plaatsvinden dat passende veiligheid, integriteit en vertrouwelijkheid worden gewaarborgd (bijvoorbeeld door gebruik te maken van encryptie).

Interactieve werkvormen toepassen

Data-architecten werken nauw samen met veel verschillende soorten stakeholders in de organisatie. Gezamenlijk werken zij producten en modellen uit rond data gedreven werken en de data-architectuur.
Deze stakeholders leveren niet alleen input aan de architectuur zij dienen ook betrokken te worden bij de uitwerking van de architectuur. Daarnaast zullen zij in een later stadium de rol van ambassadeur gaan vervullen bij het introduceren van data gedreven werken onder een data-architectuur.
Om die samenwerking te optimaliseren en de stakeholders te enthousiasmeren voor het bijdragen aan de data-architectuur kunnen verschillende interactieve werkvormen ingezet worden. Deze interactieve werkvormen dienen aan te sluiten bij waar deze stakeholders het gevoel hebben een zinvolle bijdrage te leveren aan de data-architectuur. De keuze van de juiste werkvormen dienen hieraan bij te dragen.

Interne databronnen

Voor data gedreven toepassingen zal een deel van de data afkomstig zijn vanuit de eigen organisatie. Bijvoorbeeld over de activiteiten van de organisatie en hoe de organisatie de waarde levert binnen het vervaardigen van hun producten en diensten.

Interne leveranciers

Voor data-gedreven werken zijn er naast externe ook interne leveranciers. Deze interne leveranciers leveren bijvoorbeeld datasets aan die gebruikt kunnen worden binnen data-gedreven toepassingen. Daarnaast zijn er intern veelal al dataplatformen en tools aanwezig die door interne leveranciers, bijvoorbeeld database beheerders of applicatie beheerders voor datatoepassingen.
Vanuit data-architectuur zijn er meestal kaders om hergebruik van reeds bestaande dataproducten en omgevingen te hergebruiken. Daarom dienen interne leveranciers en data-architecten hierin nauw samen te werken en gezamenlijk zorg te dragen dat deze kaders worden nageleefd.

Interoperabiliteit en open standaarden

Naadloze gegevensuitwisseling tussen systemen en platforms. Inzet van open standaarden binnen interoperabiliteit. Data integratie is in veel organisaties een probleem, zeker als er weinig grip is op koppelvlakken en API's. Voor data gedreven toepassingen is grip door standaardisatie een mogelijkheid om grip te houden op de data gedreven initiatieven en het data platform

Interviews afnemen

Bij het introduceren van data gedreven werken zullen vele soorten stakeholders betrokken zijn bij het introduceren van data gedreven toepassingen onder architectuur.
Om hun wensen en behoeften op gestructureerde wijze in kaart te brengen dienen adequate interviewtechnieken te worden toegepast. Vormen als groepsinterviews, een op een interviews en eventueel weg gebaseerde schriftelijke interviews zijn hiervoor beschikbaar.
Echter welke interview vorm past het beste in welke context is een criterium dat een data-architect bij het afnemen van interviews dient toe te passen. De data-architect dient daarom bekend te zijn welke interviewvormen beschikbaar zijn en welke interviewvorm in welke situatie het meest geschikt is.

Introduceer controle activiteit in proces

Wil je de kwaliteit van data waarborgen dan kun je zorgen dat er een kwaliteitsstap wordt ingebouwd in een werkproces. Hierbij zijn verschillende vormen mogelijk. Zoals dat de activiteit door de data producent zelf gedaan wordt of door een andere anders dan de stakeholder zelf. Bekendste voorbeeld is het twee paar ogen principe

Introduceer controle activiteit in proces

Wil je de kwaliteit van data waarborgen dan kun je zorgen dat er een kwaliteitsstap wordt ingebouwd in een werkproces. Hierbij zijn verschillende vormen mogelijk. Zoals dat de activiteit door de data producent zelf gedaan wordt of door een andere anders dan de stakeholder zelf. Bekendste voorbeeld is het twee paar ogen principe

Introduceer data kwaliteiten training

Bewustwording van kwaliteiten vergt training want het is gericht op bewustwording en gedragsverandering bij de verschillende stakeholders. Dit kan gedaan worden mat klassikale, peer to peer en ook e-learnings getraind worden.

Introduceer data kwaliteiten training

Bewustwording van kwaliteiten vergt training want het is gericht op bewustwording en gedragsverandering bij de verschillende stakeholders. Dit kan gedaan worden mat klassikale, peer to peer en ook e-learnings getraind worden

Introduceer feedback loops

Zorg dat bij een validatiestap van de data kwaliteiten in een proces dat er een feedback loop plaatsvindt naar de activiteit waar het issue ontstaan is. Houd er rekening mee dat dit ook mogelijk is naar metadata, datamodel of data architectuur activiteiten in de feedback

Introduceer feedback loops

Zorg dat bij een validatiestap van de data kwaliteiten in een proces dat er een feedback loop plaatsvindt naar de activiteit waar het issue ontstaan is. Houd er rekening mee dat dit ook mogelijk is naar metadata, datamodel of data architectuur activiteiten in de feedback

Introduceer generieke oplossingen voor datakwaliteit

Bijvoorbeeld door het introduceren van generieke oplossingen in werkprocessen, applicaties en het opstellen van procedures en werkinstructies

Introduceer sleutelkast patronen

Inzet sleutelkasten, in een aantal gevallen kunnen bij de data integratie de gegevens van een gegevensset verrijkt worden met verwijzingen naar referentiele sleutels zoals die toegepast worden op andere plaatsen binnen de organisatie. Hiermee kan dan op eenvoudige wijze herleidt worden welke identificerende sleutel waar toegepast kan worden. Sleutelkasten worden veelal beschreven binnen de architectuur in samenspraak met de eigenaren van de verschillende registers.

Introduceer sleutelkast patronen

Inzet sleutelkasten, in een aantal gevallen kunnen bij de data integratie de gegevens van een gegevensset verrijkt worden met verwijzingen naar referentiele sleutels zoals die toegepast worden op andere plaatsen binnen de organisatie. Hiermee kan dan op eenvoudige wijze herleidt worden welke identificerende sleutel waar toegepast kan worden. Sleutelkasten worden veelal beschreven binnen de architectuur in samenspraak met de eigenaren van de verschillende registers.

Introduceer validatie activiteit in proces

Zorg dat data die geproduceerd of getransformeerd wordt, zeker bij handmatige verwerking van data in een validatie activiteit beoordeeld wordt. Dit biedt een punt in het proces waar issues gesignaleerd kunnen worden, maatregelen genomen kunnen worden of waar signalen zijn dat er in andere data management processen aandachtspunten zijn rond de data kwaliteit.

Introduceer validatie activiteit in proces

Zorg dat data die geproduceerd of getransformeerd wordt, zeker bij handmatige verwerking van data in een validatie activiteit beoordeeld wordt. Dit biedt een punt in het proces waar issues gesignaleerd kunnen worden, maatregelen genomen kunnen worden of waar signalen zijn dat er in andere data management processen aandachtspunten zijn rond de data kwaliteit.

Introduceer werkwijze met gegevens leverings contract

Inzet servicecontract of gegevensleveringsovereenkomst. Deze documenten met afspraken kunnen redelijkheid formaliseren en op deze wijze een bijdrage leveren aan een realistische uitwerking van vraag en aanbod op diverse aspecten van redelijkheid bij data integratie. Denk hierbij aan de uitwerking van bijvoorbeeld tijdigheid, actualiteit, consistentie en validiteit
Om redelijkheid te ondersteunen is het van belang dat voor de belangrijkste gebruiksgevallen beschreven is wat de redelijkheidsgrenzen dienen te zijn. Dit houdt in dat aangegeven wordt in welke situatie de kwaliteiten dermate laag zijn dat redelijkheid niet meer geldend is.

Introduceer werkwijze met gegevens leverings contract

Inzet servicecontract of gegevensleveringsovereenkomst. Deze documenten met afspraken kunnen redelijkheid formaliseren en op deze wijze een bijdrage leveren aan een realistische uitwerking van vraag en aanbod op diverse aspecten van redelijkheid bij data integratie. Denk hierbij aan de uitwerking van bijvoorbeeld tijdigheid, actualiteit, consistentie en validiteit
Om redelijkheid te ondersteunen is het van belang dat voor de belangrijkste gebruiksgevallen beschreven is wat de redelijkheidsgrenzen dienen te zijn. Dit houdt in dat aangegeven wordt in welke situatie de kwaliteiten dermate laag zijn dat redelijkheid niet meer geldend is.

Inventarisatie document

Een inventarisatiedocument beschrijft de aspecten die relevant zijn bij het in kaart brengen van een complexe architectuur bijvoorbeeld de baseline of target architectuur. Het is een deel van de analyse en modellering om een architectuur op te stellen.

Inventariseer precisie requirements vanuit governance

Houdt bij de initiële inrichting van een omgeving rekening met de precisie requirements van (toekomstige) afnemers. Zeker bij opslag van registerdata dient door de eigenaar geïnventariseerd te worden wat de precisiebehoefte van de afnemers is.
Richtlijnen opstellen omtrent inrichting van gegevensbestanden, applicatie componenten en elementen binnen de presentatielaag op het vlak van precisie.

Inventariseer precisie requirements vanuit governance

Houdt bij de initiële inrichting van een omgeving rekening met de precisie requirements van (toekomstige) afnemers. Zeker bij opslag van registerdata dient door de eigenaar geïnventariseerd te worden wat de precisiebehoefte van de afnemers is.
Richtlijnen opstellen omtrent inrichting van gegevensbestanden, applicatie componenten en elementen binnen de presentatielaag op het vlak van precisie.

Invoervalidatie in software

Inzetten van invoerformulieren die op basis van gestandaardiseerde services zorgdragen voor een correcte, complete en actuele weergave en verwerking van de gegevens ter ondersteuning van een activiteit binnen een werkproces.

Invoervalidatie in software

Inzetten van invoerformulieren die op basis van gestandaardiseerde services zorgdragen voor een correcte, complete en actuele weergave en verwerking van de gegevens ter ondersteuning van een activiteit binnen een werkproces.

Invoervalidaties op attributen en combinaties

Invoercontroles voor combinaties van invoervelden, controle validaties en check controles

Invoervalidaties op attributen en combinaties

Invoercontroles voor combinaties van invoervelden, controle validaties en check controles

Inzet (near) realtime integratievormen

Kies integratievormen die een maximale mutatiesnelheid ondersteunen. De ene integratievorm kent een snellere doorlooptijd dan een andere. Zo zal berichtuitwisseling veelal een betere bijdrage leveren aan de actualiteit bij integratie dan bijvoorbeeld bestandsuitwisseling. Voor de inrichting van deze integratievormen kunnen aanvullende infrastructurele voorzieningen noodzakelijk zijn. Denk bijvoorbeeld aan de inzet van servicebus- of orchestratieplatformen
Bepalen van inrichtingswijzen zoals ETL, service technologie en databaseconcepten als views e.d. die de gewenste behoefte aan actualiteit adequaat ondersteunen.

Inzet (near) realtime integratievormen

Kies integratievormen die een maximale mutatiesnelheid ondersteunen. De ene integratievorm kent een snellere doorlooptijd dan een andere. Zo zal berichtuitwisseling veelal een betere bijdrage leveren aan de actualiteit bij integratie dan bijvoorbeeld bestandsuitwisseling. Voor de inrichting van deze integratievormen kunnen aanvullende infrastructurele voorzieningen noodzakelijk zijn. Denk bijvoorbeeld aan de inzet van servicebus- of orchestratieplatformen
Bepalen van inrichtingswijzen zoals ETL, service technologie en databaseconcepten als views e.d. die de gewenste behoefte aan actualiteit adequaat ondersteunen.

Inzet architectuur repository

Door inzet van een architectuur repository wordt er een nieuwe architectuur aanpak geïntroduceerd die het architectuurproces en de producten efficiënter inricht.
Deze doelen zijn gerelateerd met de outcome die door de capabilities wordt gerealiseerd. Diagram is gebaseerd op de ArchiMate Motivatie extensie.

Inzet BIVP classificatie

Inrichten dataclassificatie, slechts voor een beperkt aantal typen gegevenssets speelt privacy een rol. Denk bijvoorbeeld aan persoonsgegevens of gegevens over financiën, opsporing en handhaving. In alle andere gevallen zijn bij integratie privacy aspecten van minder belang. In die situatie kan volstaan worden met minder maatregelen voor de beveiliging. Door in kaart te brengen voor welke data objecten privacy relevant is kan eenvoudig bepaald worden in welke projecten met data integratie aanvullende maatregelen nodig zijn.

Inzet BIVP classificatie

Inrichten dataclassificatie, slechts voor een beperkt aantal typen gegevenssets speelt privacy een rol. Denk bijvoorbeeld aan persoonsgegevens of gegevens over financiën, opsporing en handhaving. In alle andere gevallen zijn bij integratie privacy aspecten van minder belang. In die situatie kan volstaan worden met minder maatregelen voor de beveiliging. Door in kaart te brengen voor welke data objecten privacy relevant is kan eenvoudig bepaald worden in welke projecten met data integratie aanvullende maatregelen nodig zijn.

Inzet building blocks is relatief eenvoudig

Bouwblokken kunnen als sjablonen uitgewerkt worden binnen de repository. Door gebruik te maken van het kopiëren van bouwblokken of relateren van specifieke onderdelen naar deze bouwblokken kan een werkwijze met bouwblokken eenvoudig geïntroduceerd worden.

Inzet geprogrammeerde logica in procedures en functions

Stored procedures en functions maken het mogelijk om transformaties, controles en validaties te automatiseren in de vorm van scripts binnen deze stored procedures en functions. Hiermee heb je vanuit deze programmatuur direct toegang tot de inhoud van de verschillende tabellen.

Inzet geprogrammeerde logica in procedures en functions

Stored procedures en functions maken het mogelijk om transformaties, controles en validaties te automatiseren in de vorm van scripts binnen deze stored procedures en functions. Hiermee heb je vanuit deze programmatuur direct toegang tot de inhoud van de verschillende tabellen.

Inzet integratie protocollen

Inzet van protocollen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan WS-reliable messaging dat kan zorgdragen voor het compleet afleveren van een gegevensset, het zorgdragen voor de juiste volgorde van de pakketten na ontvangst en dergelijke. Dit soort protocollen kunnen zorgdragen voor een voldoende hoge integriteit

Inzet integratie protocollen

Inzet van protocollen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan WS-reliable messaging dat kan zorgdragen voor het compleet afleveren van een gegevensset, het zorgdragen voor de juiste volgorde van de pakketten na ontvangst en dergelijke. Dit soort protocollen kunnen zorgdragen voor een voldoende hoge integriteit

Inzet interoperabiliteit en open standaarden

Selectie van open standaarden, bij het ontwikkelen van open standaarden zal het precisie aspecten aan de orde komen. Hiermee zal de precisie aansluiten op de wensen van een grote groep organisaties. Door het inzetten van deze standaarden bij de integratie zal de precisie voldoende gewaarborgd zijn.

Inzet interoperabiliteit en open standaarden

Selectie van open standaarden, bij het ontwikkelen van open standaarden zal het precisie aspecten aan de orde komen. Hiermee zal de precisie aansluiten op de wensen van een grote groep organisaties. Door het inzetten van deze standaarden bij de integratie zal de precisie voldoende gewaarborgd zijn.

Inzet open standaarden

Keuze (open) standaarden, deze zijn veelal gebaseerd op syntactisch in detail uitgewerkte informatiemodellen en kunnen daardoor goed gevalideerd worden door bijvoorbeeld de bovengenoemde validatiecomponenten. Daarnaast bieden deze standaarden zeker bij organisatie overstijgende integratie om deze validatie op een centrale plaats uit te voeren. Bijvoorbeeld in een sectoraal knooppunt of een compliance voorziening.

Inzet open standaarden

Keuze (open) standaarden, deze zijn veelal gebaseerd op syntactisch in detail uitgewerkte informatiemodellen en kunnen daardoor goed gevalideerd worden door bijvoorbeeld de bovengenoemde validatiecomponenten. Daarnaast bieden deze standaarden zeker bij organisatie overstijgende integratie om deze validatie op een centrale plaats uit te voeren. Bijvoorbeeld in een sectoraal knooppunt of een compliance voorziening.

Inzet overheidscomponenten

Inzet van overheidscomponenten hebben eveneens een nauwe relatie met tijdigheid. Met name bij een keten van overheidscomponenten zal veelal een negatieve uitwerking hebben op de tijdigheid. Bij het uitwerken van een integratieketen zal een risico analyse plaats moeten vinden per component op onder andere het aspect van tijdigheid.

Inzet overheidscomponenten

Inzet van overheidscomponenten hebben eveneens een nauwe relatie met tijdigheid. Met name bij een keten van overheidscomponenten zal veelal een negatieve uitwerking hebben op de tijdigheid. Bij het uitwerken van een integratieketen zal een risico analyse plaats moeten vinden per component op onder andere het aspect van tijdigheid.

Inzet patronen voor actualiteit

Inrichten van voorzieningenpatronen voor het actueel houden van data entiteiten met name binnen de (interne) kernregisters. Bijvoorbeeld door de inzet van voorzieningen als digilevering en componenten ter ondersteuning van het observer patroon.

Inzet patronen voor actualiteit

Inrichten van voorzieningenpatronen voor het actueel houden van data entiteiten met name binnen de (interne) kernregisters. Bijvoorbeeld door de inzet van voorzieningen als digilevering en componenten ter ondersteuning van het observer patroon.

Inzet validatie voorzieningen

Inzet validatiecomponenten. Voor validatie van bijvoorbeeld berichten zijn componenten en agents beschikbaar die berichten eenvoudig kunnen valideren op syntactisch niveau. Deze kunnen ingezet worden op verschillende plekken in integratieketens indien dit gewenst is. Houdt rekening met de effecten die dit kan hebben op met name de performance binnen een keten.

Inzet validatie voorzieningen

Inzet validatiecomponenten. Voor validatie van bijvoorbeeld berichten zijn componenten en agents beschikbaar die berichten eenvoudig kunnen valideren op syntactisch niveau. Deze kunnen ingezet worden op verschillende plekken in integratieketens indien dit gewenst is. Houdt rekening met de effecten die dit kan hebben op met name de performance binnen een keten.

Inzet van schemadefinities voor XML of JSoN

van schema's voor het valideren van data verzamelingen binnen een XML of JSoN gebaseerd bericht of bestand. Hiermee wordt afgedwongen dat de data voldoet aan de regels in het validatieschema.

Inzet van schemadefinities voor XML of JSoN

van schema's voor het valideren van data verzamelingen binnen een XML of JSoN gebaseerd bericht of bestand. Hiermee wordt afgedwongen dat de data voldoet aan de regels in het validatieschema.

Issue voor datakwaliteit bij data object

Issue registratie voor kwaliteitsissues. Voor een issue is in de ArchiMate taal niet echt een concept beschikbaar wat hier bruikbaar voor is. In de algemene modelleerconcepten in Sparx Enterprise Architect is het issue aanwezig en dit is wel een bruikbaar element.

Issue voor datakwaliteit bij data object

Issue registratie voor kwaliteitsissues binnen een repository. Veelal wordt voor deze issue registratie een op ITIL gebaseerde werkwijze toegepast.

Itereer bewustwordings activiteiten

Bewustwording en gedragsverandering is helaas aan slijtage onderhevig binnen de populatie van een organisatie. Dat houdt in dat er iteratief opnieuw aandacht besteed moet worden aan de bewustwording. Ook hier kan een gaming element van grote hulp zijn.

Itereer bewustwordings activiteiten

Bewustwording en gedragsverandering is helaas aan slijtage onderhevig binnen de populatie van een organisatie. Dat houdt in dat er iteratief opnieuw aandacht besteed moet worden aan de bewustwording. Ook hier kan een gaming element van grote hulp zijn.

Jira

Webbased Tool voor projectmanagement binnen een agile perspectief.

Kaderstellende architecturen managen

Voor het sturen van veranderingen in de organisatie in projecten en programma's gericht op data gerelateerde werkvelden is de kaderstellende architectuur een belangrijk product.
Welke kadervormen ingezet worden en de inhoud van deze kaders dienen daarom gemanaged te worden. Bij het uitwerken van de kaders is het uitgangspunt dat deze weinig aan verandering onderhevig zijn. Echter organisaties veranderen continue en dat houdt in dat de kaderstellende architectuur gemanaged dient te worden zodat de kaderstellende architectuur de juiste kaders stelt aan de veranderingen in de organisatie.

Kaderstellende architectuur

Vanuit diverse werkvelden kunnen kaders gesteld worden aan de productie en het gebruik van data. Denk bijvoorbeeld aan data architectuur, security en privacy maar ook aan het stellen van kwaliteitseisen aan data.
Kenmerkend hierbij is, dat de kaders richting geven aan het gebruik van de data, maar ook aan andere aspecten zoals de opslag, het gebruik en incidenteel ook aan de wijze waarop de data geproduceerd wordt.
Kaders kunnen op meerdere wijzen beschreven worden bijvoorbeeld als risico, eis of beperking. In dit whitepaper sluiten we aan op de modelleerwijze van ArchiMate en werken we de kaders uit op basis van requirements en principes. Waarbij we principes beschouwen als generalisaties van de requirements.
Naast de kaders zul je binnen een metadata management model ook een uitwerking zien van de maatregelen die genomen kunnen worden om de gestelde kaders te realiseren. We zullen hierbij een aantal eenvoudige voorbeelden uitwerken in de volgende paragrafen.

Kaderstellende architectuur

Vanuit diverse werkvelden kunnen kaders gesteld worden aan de productie en het gebruik van data. Denk bijvoorbeeld aan data architectuur, security en privacy maar ook aan het stellen van kwaliteitseisen aan data.
Kenmerkend hierbij is, dat de kaders richting geven aan het gebruik van de data, maar ook aan andere aspecten zoals de opslag, het gebruik en incidenteel ook aan de wijze waarop de data geproduceerd wordt.
Kaders kunnen op meerdere wijzen beschreven worden bijvoorbeeld als risico, eis of beperking. In dit whitepaper sluiten we aan op de modelleerwijze van ArchiMate en werken we de kaders uit op basis van requirements en principes. Waarbij we principes beschouwen als generalisaties van de requirements.
Naast de kaders zul je binnen een metadata management model ook een uitwerking zien van de maatregelen die genomen kunnen worden om de gestelde kaders te realiseren. We zullen hierbij een aantal eenvoudige voorbeelden uitwerken in de volgende paragrafen.

Kaderstellende architectuur

De kaderstellende architectuur is van groot belang voor het sturen van de verandering in een organisatie om van de baseline architectuur te transformeren naar de target architectuur.
Het stellen van kaders wordt veelal uitgewerkt op basis van architectuur principes of tegenwoordig ook wel bindende architectuur afspraken genoemd.
Daarnaast kun je ook de beschrijving van de viewpoints terugvinden omdat die ook beschouwd kunnen worden als kaderstellend.

Kaderstellende Data-Architectuur (KDA)

(Data) architecten sturen de verandering in een organisatie. Bijvoorbeeld bij het introduceren van data gedreven werken in een organisatie. Kaders sturen daarbij de verandering in de richting van zoals de gewenste inrichting van het data landschap is beschreven in een visie en doelen.

Kantoorautomatisering

Kantoorautomatisering is een applicatie service die vrijwel iedere roln in een organisatie ondersteund in het dagelijkse werk. Namelijk het bieden van functionaliteiten zoals tekstverwerking presentaties maken en dergelijke.

Kernwoord

Is een woord dat relevant is binnen de context van deze onderwerpengraaf. Houdt er rekening mee dat dit contextspecifiek zijn. Zo kan fiets in het kader van de wielersport zeer relevant zijn terwijl het in het ICT werkveld nauwelijks relevant is. Vandaar ook het attribuut relevantie

Klant

Klant die bestellingen doet bij Alberto en eventueel gebruik maakt van bezorging van ijsproducten.

Klant

Klant die bestellingen doet bij Alberto en eventueel gebruik maakt van bezorging van ijsproducten.

KNMI daggegevens

Webinterface op basis van JSON voor het ontsluiten van de klimaatgegevens per dag van Nederlandse weerstations

Kort cyclisch ({15 min.)

Timebased triggers die een frequency hebben van {15 minuten.
Binnen deze frequency is het niet zinvol om seperaat te specificeren of de trigger elke 1, 2, 5, ... minuten is.
Daar waar het wel relevant is, kan de exacte frequency worden vastgelegd in de trigger-relatie.

Kosten van de data gedreven toepassingen

Budgettering en kosten gedurende de levensduur van het data platform. Kosten kunnen bij de groei van het data platform substantieel toenemen. Daarnaast is het van groot belang bij cloud toepassingen om regelmatig de kosten voor de dienstverlening tegen het licht te houden. Kosten kunnen hierbij sluipenderwijs enorm toenemen. Vaak zijn er diverse mogelijkheden om met name te zoeken naar kosten naar gebruik en het gebruik in de tijd te definiëren binnen cloud oplossingen.

Kwaliteit van data

Verschillende kwaliteitsdimensies zoals accuraatheid, compleetheid en validiteit. Datakwaliteit is een van de kernconcerns waar iedere stakeholder in de dagelijkse praktijk tegenaan zal lopen. Data-architectuur dient altijd bewust te zijn van data kwaliteiten en zal bij data gedreven oplossingen kwaliteitsverhogende maatregelen in de oplossing benoemen.

Leidende bron(nen)

Data wordt de zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke bron ontsloten. De leidende bron(nen) worden per business data object vastgesteld.

Leverancier

Binnen steeds meer organisaties wordt voor de inrichting van de diverse architecturen gekozen voor standaard oplossingen. In dit geval is de betrokken leverancier van deze oplossingen een stakeholder vanuit perspectief van aanleveren van bepaalde oplossingen en afnemer van de architectuur artifacten.

Leverancier

Leverancier is een containerbegrip waaronder een aantal specifieke leveranciers vallen relevant voor de data-architect. Denk hierbij aan dataplatformen, dienstverlening rond data maar ook leveranciers van datasets.

Leveranciers management

Aangezien de meeste dataveranderingsprojecten de ontwikkeling of aanschaf van
softwaretoepassingen vereisen, is een algemeen begrip van technologie, technologische ontwikkelingen en benaderingen van softwareontwikkeling noodzakelijk, zodat data-architecten zinvol kunnen communiceren met hun technologiegerichte collega's en hun rol en bijdrage aan de oplossingsarchitectuur en het ontwikkelingsproces kunnen waarderen.
De mate waarin data-architecten technische kennis nodig hebben, hangt af van de aard van het analysewerk dat wordt uitgevoerd. De belangrijkste vereiste is dat de data-architect het potentieel van technologie en de benaderingen en termen die door technische specialisten worden gebruikt, begrijpt. Enkele van de belangrijkste gebieden die data-architecten moeten begrijpen, worden
hieronder opgesomd:
Trends en ontwikkelingen zoals AI, robotic process automation (RPA), big data, software as a service (SaaS), visualisatie, mobiele technologieën, en hoe deze impact hebben op organisaties en de potentie die ze bieden voor nieuwe of verbeterde producten of diensten.
Technische infrastructuurcomponenten zoals besturingssystemen, applicatiesoftware, hardware, netwerken, cloud computing.
Levenscycli van systeemontwikkeling (SDLC's) en benaderingen zoals het 'V'-model en het uniforme proces.
Benaderingen voor systeemmodellering zoals de UML. Agile ontwikkelingsbenaderingen zoals DSDM en Scrum.
De relatieve voor- en nadelen van het ontwikkelen van software in plaats van het kopen van kant-en-klare softwareproducten.
Organisatiestructuren Veel bedrijfsveranderingsprojecten omvatten het tot op zekere hoogte herstructureren van divisies of teams om overdrachten te verwijderen, taken te centraliseren of de klantenservice te verbeteren. Om deze redenen is het belangrijk dat een data-architect een goed begrip heeft van de verschillende organisatiestructuren die zich kunnen voordoen – functioneel, project, matrix, plat, virtueel – en van hun relatieve sterke en zwakke punten.
Beheer van leveranciers Veel organisaties maken gebruik van externe leveranciers om hun IT-systemen te leveren, hetzij op ad-hocbasis, hetzij via een uitgebreidere outsourcingregeling, die hele bedrijfsprocessen of
zelfs een hele bedrijfsfunctie kan omvatten. Veel organisaties hebben bijvoorbeeld hun
salarisadministratieprocessen meerdere jaren uitbesteed, maar sommige hebben dit nu uitgebreid tot een groot deel van het personeelswerk (HR), van werving tot het bijhouden van gegevens.
Selecteren en contracteren van leveranciers valt meestal binnen het domein van de inkoopfunctie. Voor sommige outsourcingcontracten kan de data-architect echter betrokken zijn om ervoor te zorgen dat de bedrijfsprocessen en -systemen efficiënt blijven werken. Dit vereist dat data-architecten een breed begrip hebben van inkoop- en leveranciersbeheerprocessen.
Data-architecten moeten op zijn minst op de hoogte zijn van de verschillende contractuele regelingen die beschikbaar zijn, met name:
Tijd en materiaal: Wanneer de gecontracteerde partij wordt betaald op basis van de gewerkte tijd en de te leveren prestaties die zijn geleverd; het tijdselement heeft geen betrekking op de verstreken tijd van het project, maar op de hoeveelheid inspanning die is
geleverd.
Levering tegen een vaste prijs: waarbij de gecontracteerde partij de prijs ontvangt die is overeengekomen voor de levering van het werk in overeenstemming met de oorspronkelijke specificatie.
Risico en beloning: Wanneer de gecontracteerde partij ermee heeft ingestemd om een deel of het volledige risico van het project te dragen. Bijvoorbeeld door middelen te investeren zoals personeelstijd, materialen of kantoorruimte, maar waarbij de potentiële beloningen groter zijn dan bij andere contractuele regelingen.
Data-architecten moeten in staat zijn om met leveranciers in contact te komen om ervoor te zorgen dat ze hun diensten effectief leveren. Dit vereist persoonlijke kwaliteiten zoals communicatie en het opbouwen van relaties, die eerder zijn besproken

LibreWrite

Applicatie component voor tekstverwerking binnen LibreOffice.

Logging

Logging is een combinatie van functionaliteiten die allen gericht zijn op in beeld brengen van een aantal kwaliteitsaspecten van de verschillende onderdelen in de keten.

Logisch

Het logisch model wordt uitgewerkt op basis van de modelleertaal UML en dan met name het klassediagram. Het biedt daarmee de mogelijkheid om de data in detail te modelleren maar het staat nog steeds los van de fysieke implementatie.

Logisch applicatie model

Beschrijving van de aanwezige of gewenste applicatiefuncties binnen de scope van de architectuur. Meestal gerelateerd aan de beschrijving van het applicatielandschap.

Logisch Applicatie model obv Masterdata

Voorbeeld van een logisch architectuur model voor een register of MDM module. Geeft een voorbeeld van hoe je applicatie functies, interfaces en services in ArchiMate kunt combineren om een beschrijving te geven van de gewenste requirements.
Als je een architectuur repository vanuit het perspectief van master data beschouwd dan kun je feitelijk een aantal bouwblokken inzetten om functionaliteiten, applicatie services en -interfaces op generieke wijze beschrijven.

Logisch klassemodel

Het logisch model wordt uitgewerkt op basis van de modelleertaal UML en dan met name het klassediagram. Het biedt daarmee de mogelijkheid om de data in detail te modelleren maar het staat nog steeds los van de fysieke implementatie.

Logische datamodellen

Logische datamodellering is een model uitgewerkt zonder de implementatie aspecten van de onderliggende technische platformen. Binnen logische datamodellering zijn patronen veel toegepast. Er zijn dan ook veel catalogi te vinden met logische datamodelleer patronen. Hier behandelen we een viertal voorbeelden van dergelijke logische datamodel patronen.

Logische modelleer- en naamgevingsconventie


  • Modellering binnen UMLclass diagram gebaseerd op Class en Enumaratie stereotypen
    Uitwerking op een beperkte set van concepten uit de UML statische modellering.

  • Logische entiteit is een zelfstandig naamwoord
    Naamgevingsconventie dat entiteiten een zelfstandig naamwoord is

  • Logische entiteit is in enkelvoud
    Logische datamodelling is (arbitrair) gekozen voor enkelvoud.

  • Logische entiteiten worden aan elkaar gerelateerd met een UML associatie

  • Logische UML associatie heeft een werkwoord als naam
    Er wordt een werkwoord opgegeven, niet op basis van een rolnaam aan beide zijden van de relatie

  • UML associatie beschrijft onder- en bovengrens cardinaliteiten (meervoudigheid) aan beide zijden van de connector
    Cardinaliteiten meestal op basis van 0..1, 1..1, 1..*, 0..*.

  • Specialisatie in het LDM is een is-een relatie conform definitie in CDM
    Hiermee wordt een hiërarchie geïntroduceerd voor modellering

  • Aggregatie in het LDM is een heeft-een relatie conform definitie in het CDM
    Groepering en clustering van elementen met een aggregatie.

  • Logische entiteit heeft een definitie
    Definitie is een tekstuele verklaring van de betekenis van het element

  • Attributen hebben een beschrijvende naam
    In een Nederlandse beschrijving zonder beperkingen vanuit de technologie

  • Attributen kunnen een definitie hebben
    Kan een attribuut meedere betekenissen hebben dan is een defiiniie noodzakelijk

  • Attribuut heeft een datatype of een enumeratie naam als datatype
    Maak gebruik van een standaardlijst van datatypes, bijvoorbeeld de VB datatypes is een mooi startpunt voor datatypes.

  • Attribuut kan een scope hebben als de scope gedefinieerd is in het metamodel
    Scope wordt alleen gebruikt als dit toegevoegde waarde heeft voor de context van de organisatie.

  • Attribuut kan een onder en boven cardinaliteit hebben (default is 1..1) en 0..1
    Meervoudigheid van attributen zelfde opzet als bij de relaties. Met name om de optionaliteit van attributen te definieren.

  • Enumeraties op een attribuut worden gebruikt voor domeinspecificatie
    Modeldetaillering voor het toepassen van een regel op basis van een domein voor een attribuut

  • Voor attributen kunnen naast enumeraties ook geaggregeerde attribuuttypen of complextypes worden gebruikt
    Complextypes kunnen gebruikt worden om de leesbaarheid van een model of diagram te kunnen vereenvoudigen.

  • Modelleer specialisaties uit als deze eigen attributen of eigen relaties heeft
    Dit wordt toegepast als refactorings aspect om in het model gebruik te maken van de specialisaties om dit eenvoudig leesbaar te houden.

Logische modelleer- en naamgevingsconventie


  • Modellering binnen UMLclass diagram gebaseerd op Class en Enumaratie stereotypen
    Uitwerking op een beperkte set van concepten uit de UML statische modellering.

  • Logische entiteit is een zelfstandig naamwoord
    Naamgevingsconventie dat entiteiten een zelfstandig naamwoord is

  • Logische entiteit is in enkelvoud
    Logische datamodelling is (arbitrair) gekozen voor enkelvoud.

  • Logische entiteiten worden aan elkaar gerelateerd met een UML associatie

  • Logische UML associatie heeft een werkwoord als naam
    Er wordt een werkwoord opgegeven, niet op basis van een rolnaam aan beide zijden van de relatie

  • UML associatie beschrijft onder- en bovengrens cardinaliteiten (meervoudigheid) aan beide zijden van de connector
    Cardinaliteiten meestal op basis van 0..1, 1..1, 1..*, 0..*.

  • Specialisatie in het LDM is een is-een relatie conform definitie in CDM
    Hiermee wordt een hiërarchie geïntroduceerd voor modellering

  • Aggregatie in het LDM is een heeft-een relatie conform definitie in het CDM
    Groepering en clustering van elementen met een aggregatie.

  • Logische entiteit heeft een definitie
    Definitie is een tekstuele verklaring van de betekenis van het element

  • Attributen hebben een beschrijvende naam
    In een Nederlandse beschrijving zonder beperkingen vanuit de technologie

  • Attributen kunnen een definitie hebben
    Kan een attribuut meedere betekenissen hebben dan is een defiiniie noodzakelijk

  • Attribuut heeft een datatype of een enumeratie naam als datatype
    Maak gebruik van een standaardlijst van datatypes, bijvoorbeeld de VB datatypes is een mooi startpunt voor datatypes.

  • Attribuut kan een scope hebben als de scope gedefinieerd is in het metamodel
    Scope wordt alleen gebruikt als dit toegevoegde waarde heeft voor de context van de organisatie.

  • Attribuut kan een onder en boven cardinaliteit hebben (default is 1..1) en 0..1
    Meervoudigheid van attributen zelfde opzet als bij de relaties. Met name om de optionaliteit van attributen te definieren.

  • Enumeraties op een attribuut worden gebruikt voor domeinspecificatie
    Modeldetaillering voor het toepassen van een regel op basis van een domein voor een attribuut

  • Voor attributen kunnen naast enumeraties ook geaggregeerde attribuuttypen of complextypes worden gebruikt
    Complextypes kunnen gebruikt worden om de leesbaarheid van een model of diagram te kunnen vereenvoudigen.

  • Modelleer specialisaties uit als deze eigen attributen of eigen relaties heeft
    Dit wordt toegepast als refactorings aspect om in het model gebruik te maken van de specialisaties om dit eenvoudig leesbaar te houden.

Maatregelen werkprocessen

Aggreratie van maatregelen die de data kwaliteiten verhogen binnen de categorie werkprocessen

Maatregelen werkprocessen

Aggreratie van maatregelen die de data kwaliteiten verhogen binnen de categorie werkprocessen

Management ondersteunen

Data-architecten adviseren meerdere soorten stakeholders binnen organisaties. Bij organisaties die data-gedreven willen werken of data-management willen introduceren is het management van de organisatie een relevante stakeholder.
Bij het uitwerken van de organisatie strategie zullen aspecten, requirements en principes vanuit data-gedreven perspectief een rol spelen die de data-architect gebruikt voor het adviseren van het management.

Manager

Medewerker die de verantwoordelijkheid heeft voor het leiden van een winkel Een manager is een medewerker die leiding geeft aan een team binnen een vestiging van onze organisatie Medewerker die de verantwoordelijkheid heeft voor het leiden van een winkel.

Master en reference data professional

Master en referentiedata is een kennisgebied binnen data management dat zich richt op een specifiek soort dataverzamelingen. Kenmerkend is dat deze dataverzamelingen hoge kwaliteitseisen hebben. Deze kwaliteitseisen dienen in de vorm van kaders aan de organisatie en kwaliteitsverhogende maaatregelen door de data-architect geintroduceerd te worden in de organisatie.

Master en Referentie data

Master en referentie data gericht op het realiseren van data kwaliteiten voor generieke data in de organisatie het is daarmee een belangrijk kennisgebied vanuit het data kwaliteit, data governance en data management perspectief.

Master en Referentie Data (MRDM)

Master en Referentie Data (MRDM) zijn de werkprocessen gericht op het realiseren van generieke data entiteiten relevant voor een grote groep van verschillende stakeholders.
Dit stelt bijzondere eisen aan de inrichting vanuit het perspectief van data kwaliteit. Daarmee ontstaat er een nauwe relatie tussen deze kennisdomeinen.

Masterdata modellen

Welke data entiteiten zijn relevant voor de gehele organisatie of daarbuiten en dienen daarom met bijzonder kwaliteitsmaatregelen op voldoende hoog niveau gehouden te worden.

Matrices

Binnen dit onderdeel zijn een aantal matrices opgenomen om op eenvoudige wijze verbanden te zien tussen de verschillende views op de architectuur van een repository. Deze matrices zijn gebaseerd op ArchiMate concepten waarmee de verbanden op basis van ArchiMate elementen en connectoren in een tweedimensionale matrix worden gepresenteerd.

Medewerker

Medewerker is een persoon die werkzaamheden verricht binnen de Alberto organisatie.

Meta Data Model Register

Aggregatie van de verschillende registers, administratie en metamodellen voor data management (kennisgebieden).

Meta Data Model Register

Aggregatie van de verschillende registers, administratie en metamodellen voor data management (kennisgebieden).

Meta Data Model Repository

Aggregatie van de verschillende registers, administratie en metamodellen voor data management (kennisgebieden).

Metadata professional

Master en referentiedata is een kennisgebied binnen data management dat zich richt op een specifiek soort dataverzamelingen. Kenmerkend is dat metadata de in de organisatie aanwezige data beschrijft zodat het effectief ingezet kan worden binnen de kennisgebieden binnen data management. Vandaar dat aan metadata hoge kwaliteitseisen worden gesteld. Deze kwaliteitseisen dienen in de vorm van kaders aan de organisatie en kwaliteitsverhogende maaatregelen door de data-architect geïntroduceerd te worden in de organisatie.

Metamodel en conventies data modelleren

Het metamodel in combinatie met modelleer- en naamgevingsconventie is een belangrijk onderdeel van datamodelleren. Met name als er gemodelleerd wordt door een team van verschillende modelleurs in de organisatie. Het is dan essentieel dat er een aantal afspraken gemaakt wordt over hoe er gemodelleerd wordt en wat de naamgevingsconventie is die gebruikt wordt.
Het metamodel wordt hier uitgewerkt in de voorbeeld van een diagram. Op dit diagram is het metamodel afgebeeld met alle elementen, relaties en attributen etc die gebruikt kunnen worden binnen een diagram ten behoeve van dit metamodel. Daarmee worden dus in een aantal gevallen meerdere relaties weergegeven op een element. Dit toont daarmee aan hoe meerdere elementen van hetzelfde stereotype met elkaar vereenvoudigd kunnen worden.
Daarnaast wordt er op het diagram van het metamodel een checklist getoond die puntsgewijs de condities binnen het metamodel beschrijven. Het kan dus desgewenst bij uitwerkingen van diagrammen gebruikt worden of een modelleur op de juiste wijze het metamodel heeft toegepast.
Deze werkwijze is daarmee wat eenvoudiger dan het uitwerken van metamodellen op basis van een UML klassemodel. Nadeel is daarmee dat niet elke regel in het metamodel volledig uitgemodelleerd kan worden. In deze context is echter de gekozen aanpak meer dan voldoende.
Gebruik de uitwerkingen van de metamodellen als een startpunt voor het toepassen van de metamodellen in de context van de eigen organisatie. Het model is eenvoudig uit te breiden met nieuwe elementen en relaties en met nieuwe condities binnen de checklists.

Metamodelleur

Bij het gebruik van een architectuur repository is het van belang te bepalen wat en hoe de architectuur gemodelleerd wordt. Hiertoe wordt een metamodel opgesteld door deze rol. Dit is inclusief de modelleerconventies, taal overstijgende conventies en inrichting van de repository.

Minimalisatie van gegevens

U mag slechts zoveel gegevens verzamelen en verwerken als absoluut noodzakelijk is voor de aangegeven doeleinden (doelbinding).

Mobile

Mobile Engagement

Mobile inventory

Mobiliteit portal

Model en protocol transformatie binnen berichtenverkeer

Transformeren van modellen en protocollen. Bijvoorbeeld van en naar een Canoniek Model transformeren en protocol transformeren XML naar JSoN vice versa.

Model en protocol transformatie binnen berichtenverkeer

Transformeren van modellen en protocollen. Bijvoorbeeld van en naar een Canoniek Model transformeren en protocol transformeren XML naar JSoN vice versa.

Modelleer community

De modelleer community draagt zorg voor het maken van een aantal werkafspraken zoals:

  • Selectie van modelleertalen

  • Modelleerconventies

  • Naamgevingsconventies



De modelleer community doet dit door:

  • Zorgdragen voor de inrichting en conventies voor de repository

  • Ontwikkelen van architectuur- en modelleerconventies

  • Draagt zorg voor trainingen omtrent de repository inrichting en de modelleerwijze

  • Uitwerkingen te reviewen

  • Communicatie en interactie te stimuleren binnen de community



Binnen de modelleercommunity dienen bovengenoemde werkafspraken gezamenlijk te introduceren. Afhankelijk van de structuur en cultuur van de organisatie kunnen er verschillende scenario's gekozen worden om dit te realiseren

Intervisiesessie
Hierbij wordt in de modelleercommunity gezamenlijk bepaald wat de conventies rond modelleren zijn. Binnen intervisiesessies kunnen alle deelnemers onderwerpen, voorbeelden en modelleerproblemen inbrengen die besproken worden en op basis van discussie wordt gezamenlijk een besluit genomen over de te volgen werkwijze en desgewenst de aangepaste modelleerconventies
Kenmerkend bij de intervisiesessie zijn

  • Op regelmatige basis wordt een sessie georganiseerd voor alle modelleurs

  • In deze sessies brengen de verschillende deelnemers vragen, oplossingen en suggesties in

  • Werkt goed in kleine teams



Modelmanager
Ander scenario is dat een modelmanager rol een voortrekkersrol vervult bij het introduceren van een modelleer community. De modelmanager is daarbij meer actief en de modelleercommunity is meer passief.

Kenmerken bij de modelmanager zijn:

  • Modelmanager bepaalt knelpunten en kiest voor een oplossingsrichting

  • Soms wordt een modelkernteam ingezet ter ondersteuning

  • Modelmanager coördineert het beschrijven van de besluiten in de repository of helppagina’s

  • Werkt goed bij omvangrijke teams

Modelleer en naamgevingsconventie Data Governance


  • Model uitwerken met ArchiMate motivatie elementen
    Voor de governance modellen worden alleen ArchiMate concepten gebruikt omdat dit nauw aansluit bij de enterprise architectuur modelleerwijze.

  • Centrale elementen zijn principes en doelen
    Principes realiseren de doelen. Desgewenst kun je de principes uitbreiden met eigenschappen zoals rationale en implicaties.

  • Leg relatie tussen het conceptuele datamodel en de data management doelen en kaders
    Verbinding met de elementen in het CDM naar de doelen en principes zijn een essentieel aspect in de governance modellering.

  • Leg de data governance elementen en modellen uit in een register gemodelleerd in deliverables
    Rond de uitgewerkte modellen is het opzetten van een metadata register een belangrijk effect van deze modellering.

  • Metadata register is een aggregatie van een aantal verschijningsvormen van de data governance modellen
    Het register voegt de verschillende uitgewerkte modellen samen en legt verbanden tussen de elementen.

Modelleer en naamgevingsconventie Datakwaliteiten


  • Maak waar mogelijk gebruiik van ArchiMate concepten
    Kwaliteitsmodel is uitgewerkt op basis van Enterprise Architectuur modellering.

  • Hergebruik de ArchiMate concepten die worden uitgewerkt in andere modellen
    Uitbreiding van het reeds aanwezige enterprise architectuur model door hergebruik van de concepten.

  • Leg verbinding vanuit het conceptuele datamodel (ArchiMate Business Object) naar de kwaliteitsdimensies (ArchiMate Requirement)
    Verbinding op basis van een ArchiMate associatie.

  • Issues worden uitgewerkt in generieke elementen
    Voor issues wordt gebruik gemaakt van een niet ArchiMate element.

  • Issues worden opgelost met behulp van kwaliteitsmaatregelen (Deliverables)
    Deliverables worden gebruikt om aan te geven dat het issue wordt opgelost. Desgewenst kan een deliverable ook een Enterprise Architectuur model voor een bouwblok of patroon realiseren.

  • Indien nodig worden maatregelen gecombineerd in een datakwaliteitsrelease
    Complexe maatregelen met een grote impact op het data landschappen kunnen gecombineerd worden in een release en als een project worden uitgevoerd.

  • Van de associatie tussen kwaliteit en data entiteit kan een score worden gegeven tussen 0 en 9
    De associatie tussen maatregel en CDM kan worden gelabeld met een score van 0 - 9 voor de baseline en de target van de kwaliteitsdimensies.

  • Score kan gemaakt worden van de baseline en de target van de kwaliteitsniveaus
    Hiervoor kan een matrix weergave worden gebruikt. Desgewenst kun je baseline en target in één matrix weergave combineren.

Modelleer en naamgevingsconventie Hybride


  • Hybride model is een visuele weergave van het CDM, LDM en het FDM
    Samenvoeging van drie datamodellen in één weergave met een uitbreiding met trace relaties.

  • CDM en LDM legt een relatie op elementniveau
    Trace tussen CDM en LDM is op elementniveau omdat het CDM alleen elementen kent en geen attributen. Afwijking is als attributen ook in het CDM als element gemodelleerd zijn.

  • LDM en FDM legt relatie op attribuutniveau als een mapping
    Bij de LDM en FDM trace is met name de mapping op attribuutniveau op basis van een trace uitgewerkt voor het geven van inzicht.

  • Drie lagen worden weergegeven in een stroken diagramweergave (horizontaal of verticaal)
    Afhankelijk van de tooling wordt gebruik gemaakt van een visuele representatie van de drie datamodelleer lagen

  • Mergers en Splitters worden weergegeven in een detailuitwerking in een mappingdiagram
    Dit detail hoort niet in een hybride model thuis.

Modelleer en naamgevingsconventie Hybride


  • Hybride model is een visuele weergave van het CDM, LDM en het FDM
    Samenvoeging van drie datamodellen in één weergave met een uitbreiding met trace relaties.

  • CDM en LDM legt een relatie op elementniveau
    Trace tussen CDM en LDM is op elementniveau omdat het CDM alleen elementen kent en geen attributen. Afwijking is als attributen ook in het CDM als element gemodelleerd zijn.

  • LDM en FDM legt relatie op attribuutniveau als een mapping
    Bij de LDM en FDM trace is met name de mapping op attribuutniveau op basis van een trace uitgewerkt voor het geven van inzicht.

  • Drie lagen worden weergegeven in een stroken diagramweergave (horizontaal of verticaal)
    Afhankelijk van de tooling wordt gebruik gemaakt van een visuele representatie van de drie datamodelleer lagen

  • Mergers en Splitters worden weergegeven in een detailuitwerking in een mappingdiagram
    Dit detail hoort niet in een hybride model thuis.

Modelleer en naamgevingsconventie RASCI


  • Model uitgewerkt op basis van ArchiMate concepten
    Voor dit model wordt gebruik gemaakt van ArchiMate concepten die reeds uitgewerkt zijn in andere architecuurmodellen.

  • Betrokkenen als ArchiMate Business Role
    Voor de betrokkenen wordt gebruik gemaakt van Business Role of Actor, afhankelijk van het gekozen actieve structuur element binnen de enterprise modellering.

  • Conceptueel Data Model als ArchiMate Business Object
    Hier worden de CDM business object elementen gekoppeld aan de business roles. Het CDM wordt hiermee uitgebreid naar de governance.

  • Verschijningsvorm is een matrix
    Naast diagrammen met een graaf kan hier voor goed overzicht ook een matrix worden gebruikt.

  • Relatie op basis van een ArchiMate associatie
    Zwaktse relatie om aan te geven dat er een assiociatie is.

  • Relatie wordt verrijkt met een of meerdere letters uit de RASCI codering
    Hiermee wordt de associatie verrijkt met een lettercombinatie.

  • RASCI staat voor Responsible, Accountable, Supportive, Consulting en Informing.

  • Hergebruik de ArchiMate elementen die zijn uitgewerkt in andere governance modellen
    Er is sprake van een modeluitbreiding, draag daarbij zorg dat de elementen reeds aanwezig hergebruikt worden.

Modelleerconventie voor data architectuur

Dit is een voorbeeld van modelleer- en naamgevingsconventies die ingezet kan worden binnen een architectuur repository. Deze uitwerking is een voorbeeld hoe je een metamodel en de conventies kunt uitwerken. In dit geval voor een data architectuur uitwerking.
Het metamodel is uitgewerkt op basis van het DMBoK raamwerk. Dit houdt in dat een deel van het raamwerk wel uitgewerkt is en de anderen nog niet. Hier is met name vanuit het gezichtspunt van de data architect een uitwerking van modelleerconventies en architecturele modellen.
Voor het werken met meta data geldt een whitepaper over de modelleerwijzen rond metadata.

Modelleertaal

Binnen het conceptuele model is een modelleertaal een beschrijving van een aantal concepten binnen de repository waarbij de modelleertaal een subset beschrijft. De beschrijving bestaat uit de verschijningsvorm en de betekenis van de concepten.

Modelleerteams

Afhankelijk van de inrichting van de organisatie worden (deel)modellen uitgewerkt door verschillende teams met daarbinnen verschillende rollen naast de architecten. Bijvoorbeeld informatie analist, data modelleur, software ontwikkelteams etc.

Modelleren in een repository is gebaseerd op werkafspraken en een werkproces

Gezamenlijk modelleren is gebaseerd op afspraken over hoe het gezamenlijke model wordt ontwikkeld en onderhouden.
Hiertoe dienen de werkprocessen en -afspraken bekend te zijn bij alle modelleurs en dienen de afspraken ook bewaakt te worden.

Modellering en ArchiMate

Binnen organisaties wordt veelal een vereenvoudiging van ArchiMate gebruikt door middel van viewpoints. De checklist wordt gebruikt om te controleren of de modelleurs zich wel aan de organisatie specifieke modelleerconventies binnen een architectuurtaal zoals ArchiMate heeft gehouden

Modelleurs hebben overeenstemming over de architectuurproducten en -processen

Het architectuurproces en de -producten zijn in een gezamenlijke omgeving ook gezamenlijk. Daarom dient er overeenstemming te zijn over deze artifacten binnen de modelleurscommunity.
Hiertoe dienen er overlegvormen ingericht te worden om die overeenstemming te verkrijgen en te borgen.

Modelleurs opleiden

Modelleurs dienen opgeleid te worden, enerzijds voor het gebruik van de tooling anderzijds in het metamodel en de daarbinnen geldende conventies en condities.

Modelleurs zijn betrokken bij en hebben overeenstemming over het metamodel

Het metamodel en de gekozen modelleertalen zijn in een gezamenlijke omgeving ook gezamenlijk. Daarom dient er overeenstemming te zijn over deze artifacten binnen de modelleurscommunity.
Hiertoe dienen er overlegvormen ingericht te worden om die overeenstemming te verkrijgen en te borgen. Daarnaast moet het metamodel raadpleegbaar te zijn door de gehele community.

Modelleurs zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de repository inhoud

De inhoud wordt feitelijk het gezamenlijk architectuurproduct van de community. Daarom worden er kwaliteitseisen gesteld aan dit gezamenlijke model.

Hiertoe dient deze verantwoordelijk bij iedereen bekend te zijn en dient er een rol te zijn die deze verantwoordelijkheid bewaakt.

Modelmanager

Verantwoordelijke voor het gebruik en de inzet van de modellen in de architectuur repository. Heeft daarbij een zowel coördinerende als controlerende taak naar alle modellerende rollen betrokken bij de architectuur. Bewaakt de consistentie van de architectuur repository en geeft modelleurs voorlichting en training rond het gebruik van de architectuur repository.

Mogelijkheid van ketenmonitoring en logging

GBx en met name GBZ de mogelijkheid bieden om aan te sluiten op een generieke logging faciliteit zodat de hele keten gemonitored kan worden.

Monitoren van tijdigheidservaring door eindgebruikers

Monitoren van eindgebruikerservaringen bij data gebruik en op basis van deze monitoring bepalen of er optimalisatieactiviteiten ten behoeve van de tijdigheid plaats moeten vinden.

Monitoren van tijdigheidservaring door eindgebruikers

Monitoren van eindgebruikerservaringen bij data gebruik en op basis van deze monitoring bepalen of er optimalisatieactiviteiten ten behoeve van de tijdigheid plaats moeten vinden.

Motivatie en implementatie

Kenmerken, eisen, vereisten die behoren bij Big Data

MRDM Logische Architectuur

In het logische applicatie model beschrijven we alleen welke logische applicatiefuncties nodig zijn binnen de oplossing zonder te kijken naar de beschikbare componenten en informatiesystemen. Dit helpt bij het maken van een technisch onafhankelijk applicatie model dat later kan worden gebruikt om verschillende oplossingsscenario's en componentstapels te modelleren. Deze stapels worden geanalyseerd en met elkaar vergeleken op basis van de functionele en niet functionele eisen.

Naar enterprise architectuur

Wordt het project dat een solution oplevert afgerond dan zal de baseline architectuur binnen de enterprise architectuur gaan veranderen, dat is het uiteindelijke eindresultaat van een solution of project. Daarom zullen de concepten aanwezig in de modellen van de solution architectuur na oplevering uitgewerkt moeten worden in de baseline architectuur. De modellen moeten op basis daarvan aangepast worden naar de nieuwe situatie ofwel de nieuwe baseline architectuur. Dit dient uitgevoerd te worden in een gecontroleerde processtap in het architectuurproces waarbij veelal de modelmanager of custion bij betrokken is.
Deze package is daarmee een soort van doorgeefluik waar in de solutions worden geplaatst waarmee aangegeven wordt dat deze kunnen worden geintegreerd met de baseline architectuur in de enterprise architectuur packages.

Naar Solution/Enterprise Architectuur

Net als bij de solution architecturen is het mogelijk dat deelmodellen uitgewerkt in de persoonlijke packages onderdeel gaan uitmaken van een solution architectuur of van de enterprise architectuur. Ook hierbij een map om een gecontroleerd architectuurproces te realiseren waarmee deelarchitecturen onder verantwoording van de modelmanager worden overgebracht naar de architecturen met een ander (vastgestelde) status.

Nemen van beveiligingsmaatregelen zoals encryptie en authenticatie van verzender en ontvanger

Gebruik van beveiligingsmaatregelen binnen de data integratie om zorg te dragen voor de beveiligde uitwisseling van data in berichtenverkeer tussen informatiesystemen en organisaties.

Nemen van beveiligingsmaatregelen zoals encryptie en authenticatie van verzender en ontvanger

Gebruik van beveiligingsmaatregelen binnen de data integratie om zorg te dragen voor de beveiligde uitwisseling van data in berichtenverkeer tussen informatiesystemen en organisaties.

Node

Naamgevingsconventie
Gebruik: Zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: Applicatie Server, machine naam

Node

Een Node vertegenwoordigt een reken- of fysieke resource die andere reken- of fysieke resources host, manipuleert of ermee interageert. Nodes zijn elementen die technologisch gedrag uitvoeren en technologische objecten zoals artefacten uitvoeren, opslaan en verwerken. Nodes worden bijvoorbeeld gebruikt om applicatieplatforms te modelleren.
Naamgevingsconventies
Gebruik: Zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: Applicatie Server, machine naam.

NoSQL naar ETL-transformatie

Adapter binnen de ODI of Open Source tooling om NoSql naar ETL te transformeren en omgekeerd

Nulmeting/assessment datakwaliteit

Doe een nulmeting voor de datakwaliteiten binnen een domein in de organisatie. Bijvoorbeeld door het bepalen van de huidige en gewenste data kwaliteitsniveaus voor een bepaald domein of entiteit. Desgewenst kan dit gedaan worden op basis van een vragenlijst of op basis van een interactieve workshop waarin meerdere betrokkenen deelnemen

Objecten

Opsomming van alle objecten binnen de architectuur gesorteerd op type en naam.

Objecten bij Viewpoints

Objecten bij Viewpoints

Objecten enterprise architectuur

Het wordt gezien als een good practice om de elementen te scheiden van de diagrammen in een omvangrijke enterprise architectuur. Het is mogelijk om de objecte te scheiden in de verschillende subpackages van de enterprise architectuur. Hier is ervoor gekozen dit te doen in de root package van de enterprise architectuur.
In dit voorbeeld is een indeling gemaakt voor subpackages per ArchiMate laag en of elementtype. Hierbij zijn er verschillende andere indelingen mogelijk. Bepaal hier de indeling die in de context van de eigen organisatie goed werkt. Ook het sorteren van de elementen op elementtype in een allesomvattende collectie werkt bij sommige organisaties goed.

Objectmodel

Objectmodellen zijn diagrammen waarbij instanties worden gemaakt van een aantal klassen in het logisch klassemodel. Het kan gebruikt worden om voorbeelden te presenteren aan eindgebruikers met voor hen herkenbare objecten binnen het klassemodel.

Objectmodel Bouwblokken

Het objectmodel beschrijft het concept bouwblok zoals dat gedefinieerd is binnen het architectuurproces. Bouwblokken zijn communicatieve concepten tussen architecten onderling en tussen architectuur en de verschillende stakeholders zoals ontwikkelaars en beheerders. Daarnaast ook interne diensten en eventueel externe stakeholders zoals leveranciers of ketenpartners.
Het model bestaat uit een beperkte set aan concepten met onderlinge relaties. Dit model is uitgewerkt in een ArchiMate business objecten diagram.
De concepten in het objecten en definitie diagram zijn vervolgens in detail uitgewerkt en beschrijven hiermee de kaders van de bouwblokken.

Omgaan met tegenslag

Business analisten werken vaak binnen contexten waar de op te lossen problemen en de gewenste resultaten onduidelijk of zelfs nog niet bekend zijn. Dit vereist een mindset die kan omgaan met ambiguïteit en aanpasbaar en responsief is.

Ondersteunen agile aanpak

Door hergebruik van modellen en de inzet van repository functionaliteiten zoals publicatie van content, hergebruik van (deel)modellen etc kan een agile aanpak ondersteund worden. Echter dit vraagt wel een bijzondere inrichting van het model

Ondersteunen metamodelleren

Metamodellen definiëren is belangrijk bij het gebruik van een architectuur repository. Enerzijds wordt dit gedaan door een selectie te maken van standaard modelleertalen, anderzijds kan dit ook betekenen dat een eigen modelleertaal wordt gedefinieerd.

Ondersteunen modelaanpassing

Dit is zowel model uitbreiding als -beperking. Uitbreiding is bijvoorbeeld het toevoegen van eigen modelleertalen en -concepten maar ook door het toevoegen van eigen elementdetails
Daarnaast is het wenselijk dat binnen een standaard modelleertaal beperkingen kunnen worden ingesteld. Denk hierbij aan de viewpoints binnen ArchiMate

Ondersteunen modelleer functionaliteiten

Bij het opstellen van Architectuur modellen zijn een aantal functionaliteiten generiek wenselijk, denk aan teken, visualisatie en diagram functies maar ook het publiceren van content.

Ondersteunen modelleren

Opstellen van Architectuur modellen is enerzijds een creatieve activiteit, anderzijds is het een relatief foutgevoelig proces. Dat houdt in dat de tooling de modelleur optimaal dient te ondersteunen bij het opstellen van modellen.

Ondersteunen modeluitwisselling

Een Architectuur Repository staat niet op zich in een applicatielandschap. Data moet uitgewisseld worden van en naar de architectuur repository. Hierbij is modeltransformatie bijna altijd noodzakelijk.

Ondersteunen Sjabloonbeheer en gebruik

Bij het opstellen van bepaalde deelmodellen is de structuur van de packages, diagrammen en elementen vooraf bepaald. In die situatie is de inzet van sjablonen wenselijk. Deze sjablonen dienen daarbij eenvoudig beheerd en gebruikt kunnen worden.

Ondersteunend

Effectieve ondersteuning vereist uitgebreide interpersoonlijke en organisatorische vaardigheden en is meestal het resultaat van een combinatie van een goede voorbereiding, een duidelijk begrip van de doelstellingen, 'buy-in' van senior stakeholders en het gebruik van nuttige technieken gezien de taak, de deelnemers en de organisatorische context. Een goede facilitator moet beschikken over een aantal van de andere persoonlijke kwaliteiten die elders worden besproken. Er kunnen echter enkele specifieke eigenschappen worden geïdentificeerd die bijzonder relevant zijn bij het faciliteren. Facilitators moeten het vermogen hebben om snel de persoonlijkheidstypes en de voorkeursleerstijl te evalueren van een groep mensen die ze al dan niet eerder hebben ontmoet.
Aanpassingsvermogen is een andere belangrijke kwaliteit, aangezien facilitators in staat moeten zijn om de voortgang van workshops te beoordelen en de aanpak waar nodig aan te passen om op koers te blijven. Het vermogen om snel te reageren en zich aan te passen is vereist omdat een facilitator voortdurend verwerkt wat de deelnemers zeggen, de vragen formuleert die helpen om de discussie vooruit te helpen en beoordeelt of de huidige technieken werken en wat er nog meer in plaats daarvan kan worden geprobeerd. Facilitators moeten ook assertief zijn en in staat zijn om hun autoriteit tijdens de workshop te vestigen.
Een kwestie die vaak naar voren komt in verband met facilitering is of de facilitator een materiedeskundige (SME) moet zijn in het te bespreken onderwerp. Enige kennis is vereist om de discussie te volgen, maar het is niet nodig dat een facilitator een expert is in het onderwerp. In veel situaties kan dit de facilitator helpen om objectief te zijn en vragen te stellen. De rol van de
facilitator is immers om anderen te helpen tot een conclusie te komen, niet om een eigen beslissing op te leggen

Ondersteuning architecturele data kwaliteiten

Denk aan de datakwaliteiten uniciteit, actualiteit, accuraatheid en validiteit die bij een versnipperde uitwerking in architectuur documenten lastig realiseerbaar blijken.

Ondersteuning van goedkeuring werkprocessen

Architecturen zijn een belangrijke input voor (ICT) projecten en daarmee relevant voor veel stakeholders. Goedkeuring van deze architecturen door bijvoorbeeld een architectuur board of een Lead Architect is daarmee noodzakelijk.

Ondersteuning van het reviewen van architecturen

Bij architecturen zijn veel stakeholders betrokken, deze stakeholders dienen te worden geconsulteerd of zij akkoord gaan met de uitwerking binnen de architectuur. Daartoe is een (gestandaardiseerd) reviewproces noodzakelijk.

Ondersteuning werkprocessen

Voor het opstellen en beheren van architecturen zijn een aantal werkprocessen te definiëren bijvoorbeeld voor modelleren, reviewen of goedkeuren. De repository dient de verschillende processen adequaat te ondersteunen.

Ongestructureerde data interpreteren

Is relevant voor als we binaire data zoals blobs binnen krijgen. Dit is dus een specifieke verwerking voor een bijzondere dataset

Online Data Repository*

The Online Data Repository compound pattern represents a solution environment where the Big Data platform’s inexpensive storage is used to store data from internal and external data sources in its raw form available for consumption by any downstream application.

Ontdubbeling

Applicatiefunctie voor het dedupliceren van elementen in een dataset op basis van (een combinatie van) kenmerken. Veelal zijn deze kenmerken een business sleutel op basis waarvan de duplicaten herkend worden.

Ontwerpflexibiliteit

Ontwerp het datamodel zo dat het flexibel genoeg is om tegemoet te komen aan toekomstige zakelijke en technische veranderingen en vereisten. Vermijd inflexibele en broze structuren die schaalbaarheid en aanpassingsvermogen belemmeren. Gebruik hiervoor datamodel patronen.

Ontwerpflexibiliteit

Ontwerp het datamodel zo dat het flexibel genoeg is om tegemoet te komen aan toekomstige zakelijke en technische veranderingen en vereisten. Vermijd inflexibele en broze structuren die schaalbaarheid en aanpassingsvermogen belemmeren.

Opbrengsten van de data gedreven toepassingen

Opbrengsten die gerealiseerd worden gedurende de levensduur van het data platform. Hierbij dient met name nagedacht te worden over welke data gedreven toepassingen en initiatieven bijdragen aan de opbrengsten van het data platform.

Operatie

Bewerkingen die uitgevoerd worden op het element vanuit een operatie. Is voor de meeste architectuurtalen minder van belang. Met name van belang bij object oriëntatie in software.

Operational Big Data Store*

The Operational Data Store (ODS) compound pattern represents a solution environment such that the Big Data platform’s inexpensive NoSQL storage can be utilized as a traditional ODS where transactional data from operational systems across the enterprise is collected for operational BI and reporting.

Opgestelde modellen kunnen gevalideerd worden op bijbehorende metamodel

Het metamodel bepaalt de grenzen aan een architectuur. (Geautomatiseerde) validatie of een (deel)architectuur aan het metamodel voldoet is daarbij wenselijk.

Opleidingsniveau Enum

Lijst van waarden behorend bij opleidingen in een oplopende hierarchie

Oplossingen zonder architectuur

In incidentele gevallen - bijvoorbeeld bij projecten met een strikte deadline en groot business belang- kan een implementatie gedaan worden die niet voldoet aan de referentie architectuur van Data omgeving. In dit geval wordt een Oplossing zonder Architectuur geintroduceerd welke tijdelijk toegestaan is binnen het Data omgeving landschap

Opstellen architectuur collecties en bibliotheken

Een architectuur repository heeft behoefte aan een vorm van classificatie. Welke vorm van classificatie gebruikt wordt is voor iedere organisatie anders. Daartoe moet er een mogelijkheid zijn om een bepaalde indeling van de repository te kunnen kiezen EN deze in een later stadium desgewenst eenvoudig kunnen wijzigen.

Opstellen en introduceren van een data kwaliteits strategie

Bepaal wat een strategie is om de data kwaliteiten te verhogen. Dit houdt in dat er een raamwerk wordt opgezet van kwaliteiten en maatregelen. Veelal zullen hierbij ook een aantal kaders gesteld worden bijvoorbeeld als data (kwaliteit) principes.

Optionele data governance diagrammen

Sommige diagrammen zijn bij het uitwerken van de domein governance architectuur optioneel. Deze optionele modelleervormen worden hieronder uitgewerkt.

Optionele data governance diagrammen

Sommige diagrammen zijn bij het uitwerken van de domein governance architectuur optioneel. Deze optionele modelleervormen worden hieronder uitgewerkt.

Optionele solution diagrammen

Sommige diagrammen zijn bij het uitwerken van de solution architectuur optioneel. Ze worden alleen uitgewerkt als daarmee voor een aantal stakeholders een nadere verklaring in een diagram wenselijk is. Deze optionele modelleervormen worden hieronder uitgewerkt.

Optionele solution diagrammen

Sommige diagrammen zijn bij het uitwerken van de solution architectuur optioneel. Deze optionele modelleervormen worden hieronder uitgewerkt.

Oracle Workflow en Planner (11)

Tool voor workflow en planning van BI-taken binnen datapipes

Organiseer issue workshops

Binnen de verschillende soorten stakeholders is veelal diepgaande kennis aanwezig van kwaliteitsissues in de data. In workshops is dit een zeer waardevolle bron van problemen in de data. Maar het is ook een mogelijkheid om de bewustwording van datakwaliteit te verhogen

Organiseer issue workshops

Binnen de verschillende soorten stakeholders is veelal diepgaande kennis aanwezig van kwaliteitsissues in de data. In workshops is dit een zeer waardevolle bron van problemen in de data. Maar het is ook een mogelijkheid om de bewustwording van datakwaliteit te verhogen.

Outlook

Applicatie component binnen de Microsoft Office Suite.

Overzicht bouwblokken

In veel architecturen zijn bouwblokken een belangrijk onderdeel bij de introductie van standaardisatie en hergebruik. Ook hierbij daarom een inrichting in de enterprise architectuur in de vorm van een aantal collecties van bouwblokken die een architect kan inzetten bij het uitwerken van solutions om een solution te laten bijdragen aan de weg naar de target architectuur.
Ook deze package zal een indeling kennen in de vorm van subpackages en/of het gebruik van diagrammen voor de binnen de organisatie aanwezige bouwblokken. Hierbij zal veelal ook gebruik gemaakt worden van navigatie en overzichtsdiagrammen.
Zie ook de paragraaf over het toepassen van bouwblokken binnen een architectuur.

Overzicht landschappen

Overzicht van de architectuurlandschappen die uitgewerkt zijn. Veelal gebaseerd op meerdere diagrammen en daarbij ingedeeld op basis van de lagen in het core model van ArchiMate desgewenst verder opgesplitst naar domeinen in een organisatie of architectuur.
In dit document is het overzicht van de landschappen gerubriceerd en ingedeeld. Dit kan op basis van packages en daarbinnen een of meerdere diagrammen, maar ook het gebruik van een naamgevingsconventie voor de diagrammen is ook een adequate werkwijze.
Noodzakelijk in deze is dat de architecten hierin de concepten binnen de vastgestelde architectuur eenvoudig kunnen terugvinden. Enerzijds in de package structuur anderzijds ook door gebruik te maken van zoek en sorteer functionaliteiten.

Overzicht requirements

Overzicht in de vorm van een collectie van de requirements van de verschillende stakeholders binnen en buiten de organisatie. Veelal uitgewerkt op basis van de motivation extensie binnen ArchiMate.
De opsomming kan gedaan worden in de vorm van een lijst, een matrix of een aantal grafische representaties van de requirements.
Zie ook de uitwerking van de solution architectuur repository in een voorgaand hoofdstuk voor een aantal voorbeelden.

Patronen en bouwblokken

Patronen en bouwblokken zijn een belangrijk hulpmiddel voor de data-architect.
Definitie van een patroon: “Een ontwerppatroon of patroon in de informatica is een generiek opgezette softwarestructuur, die een bepaald veelvoorkomend type software-ontwerpprobleem oplost.” zijn het oplossingen voor veelvoorkomende ontwerpproblemen.
Patronen zijn dus zowel beschrijvend en voorschrijvend van karakter. Sluit aan bij de verleidingsstrategie van een architect
Ontwerp- en architectuurpatronen zijn er voor meerdere werkgebieden, denk aan software, integratie of datapatronen

Patronen en mechanismen voor privacy

Dienen zaken voor traceerbaarheid van bewerkingen en bevragingen ingeregeld worden in de vorm van logging en database inrichting. Denk hierbij aan patronen bij de inrichting en implementatie.

Patronen en mechanismen voor privacy

Dienen zaken voor traceerbaarheid van bewerkingen en bevragingen ingeregeld worden in de vorm van logging en database inrichting. Denk hierbij aan patronen bij de inrichting en implementatie.

Plaats elementen in de relevante packages

Elementen worden naar de relevante packages verplaatst bijvoorbeeld van werkmap naar project package of naar project2productie.

Plateau

Een plateau vertegenwoordigt een relatief stabiele toestand van de architectuur die gedurende een beperkte tijdsperiode bestaat.
Naamgevingsconventies
Gebruik: Zelfstandig naamwoord
Bijvoorbeeld: Baseline, Transitie, Doelarchitectuur

Poly Sink*

The Poly Sink compound pattern represents a part of a Big Data platform capable of egressing high-volume, high-velocity and high-variety data out to downstream enterprise systems.

Poly Source*

The Poly Source compound pattern represents a part of a Big Data platform capable of ingesting high-volume and high-velocity data from a range of structured, unstructured and semi-structured data sources.

Poly Storage*

The Poly Storage compound pattern represents a part of a Big Data platform capable of storing high-volume, high-velocity and high-variety data.

Portalen en widgets

Webgebruikersinterface voor het weergeven en onderhouden van gegevens binnen een portaalapplicatie (bijvoorbeeld Sharepoint)

PowerBI

Is een applicatie voor data visualisaties van collecties van datasets

Precisie

Mate van detail waarin een data entiteit de werkelijkheid weergeeft. Dit heeft bijvoorbeeld betrekking op de precisie van getallen e.d. Opslag van getallen en datums kunnen onvoldoende nauwkeurig zijn omdat afronding bij opslag of integratie nodig is.

Precisie

Mate van detail waarin een data entiteit de werkelijkheid weergeeft. Dit heeft bijvoorbeeld betrekking op de precisie van getallen e.d. Opslag van getallen en datums kunnen onvoldoende nauwkeurig zijn omdat afronding bij opslag of integratie nodig is.

Mate van detail waarin een data entiteit de werkelijkheid weergeeft. Dit heeft bijvoorbeeld betrekking op de precisie van getallen e.d. Opslag van getallen en datums kunnen onvoldoende nauwkeurig zijn omdat afronding bij opslag nodig is. Ook domeinen op eigenschappen kunnen onvoldoende precisie hebben (denk aan een Nederlandse postcode in een internationale data-opslag)

Precisie bij data integratie

Keuze en inzet integratietechnologie, hierbij moet rekening gehouden worden met de gewenste- en realiseerbare precisie. Dat kan tot gevolg hebben dat een integratievorm ongeschikt is voor een specifieke implementatie. Houdt hierbij ook rekening met het feit dat structuren op basis van de precisie opnieuw opgebouwd moeten kunnen worden, bijvoorbeeld bij het verwerken van object georiënteerde datastructuren.

Precisie bij data integratie

Keuze en inzet integratietechnologie, hierbij moet rekening gehouden worden met de gewenste- en realiseerbare precisie. Dat kan tot gevolg hebben dat een integratievorm ongeschikt is voor een specifieke implementatie. Houdt hierbij ook rekening met het feit dat structuren op basis van de precisie opnieuw opgebouwd moeten kunnen worden, bijvoorbeeld bij het verwerken van object georiënteerde datastructuren.

Precisie in data opslag

Onderzoek of de bestaande datatypes binnen de data opslag omgeving, zoals een database platform, voldoende ondersteuning bieden aan de gewenste precisie.

Precisie in data opslag

Onderzoek of de bestaande datatypes binnen de data opslag omgeving, zoals een database platform, voldoende ondersteuning bieden aan de gewenste precisie.

Precisie requirements op API en interface

Bij registerfunctie van de benoemde gegevensopslag dient bij afwijking van de standaard precisie deze beschreven te zijn in de (interface) documentatie zodat toekomstige afnemers het kwaliteitsniveau kunnen toetsen aan de eigen behoefte.

Precisie requirements op API en interface

Bij registerfunctie van de benoemde gegevensopslag dient bij afwijking van de standaard precisie deze beschreven te zijn in de (interface) documentatie zodat toekomstige afnemers het kwaliteitsniveau kunnen toetsen aan de eigen behoefte.

Principe

Een architectuurprincipe beschrijft kaders die gesteld worden aan veranderingen in de organisatie. Een principe is daarmee een algemeen statement dat requirements en concerns van stakeholders. Principes beschrijven daarmee op welke wijze het resultaat van de verandering bijdraagt aan het verwezenlijken van de strategische uitgangspunten, doelen, eisen en wensen.

Principes van data-architectuur

Data-architectuurprincipes dienen als leidende regels voor het ontwerpen en ontwikkelen van effectieve data-architecturen binnen organisaties.

Principes van data-architectuur

Data-architectuurprincipes dienen als leidende regels voor het ontwerpen en ontwikkelen van effectieve data-architecturen binnen data gedreven oplossingen.

Principes van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).

De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) is een alomvattende wet op gegevensbescherming die verschillende fundamentele beginselen vastlegt voor de verwerking van persoonsgegevens binnen de Europese Unie (EU).

Principes van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).

De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) is een alomvattende wet op gegevensbescherming die verschillende fundamentele beginselen vastlegt voor de verwerking van persoonsgegevens binnen de Europese Unie (EU).

Principes voor gegevensmodellering

Principes voor datamodellering verwijzen naar de fundamentele richtlijnen en best practices die datamodelbouwers gebruiken om datamodellen te maken. Datamodellen beschrijven datastructuren, entiteiten, tabellen, relaties en beperkingen die helpen bij het ontwikkelen van data toepassingen.

Principes voor gegevensmodellering

Principes voor datamodellering verwijzen naar de fundamentele richtlijnen en best practices die datamodelbouwers gebruiken om datamodellen te maken. Datamodellen beschrijven datastructuren, entiteiten, tabellen, relaties en beperkingen die helpen bij het beschrijven van een datadomein.

Principle

Een principe vertegenwoordigt een intentieverklaring die een algemene eigenschap definieert die van toepassing is op elk systeem in een bepaalde context binnen de architectuur. Principes definiëren beoogde eigenschappen van systemen. Een principe definieert een algemene eigenschap die van toepassing is op elk systeem in een bepaalde context. Een principe wordt gemotiveerd door een bepaald doel of een bepaalde drijfveer. Organisatiewaarden, best practices en ontwerpkennis kunnen worden weerspiegeld en toepasbaar gemaakt in termen van principes.
Naamgevingsconventies
Gebruik: Korte titel
Code in attribuut Alias
Bijvoorbeeld: Hergebruik voor aanschaf voor maatwerk

Privacy

Specifieke aspect architectuur gericht op data privacy waarbij maatregelen ten behoeve van privacy beschreven worden binnen de structuur van de andere domeinen.

Privacy

Voor sommige data entiteiten is toegangscontrole (autorisatie en authenticatie) of monitoring van gebruik nodig. Denk hierbij aan eisen die gesteld worden aan de ontsluiting van (privacy) vertrouwelijke gegevens.

Voor sommige data entiteiten is toegangscontrole (autorisatie en authenticatie) of monitoring van gebruik nodig. Denk hierbij aan eisen die gesteld worden aan de ontsluiting van vertrouwelijke gegevens. In het GBA kent men bijvoorbeeld meerdere niveaus van vertrouwelijkheid. Zo worden bevragingen van ambtenaren wel gelogd en weergegeven aan de burger maar voor opsporingsambtenaren worden wel gelogd maar niet getoond.

Privacy

Voor sommige data entiteiten is toegangscontrole (autorisatie en authenticatie) of monitoring van gebruik nodig. Denk hierbij aan eisen die gesteld worden aan de ontsluiting van (privacy) vertrouwelijke gegevens.

Privacy maatregel in database platform

Bij de keuze van het opslagplatform wordt rekening gehouden met de eisen die vanuit informatiebeveiliging gesteld worden denk bijvoorbeeld aan zaken als autorisatie, identificatie en authenticatie, encryptie en beschikbaarheid. De requirements worden getoetst op basis een data classificatie van de gegevens (zie de beheerprocessen).

Privacy maatregel in database platform

Bij de keuze van het opslagplatform wordt rekening gehouden met de eisen die vanuit informatiebeveiliging gesteld worden denk bijvoorbeeld aan zaken als autorisatie, identificatie en authenticatie, encryptie en beschikbaarheid. De requirements worden getoetst op basis een data classificatie van de gegevens (zie de beheerprocessen).

Privacy maatregelen in infrastructuur

Infrastructuur kent een compartimentering waarbij enerzijds de compartimenten van elkaar gescheiden zijn en anderzijds deze compartimenten verschillende beveiligingsniveaus kennen.
Nemen van infrastructurele maatregelen om tegemoet te komen aan beveiligingsbehoeften tijdens het gebruik. Denk hierbij aan zaken als het beveiligen van verbindingen, het hardenen van infrastructuur of het versleutelen van gegevens binnen een applicatie.

Privacy maatregelen in infrastructuur

Infrastructuur kent een compartimentering waarbij enerzijds de compartimenten van elkaar gescheiden zijn en anderzijds deze compartimenten verschillende beveiligingsniveaus kennen.
Nemen van infrastructurele maatregelen om tegemoet te komen aan beveiligingsbehoeften tijdens het gebruik. Denk hierbij aan zaken als het beveiligen van verbindingen, het hardenen van infrastructuur of het versleutelen van gegevens binnen een applicatie.

Private Mobile Network

Problemen oplossen

Te vaak klagen data-architecten dat er een oplossing wordt gekozen zonder dat er een waardering is voor het probleem dat moet worden aangepakt. De focus op het begrijpen van het probleem voordat u zich naar een oplossing haast, is een belangrijk principe en waarde propositie van bedrijfsanalyse.
De meerderheid van de data-architecten wil graag zakelijke problemen oplossen, en er zijn veel probleemoplossende technieken en kaders binnen de toolkit voor data-architecten.

Product

Product is een ijs of koffie product dat aangeboden, besteld en eventueel geleverd wordt.
Een product in economische zin is alles wat kan worden aangeboden op de markt om aan een wens of behoefte van een klant te voldoen. Een product kan daarbij een tastbaar goed zijn, zoals een artikel in een winkel, maar ook een dienst, digitaal product of een werk.
Een product is een product wat zonder configuraties direct verkocht kan worden.

Product Bereiden

Bereiden van producten voor de verkoop, bijvoorbeeld ijs, ijstaarten etc.

Project

Dit zijn veelal data gedreven projecten of programma's die ervoor zorgdragen dat deliverables die geleverd worden bijdragen aan een adequate data-architectuur.

Projectmanagers

Veranderingen in de organisatie worden veelal projectgewijs geïntroduceerd in de organisatie. Projecten bepalen de planning en uitvoering van de architectuur werkzaamheden en maken gebruik van de architectuur artifacten. Daarbij worden vanuit de projecten eisen gesteld aan de ondersteuning vanuit architectuur en de door de architectuur op te leveren producten.

Protocol rond security en privacy classificatie

Beslisproces voor beveiliging bij integratie, dit punt sluit aan bij de voorgaande punten. Introduceer een beslisproces om zorg te dragen dat op eenvoudige wijze bepaald kan worden.
Inrichten van beheerprocessen rond informatiebeveiliging. Denk bijvoorbeeld aan het monitoren van beveiligingsaspecten maar ook toetsingsmechanismen zoals checklists inzetten binnen projecten of het doen van beveiligingsaudits.

Protocol rond security en privacy classificatie

Beslisproces voor beveiliging bij integratie, dit punt sluit aan bij de voorgaande punten. Introduceer een beslisproces om zorg te dragen dat op eenvoudige wijze bepaald kan worden.
Inrichten van beheerprocessen rond informatiebeveiliging. Denk bijvoorbeeld aan het monitoren van beveiligingsaspecten maar ook toetsingsmechanismen zoals checklists inzetten binnen projecten of het doen van beveiligingsaudits.

Publicatie naar HTML Pagina's

Steeds meer organisaties werken webbased, beschikbaar stellen van de repository inhoud op basis van HTML is daarbij een vereiste.

Queue

Berichten worden verzonden naar en ontvangen van wachtrijen. Wachtrijen slaan berichten op totdat de ontvangende toepassing ze kan ontvangen en verwerken.
Wachtrij

Berichten in wachtrijen worden bij ontvangst geordend en voorzien van een tijdstempel. Als een bericht is geaccepteerd, wordt het veilig ondergebracht in redundante opslag. Berichten worden bezorgd in pull-modus, waarbij berichten alleen op aanvraag worden geleverd.

Random Access Storage*

The Random Access Storage compound pattern represents a part of a Big Data platform capable storing high-volume and high-variety data and making it available for random access.

Rapportage / Dashboard

Interface naar de eindgebruiker in de organisatie waarbij de inhoud van het informatieproduct op adequate wijze gevisualiseerd wordt aan deze eindgebruiker.

RASCI

Uitwerking van een RASCI matrix waarbij RASCI staat voor Responsible, Accountable, Supportive, Consulting, Informing omtrent de betrokkenheid bij bepaalde data entiteiten in de organisatie. We stellen de RASCI de matrices op op basis van ArchiMate concepten en realiseren daarmee een andere weergave op basis van hetzelfde onderliggende ArchiMate model.

Raw Datavault data

RDV data zijn samengesteld op basis van de verwerking achter de Raw Layer service en zijn daarmee beschikbaar voor verdere verwerking in bijvoorbeeld informatieproducten. Modellering is op basis van de Raw Data Vault methode

Raw laag datafundament processing

samengestelde applicatie functie waarbinnen een aantal specifieke functies voor de verwerking zorgen. Deze functie realiseert de uiteindelijke Raw Layer service

Redelijkheid

Heeft vooral betrekking op verwachtingen van data entiteiten binnen een bepaalde operationele context.

Redelijkheid

Heeft vooral betrekking op verwachtingen van data entiteiten binnen een bepaalde operationele context.

Heeft vooral betrekking op verwachtingen binnen een bepaalde operationele context. Denk bijvoorbeeld aan het accepteren van een lagere performance bij piekbelasting of aan het langer moeten wachten op een resultaat-set van gearchiveerde data-entiteiten

Redelijkheid infrastructuur

Infrastructurele inrichting, data integratie stelt bij een aantal integratievormen hoge eisen aan de infrastructurele inrichting. Bijvoorbeeld op het vlak van performance, beschikbaarheid en capaciteit. Bij de infrastructurele inrichting dient rekening gehouden te worden met de eisen die vanuit de redelijkheid gesteld worden. Dit brengt een bepaalde configuratie met zich mee per integratievorm. Daarnaast kan de inzet van specifieke componenten noodzakelijk zijn.

Redelijkheid infrastructuur

Infrastructurele inrichting, data integratie stelt bij een aantal integratievormen hoge eisen aan de infrastructurele inrichting. Bijvoorbeeld op het vlak van performance, beschikbaarheid en capaciteit. Bij de infrastructurele inrichting dient rekening gehouden te worden met de eisen die vanuit de redelijkheid gesteld worden. Dit brengt een bepaalde configuratie met zich mee per integratievorm. Daarnaast kan de inzet van specifieke componenten noodzakelijk zijn.

Redelijkheid inzet generieke componenten

Inzet van (overheids)componenten. Hierbij dient terdege rekening gehouden te worden met de eisen die vanuit redelijkheid gesteld worden. Veel overheidscomponenten kennen een inrichting die bepaalde integratievormen in combinatie met redelijkheid niet mogelijk maken. Denk bijvoorbeeld aan de inzet van digikoppeling en digipoort in combinatie met de wens voor synchrone (redelijke) interactie.

Redelijkheid inzet generieke componenten

Inzet van (overheids)componenten. Hierbij dient terdege rekening gehouden te worden met de eisen die vanuit redelijkheid gesteld worden. Veel overheidscomponenten kennen een inrichting die bepaalde integratievormen in combinatie met redelijkheid niet mogelijk maken. Denk bijvoorbeeld aan de inzet van digikoppeling en digipoort in combinatie met de wens voor synchrone (redelijke) interactie.

Referentie architecturen

De Referentie bibliotheek biedt richtlijnen, sjablonen, patronen en andere vormen van referentie materiaal die kunnen worden gebruikt om de creatie van nieuwe architecturen voor de onderneming te versnellen.

Referentie data modellen

Referentiedata is data die wordt gebruikt om andere data te classificeren of te categoriseren. Deze data is meestal statisch of verandert slechts langzaam over tijd. Een belangrijk kenmerk van referentiedata is dat ze vaak worden gebruikt als een soort "ankerpunten" binnen verschillende systemen en processen.

Referentiele integriteit

Dit is de situatie waarbij verwijzingen vanuit de ene data entiteit altijd correct verwijzen naar de gerelateerde data entiteiten.

Referentiele integriteit

Dit is de situatie waarbij verwijzingen vanuit de ene data entiteit altijd correct verwijzen naar de gerelateerde data entiteiten.

Dit is de situatie waarbij verwijzingen vanuit de ene data entiteit altijd correct verwijzen naar de gerelateerde data entiteiten. Voorbeelden zijn dubbele sleutels in een dataset waardoor de gekoppelde entiteiten niet kunnen bepalen wat de ouder entiteit is. Ook dangling references of zwevende referenties waarbij de ouder niet meer bestaat hoort hiertoe

Referentiele integriteit bij data integratie

Inrichten integratievorm, bij verschillende vormen van integratievormen kan de wijze van inrichting een negatief effect hebben op de referentiele integriteit. Bijvoorbeeld bij integratie op basis van berichten kunnen aanvullende eisen gesteld worden aan de in te zetten componenten, verbindingen en protocollen. Bij de inzet van generieke integratievoorziening dient rekening gehouden te werken met de strengste eisen van integriteit zoals deze binnen deze voorziening ingezet zal worden.
De technische voorzieningen moeten voldoende oplossingen te hebben voor het handhaven van referentiele integriteit. Denk bijvoorbeeld aan voorzieningen als het genereren van unieke sleutels het werken met transacties en rollback mechanismen. Met name in een sterk gedistribueerde omgeving zoals een SOA omgeving is dit een uitdaging.

Referentiele integriteit bij data integratie

Inrichten integratievorm, bij verschillende vormen van integratievormen kan de wijze van inrichting een negatief effect hebben op de referentiele integriteit. Bijvoorbeeld bij integratie op basis van berichten kunnen aanvullende eisen gesteld worden aan de in te zetten componenten, verbindingen en protocollen. Bij de inzet van generieke integratievoorziening dient rekening gehouden te werken met de strengste eisen van integriteit zoals deze binnen deze voorziening ingezet zal worden.
De technische voorzieningen moeten voldoende oplossingen te hebben voor het handhaven van referentiele integriteit. Denk bijvoorbeeld aan voorzieningen als het genereren van unieke sleutels het werken met transacties en rollback mechanismen. Met name in een sterk gedistribueerde omgeving zoals een SOA omgeving is dit een uitdaging.

Referentiele integriteit in de presentatielaag

Componenten binnen een applicatie dienen tijdens het gebruik rekening te houden met de referentiele integriteit van de gegevens. Dat betekent dat voldoende uniek identificerende gegevens getoond moeten worden, maar ook dat bijvoorbeeld sleutels tijdens bewerkingssessies onzichtbaar gehandhaafd worden.

Referentiele integriteit in de presentatielaag

Componenten binnen een applicatie dienen tijdens het gebruik rekening te houden met de referentiele integriteit van de gegevens. Dat betekent dat voldoende uniek identificerende gegevens getoond moeten worden, maar ook dat bijvoorbeeld sleutels tijdens bewerkingssessies onzichtbaar gehandhaafd worden.

Register sleutel beleid en beheer

Met name rond toepassingsgebied overstijgende sleutels dient het beheer en eigenaarschap ingeregeld te worden. Enerzijds bij het selecteren en beschrijven van deze sleutels, anderzijds bij het bewaken van het gebruik van deze sleutels binnen projecten waar deze sleutels ingezet dienen te worden. Het is een logische keuze deze bewaking binnen de taken van de data-architect te beleggen.

Register sleutel beleid en beheer

Met name rond toepassingsgebied overstijgende sleutels dient het beheer en eigenaarschap ingeregeld te worden. Enerzijds bij het selecteren en beschrijven van deze sleutels, anderzijds bij het bewaken van het gebruik van deze sleutels binnen projecten waar deze sleutels ingezet dienen te worden. Het is een logische keuze deze bewaking binnen de taken van de data-architect te beleggen.

Register sleutel inrichting

Werk eventueel met toepassingsgebied overstijgende sleutels voor het afdwingen van referentiele integriteit. Bijvoorbeeld bij service oriëntatie of keten integratie over de grenzen van een applicatie of organisatie heen. Hierbij kan de inzet van een sleutelkast component of service uitkomst bieden

Register sleutel inrichting

Werk eventueel met toepassingsgebied overstijgende sleutels voor het afdwingen van referentiele integriteit. Bijvoorbeeld bij service oriëntatie of keten integratie over de grenzen van een applicatie of organisatie heen. Hierbij kan de inzet van een sleutelkast component of service uitkomst bieden

Registerextractie

Functie voor de registratie en extractie van governance-aspecten van de datasets die via de logische services zijn gepubliceerd. Bijvoorbeeld datakwaliteiten, verbindingseisen en het gestandaardiseerde object- of informatiemodel

Registers en referentiele integriteit

Pas repositories en registries toe als er gewerkt wordt met een gegevensopslag die het gebruik van sleutels minder goed ondersteunt. Denk bijvoorbeeld aan het ontsluiten van diverse soorten van bestanden waarbij de bestandsnaam als sleutel wordt gebruikt of waarbij de sleutel door precisieproblemen niet gelijk blijven.

Registers en referentiele integriteit

Pas repositories en registries toe als er gewerkt wordt met een gegevensopslag die het gebruik van sleutels minder goed ondersteunt. Denk bijvoorbeeld aan het ontsluiten van diverse soorten van bestanden waarbij de bestandsnaam als sleutel wordt gebruikt of waarbij de sleutel door precisieproblemen niet gelijk blijven.

Reguliere expressies toepassen

Validaties in teksten op basis van reguliere expressies. Denk bijvoorbeeld aan het format van een postcode of een emailadres

Reguliere expressies toepassen

Validaties in teksten op basis van reguliere expressies. Denk bijvoorbeeld aan het format van een postcode of een emailadres

Relaties bouwen en onderhouden

Deze competentie betreft het vermogen om goed met mensen om te gaan, binnen een zakelijke context. Sommige mensen bezitten dit vermogen van nature, terwijl anderen zich moeten inspannen om het te ontwikkelen. Hoe dan ook, het is een essentiële vaardigheid voor een data-architect. Data-architecten moeten mensen aanmoedigen om informatie te verstrekken en meningen te delen, en ook om ideeën voor verandering te bespreken. Dit is veel gemakkelijker als de discussies worden gevoerd binnen een goede werkrelatie.

Relational Sink

How can large amounts of processed data be ported from a Big Data platform directly to a relational database?

Relational Source

How can large amounts of data be imported into a Big Data platform from a relational database?

Requirement

Een vereiste is een behoefteverklaring die een eigenschap definieert die van toepassing is op een specifiek systeem, zoals beschreven door de architectuur. Vereisten modelleren de eigenschappen van deze elementen die nodig zijn om de doelen te bereiken die door de doelstellingen worden gemodelleerd. In dit opzicht vertegenwoordigen vereisten de middelen om doelen te realiseren.
Naamgevingsconventies
Gebruik: Korte titel
Code in attribuut Alias
Bijvoorbeeld: 24/7 beschikbaar.

Requirements integratie platform

Selectieproces integratievorm, bij het uitwerken van de integratievormen kan beschreven worden wat de effecten zijn van een specifieke integratievorm op het vlak van precisie. Vervolgens kan dit vertaald worden in beslisbomen en –documenten rond het selecteren van integratievormen binnen een project.

Requirements integratie platform

Selectieproces integratievorm, bij het uitwerken van de integratievormen kan beschreven worden wat de effecten zijn van een specifieke integratievorm op het vlak van precisie. Vervolgens kan dit vertaald worden in beslisbomen en –documenten rond het selecteren van integratievormen binnen een project.

Requirements managen

Requirements engineering (RE) is een raamwerk van activiteiten die worden toegepast bij het definiëren van vereisten en omvat een scala aan elicitatie-, analyse- en modelleringsvaardigheden. Requirements vormen de basis van waaruit bedrijfs- en IT- oplossingen worden ontworpen en ontwikkeld, dus dit is een belangrijk competentiegebied voor data-architecten.

Requirements target architectuur

Een verbijzondering van een inventarisatie binnen de architectuur is het opstellen van de requirements voor de target architectuur voor de verschillende stakeholders binnen en buiten de organisatie waarbinnen de architectuur opgesteld wordt.

Resposibilities panel

Reviewen en validatie van architecturen

Binnen architectuur repositories kunnen eenvoudige meerdere weergaven worden gemaakt van een architectuur. Deze weergaven kunnen specifiek gemaakt worden voor verschillende stakeholders in het reviewproces.
Daarnaast zijn er functionaliteiten aanwezig in een repository ter ondersteuning van het reviewproces.
Dit maakt het reviewproces eenvoudiger voor zowel de modelleurs als de reviewers

Reviewer

Naast het opstellen van architecturen zijn er ook rollen die de architectuur artifacten reviewen en goedkeuren. Bijvoorbeeld door te toetsen op kwaliteit, haalbaarheid maar ook op het toepassen van de modelleerconventies en het organisatie metamodel.

Richt change management proces in

ITIL/BISL processen zijn niet alleen inzetbaar voor ICT voorzieningen maar ook voor data wijzigingen die doorgevoerd moeten worden. Sluit aan bij bestaande inrichting in de organisatie voor wijzigingsbeheer en breid dit uit met specifieke implementaties voor data maatregelen. Echter zorg voor een generieke opzet van dit ITIL/BISL proces

Richt change management proces in

ITIL/BISL processen zijn niet alleen inzetbaar voor ICT voorzieningen maar ook voor data wijzigingen die doorgevoerd moeten worden. Sluit aan bij bestaande inrichting in de organisatie voor wijzigingsbeheer en breid dit uit met specifieke implementaties voor data maatregelen. Echter zorg voor een generieke opzet van dit ITIL/BISL proces

Richt incident management proces in

ITIL/BISL processen zijn niet alleen inzetbaar voor ICT voorzieningen maar ook voor data issues die ontstaan binnen de organisatie. Sluit aan bij bestaande inrichting in de organisatie voor incidentbeheer en breid dit uit met specifieke implementaties voor data issues. Echter zorg voor een generieke opzet van dit ITIL/BISL proces

Richt incident management proces in

ITIL/BISL processen zijn niet alleen inzetbaar voor ICT voorzieningen maar ook voor data issues die ontstaan binnen de organisatie. Sluit aan bij bestaande inrichting in de organisatie voor incidentbeheer en breid dit uit met specifieke implementaties voor data issues. Echter zorg voor een generieke opzet van dit ITIL/BISL proces

Richt problem management proces in

ITIL/BISL processen zijn niet alleen inzetbaar voor ICT voorzieningen maar ook voor data wijzigingen die doorgevoerd moeten worden. Sluit aan bij bestaande inrichting in de organisatie voor problem management en breid dit uit met specifieke implementaties voor data maatregelen. Echter zorg voor een generieke opzet van dit ITIL/BISL proces

Richt problem management proces in

ITIL/BISL processen zijn niet alleen inzetbaar voor ICT voorzieningen maar ook voor data wijzigingen die doorgevoerd moeten worden. Sluit aan bij bestaande inrichting in de organisatie voor problem management en breid dit uit met specifieke implementaties voor data maatregelen. Echter zorg voor een generieke opzet van dit ITIL/BISL proces

Rol

Een rol is een type werkzaamheid die een medewerker kan uitvoeren binnen onze organisatie. Een samenhangend pakket aan taken die door een of meer personen vervuld kan worden.

Rol van data-Architect

Beschrijving van de dimensie van de rol van de data architect. Bijvoorbeeld welke stakeholders zijn relevant voor de data architect, welke vaardigheden zijn gewenst bij deze rol en welke producten levert een data-architect op.

Rol_bij_activiteit

Een medewerker kan meerdere rollen vervullen binnen een organisatie. Bijvoorbeeld in de ochtend ijsmaker en in de middag ijsverkoper

Rol_bij_activiteit

Een medewerker kan meerdere rollen vervullen binnen een organisatie. Bijvoorbeeld in de ochtend ijsmaker en in de middag ijsverkoper

ROL_BIJ_ACTIVITEIT

Rollen in team onvoldoende belegd

Bij het werken in een architectuur repository zie je dat bepaalde rollen noodzakelijk zijn om gezamenlijk werken te introduceren. Echter in de context van de organisatie dient deze rol voldoende ingebed te zijn in het team.

Samenwerken in teams

Bedrijfsanalyse houdt in dat wordt samengewerkt om informatie te verkrijgen van verschillende belanghebbenden, waaronder collega's uit IT- en veranderdisciplines, leveranciers, bedrijfsmedewerkers en bedrijfsmanagers. Het vermogen om in een team te werken is een essentiële vaardigheid voor een data-architect.
Data-architecten hebben baat bij het begrijpen van de aard van teams en hoe ze zich ontwikkelen. Waardering voor wat een team succesvol maakt, stelt data-architecten in staat om goed samen te werken met collega's en hun analytische vaardigheden te gebruiken om eventuele problemen te identificeren en kansen voor te stellen voor de ontwikkeling van het team.

Secretariaat medewerker

Rol binnen de organisatie verantwoordelijk voor het ondersteunen van kenniswerkers op het vlak van communicatie en taakbeheer.

Sectorarchitecturen

Binnen sommige sectoren zijn reeds sectorale architecturen opgesteld denk bijvoorbeeld aan de referentie architecturen binnen de Nederlandse overheid. De daarbinnen opgestelde architecturen gelden als randvoorwaardelijk voor de architecturen binnen de eigen organisatie.

Security

Specifieke aspect architectuur gericht op data security waarbij maatregelen ten behoeve van security beschreven worden binnen de structuur van de andere domeinen.

Selecteer modelleertalen

Welke modelleertalen zijn relevant binnen het werkveld van de eigen organisatie.

Selecteer tool tbv architectuur repository

Eerste stap bij de inrichting van een tool als architectuur welke tool of combinatie van tools gaan we gebruiken. In dit voorbeeld wordt Sparx Enterprise Architect verder als tool uitgewerkt en toegelicht.

Selectie architectuurtalen

Veelal wordt voor het metamodel van de architectuur gekozen voor een aantal modelleertalen waarbinnen reeds een metamodel en modelleerconventies zijn uitgewerkt.

Service

Statement
Services zijn de beschrijving van een combinatie van functionaliteiten en diensten tussen aanbieder(s) en afnemer(s).

Omschrijving
Services zijn een vorm van inkapseling van de functionaliteit en implementatie van een samenstelling van bouwblokken. Services worden, net als ABB en SBB, gebruikt als communicatiemiddel om tussen aanbieder en afnemer aan te geven welke dienst door de aanbieder aan de afnemer geleverd gaat worden. Services kunnen ook intern binnen de organisatie gedefinieerd zijn (ook in aanbieder en afnemer verband), bijvoorbeeld infrastructurele services voor een applicatieve service of afnemer.
Een service kan een samenstelling zijn van een bouwblok dat functionaliteit implementeert binnen het ICT landschap. Daarnaast kan een service bestaan uit het leveren van een meer ingerichte (ICT) werkprocessen in relatie met de bovengenoemde ICT landschappen, bijvoorbeeld een servicedesk. In dit document hebben we de scope beperkt gehouden tot die van de ICT architectuur, ICT werkprocessen worden hier niet uitgewerkt maar zijn binnen andere delen van de organisatie zeker relevant (service management).
Dit bouwblokken model kan desgewenst op meerdere manieren toegepast worden en niet alleen in het ICT werkveld. Hier beperken we ons tot ICT architectuur.
Services kunnen samengesteld zijn uit onderliggende services. Daarnaast kunnen zij opgebouwd zijn uit een of meerdere architectuur bouwblokken. Door deze samenstellingen kunnen constellaties ontstaan van bouwblokken die zorgdragen voor standaardisatie van herbruikbare toegepaste services. Denk hierbij aan een standaard ingerichte applicatieserver met services (zoals back-up en restore) en ABB (bijvoorbeeld relationele opslag)
Services zijn gerelateerd aan requirements, constraints en principes. Dit is bij voorkeur uitgewerkt om aan te geven aan welke behoeften vanuit afnemersperspectief een invulling wordt gegeven en aan welke niet.
Rond de term service bestaat veel verwarring. Om te voorkomen dat bij iedere samenstelling van personen een discussie over de definitie ontstaat wordt gekozen voor de term service welke gebaseerd is op onderstaande kenmerken. Daarnaast is er een lijst van synoniemen geformuleerd die verwijzen naar dezelfde onderstaande kenmerken.

Kenmerken

  • Een herhaalbare activiteit of gedrag die wordt gevraagd te worden uitgevoerd.

  • Een service biedt een of meerdere voor de afnemer begrijpelijke invulling van ICT behoeften.

  • Combinatie van een implementatie van een functionaliteit in een of meerdere ABBs.

  • Eventueel in combinatie met een of meer ICT werkprocessen als service.

  • Services worden aangeboden aan afnemers vanuit aanbieders.

  • Services hebben een commercieel en een financieel (kosten) aspect.

  • Services kennen voorwaarden voor gebruik cq implementatie.

Servicedesk

Dienstverlening aan de rest van de organisatie vanuit een specifiek deel van de organisatie. Hier wordt het mogelijk om vragen te stellen en problemen te melden bij het doen van de dagelijkse werkzaamheden en de ondersteuning vanuit ICT.

Sharepoint

Sharepoint biedt veel functies, en hier worden er alleen een paar genoemd die in mijn ogen relevant zijn maar dat kan eenvoudig aangevuld worden door iemand met meer Sharepoint expertise

Signaleer en analyseer Kwaliteit issue

Binnen of buiten de organisatie wordt een kwaliteits issue geconstateerd. Het issue wordt geanalyseerd en gecategoriseerd en vervolgens geregistreerd.

Software kwaliteiten zoals performance en gebruikersvriendelijkheid

Software kwaliteit dimensies bijvoorbeeld gebaseerd op het ISO model. Maak hier gebruik van de ISO 25010 standaard bij het uitwerken. Zie ook https://nl.wikipedia.org/wiki/ISO_25010

Software selectie en requirements precisie

Beschrijf bij een software selectie traject eventuele precisie aspecten op basis van requirements. Zoals precisie aspecten meenemen in het ontwerpproces van nieuwe applicaties e.d.

Software selectie en requirements precisie

Beschrijf bij een software selectie traject eventuele precisie aspecten op basis van requirements. Zoals precisie aspecten meenemen in het ontwerpproces van nieuwe applicaties e.d.

Solution architectuur Voorbeeld

Dit sjabloon is een package en diagram structuur voor een architectuurdocument, bijvoorbeeld een solution - of project start architectuur.

Hierbij is in de diagrammen een koppeling gemaakt naar een viewpoint uitwerking zodat modelleurs ondersteuning krijgen met de viewpoint diagrammen bij het uitwerken van het model.

Desgewenst kan dit package gekopieerd worden in EA om het projectspecifiek te maken. Vervolgens kan er een document van gegenereerd worden. Maak daarbij gebruik van de IDEA AddOn waarin je in de package helper een zoek en vervang actie kunt uitvoeren

Dit package en de subpackages en diagrammen is uitgewerkt op basis van een package structuur dat een sjabloon van een solution omvat. Dit kan eenvoudig gekopieerd worden als een startpunt voor het uitwerken van een nieuwe solution. Het uitgewerkt voorbeeld van een dergelijk sjabloon is terug te vinden als een resource in de aanwezige voorbeeld architectuur repository.

Solution bezorgen Data architectuur

De solution architectuur is gericht op het beschrijven van de verandering die in een data gedreven organisatie wordt uitgevoerd.
In de meeste organisaties worden veranderingen met behulp van projecten en programma's geintroduceerd.
Om grip te krijgen op deze veranderingen in de organisatie zal de data-architect daarom een architecturele beschrijving gaan maken van wat deze verandering precies inhoudt. Daarnaast wordt beschreven met welke architecturele kaders deze verandering gebaseerd is.
Afhankelijk van de complexiteit van de verandering kan de data-architect ervoor kiezen om meerdere plateau architecturen uit te werken. Bijvoorbeeld de baseline en de target architectuur en desgewenst tussen architecturen.

Solution bezorgen platform implementatie

Deze laag zal vanuit de solution aangepast of uitgebried worden vanuit een dataplatform dat is opgebouwd uit één of meerdere datatoepassingen.
Dit data platform en de datatoepassingen worden uitgewerkt in de vorm van een data- en applicatielandschap dat in de solution wordt uitgewerkt. Dit landschap wordt gemodelleerd zodat de data gemanaged kan worden in een combinatie van applicatiecomponenten. Daarnaast zal er binnen de soltion data uitgewisseld worden tussen diversie informatiesystemen binnen de organisatie en er zal data uitgewisseld worden vanuit deze toepassingen met externe partijen, veelal bestaande uit informatiesystemen bij externe stakeholders. Vanuit data-architectuur is er behoefte om dit datalandschap te beschrijven zodat vanuit data-architectuur voor en na de implementatie van de solution.

Onder dit data- en applicatielandschap kan vervolgens een infrastructurele inrichting beschreven worden vanuit het perspectief van de data-architect. Waar wordt de data na deze solution implementatie opgeslagen in de infrastructuur. Hoe zijn de fysieke datastromen binnen de infrastructuur. Via welke technische interfaces en infrastructurele toepassingen. Daarnaast is het van belang om hier bij cloud gebaseerde toepassingen hoe de data tussen cloud en on premise voorzieningen worden uitgewisseld.

Solution Bouwblok

Statement
Een solution bouwblok is de fysieke implementatie van een functionaliteit uitgewerkt in één of meerdere ABB.
Omschrijving
Voor een solution bouwblok wordt de afkorting SBB gebruikt. Een SBB beschrijft de implementatie waarmee een functionaliteit gerealiseerd wordt. Een SBB biedt deze implementatie aan een hoger liggende entiteit. In ons model is een SBB implementatie van ABB of van een samengestelde SBB.
Hierbij is het relevant dat er een onderscheid gemaakt wordt in architecturele lagen. Voor ons zijn de infrastructurele- en de applicatie laag het belangrijkste toepassingsgebied. Een SBB op applicatieniveau kan hiermee een samenstelling zijn van SBBs op zowel de applicatie- als de infrastructurele laag.
SBB zijn gerelateerd aan kwaliteiten, constraints en principes. Dit is bij voorkeur uitgewerkt om aan te geven aan welke vereisten vanuit implementatie perspectief een invulling wordt gegeven en aan welke niet. Dit in combinatie met het model van kwaliteiten binnen de ABB en de requirements zoals op serviceniveau zijn uitgewerkt biedt een complete beschrijving van de kenmerken die door een service worden aangeboden.

Kenmerken

  • SBB is een fysieke implementatie van een (deel van) of meerdere ABBs cq functies.

  • Technische en productspecificatie zijn bekend.

  • Merk- en leveranciersnamen zijn bekend.

  • Een SBB is veelal vervangbaar door een ander product of implementatie.

Solution bouwblok

Een solution bouwblok (SBB) is de fysieke implementatie van een functionaliteit uitgewerkt in één of meerdere ABB. Voor een solution bouwblok wordt de afkorting SBB gebruikt. Een SBB beschrijft de implementatie waarmee een functionaliteit gerealiseerd wordt. Een SBB biedt deze implementatie aan een hoger liggende entiteit. In ons model is een SBB implementatie van ABB of van een samengestelde SBB. Hierbij is het relevant dat er een onderscheid gemaakt wordt in architecturele lagen. Voor ons zijn de infrastructurele- en de applicatie laag het belangrijkste toepassingsgebied. Een SBB op applicatieniveau kan hiermee een samenstelling zijn van SBBs op zowel de applicatie- als de infrastructurele laag. SBB zijn gerelateerd aan kwaliteiten, constraints en principes. Dit is bij voorkeur uitgewerkt om aan te geven aan welke vereisten vanuit implementatie perspectief een invulling wordt gegeven en aan welke niet. Dit in combinatie met het model van kwaliteiten binnen de ABB en de requirements zoals op serviceniveau zijn uitgewerkt biedt een complete beschrijving van de kenmerken die door een service worden aangeboden.

Solution Data architectuur

De solution architectuur is gericht op het beschrijven van de verandering die in een data gedreven organisatie wordt uitgevoerd.
In de meeste organisaties worden veranderingen met behulp van projecten en programma's geintroduceerd.
Om grip te krijgen op deze veranderingen in de organisatie zal de data-architect daarom een architecturele beschrijving gaan maken van wat deze verandering precies inhoudt. Daarnaast wordt beschreven met welke architecturele kaders deze verandering gebaseerd is.
Afhankelijk van de complexiteit van de verandering kan de data-architect ervoor kiezen om meerdere plateau architecturen uit te werken. Bijvoorbeeld de baseline en de target architectuur en desgewenst tussen architecturen.

Solution library

Het Solutions Landschap presenteert een architecturale representatie van de Projecten en SBB's die het Architectuurlandschap ondersteunen en die door de onderneming zijn gepland of geïmplementeerd. Zij vormen daarmee de verbinding tussen de Baseline en Target architectuur.

Soortrol_enum

Keuezelijst van de soorten rollen binnen Alberto zoals Ijsmaker of verkoper.

Speciale activiteit

Speciale activiteit behorend bij een activiteit met bijzonder kenmerken zoals overwerk maar ook activiteiten die niet gespecificeerd zijn bij een rol.

Specifieke databases of extensie met datatypes voor precisie

Pas bij opslag van gegevenscollecties met een hoge mate van precisie of een afwijking van de standaard datatypes gespecialiseerde dataopslagomgevingen toe. Denk aan omgevingen als geo- en objectdatabases. Houdt hierbij wel rekening met de beheeraspecten van een dergelijke gespecialiseerde omgevingen.

Specifieke databases of extensie met datatypes voor precisie

Pas bij opslag van gegevenscollecties met een hoge mate van precisie of een afwijking van de standaard datatypes gespecialiseerde dataopslagomgevingen toe. Denk aan omgevingen als geo- en objectdatabases. Houdt hierbij wel rekening met de beheeraspecten van een dergelijke gespecialiseerde omgevingen.

Specifieke datatypes voor precisie

Volstaan bestaande data typen en formaten binnen de data opslag niet dan kan het ontwikkelen van specifieke datatypen en –structuren een oplossing bieden. Houdt er rekening mee dat je hiermee een vorm van platform lock in introduceert.

Specifieke datatypes voor precisie

Volstaan bestaande data typen en formaten binnen de data opslag niet dan kan het ontwikkelen van specifieke datatypen en –structuren een oplossing bieden. Houdt er rekening mee dat je hiermee een vorm van platform lock in introduceert.

Specifieke ETL

Een bijzonder ETL proces om specifieke data te transformeren van de bron naar de master data. Denk bijvoorbeeld aan een ETL proces ingericht op basis van XMI, AMEF of BPMN uitwisselformaten

Specifieke ETL naar consumenten

Een bijzonder ETL proces om specifieke data te transformeren van de bron naar de master data. Denk bijvoorbeeld aan een ETL proces ingericht op basis van XMI, AMEF of BPMN uitwisselformaten vanuit de architectuur repository naar de consumerende informatiesystemen.

Specifieke webservices

Op berichten gebaseerde overdracht van geo data bijvoorbeeld op basis van AMEF, BPMN, XMI via webservices

SQL-Server Integration Services

Toepassing voor het ontwikkelen van geautomatiseerde data transformaties binnen een SQL-Server omgeving.

Stakeholder matrix

Model van de stakeholders betrokkenheid rond data gedreven werken. Waarbij er over twee dimensies wordt gekeken naar de macht en de interesse van data gedreven werken.

Stakeholder model

stakeholder model is een grafische weergave van de stakeholders of belanghebbenden die bij een architecturele oplossing of een domein een betrokkenheid hebben. De belangen die zij hebben worden veelal concerns genoemd.
Het in kaart brengen van de stakeholders en hun concerns wordt uitgewerkt in een visuele representatie om de stakeholders. Veelal wordt dit gedaan op basis van een ArchiMate motivation diagram.
De stakeholders zijn van belang voor het in kaart brengen van het hoe en waarom van een architectuur in relatie tot de doelen en de strategie van de organisatie.

Stakeholders bij data-architectuur

Een stakeholder is een persoon, groep of organisatie die belang heeft bij een bepaalde verandering. Meestal in de vorm van veranderingen in een project, besluit of bedrijf, omdat hij of zij wordt beïnvloed door de uitkomst ervan of er zelf invloed op kan uitoefenen. Stakeholders kunnen zowel intern als extern zijn en hebben vaak uiteenlopende belangen.

Stakeholders spelen een belangrijke rol in het succes van verandering, en het begrijpen en beheren van hun behoeften is vaak cruciaal voor de data-architect.

Vanuit een data-architectuurperspectief zijn er enkele belangrijke bijzonderheden met betrekking tot stakeholders:

Verschillende belangen: Stakeholders in data-architectuur hebben vaak uiteenlopende belangen. Bijvoorbeeld:

  • Business stakeholders: Gericht op hoe data waarde kan toevoegen aan bedrijfsprocessen.

  • Technische stakeholders: Gefocust op de implementatie en technische haalbaarheid.

  • Regelgevende stakeholders: Bezorgd over naleving van wet- en regelgeving, zoals GDPR.



Complexiteit van concerns: Stakeholders hebben vaak specifieke zorgen, zoals datakwaliteit, beveiliging, schaalbaarheid en interoperabiliteit. Het is de taak van de data-architect om deze zorgen te begrijpen en te adresseren.

Viewpoints en modellen: Data-architecten gebruiken vaak verschillende modellen en visualisaties om de behoeften van diverse stakeholders te communiceren. Dit kan variëren van technische blauwdrukken tot strategische dashboards.

Veranderende rollen: De rol van stakeholders kan veranderen naarmate de organisatie evolueert. Dit vereist flexibiliteit in de aanpak van de data-architect.

Standaarden

De Standaarden Information Base (SIB) legt de standaarden vast waaraan nieuwe architecturen moeten voldoen, waaronder mogelijk generieke architectuurtalen en -frameworks, branchestandaarden, geselecteerde producten en services van leveranciers, of gedeelde services die al binnen de organisatie zijn geïmplementeerd.

Standaardisatie

Door gebruik van diverse repository standaarden zoals inzet van sjablonen, modelvalidatie, beperken van gebruik op basis van metamodellen wordt standaardisatie beter mogelijk. Feitelijk biedt een repository meer mogelijkheden om de vrijheden van de modelleur in te perken.

Standaardisatie

Voor de (generieke) log is standaardisatie van de interface van belang. Hierdoor kunnen nieuwe componenten in de toekomst eenvoudig aangesloten worden. Ook voor afnemende systemen zoals bijvoorbeeld signalering-, monitoring- en rapportagetools is de inzet van een standaard (interface) noodzakelijk. Voor de technische logging bestaat reeds een open standaard. Onderzocht moet worden in hoeverre deze inzetbaar is voor de inrichting van de logging

Status omtrent IT landschap bij gebruik van data

Voor de technische voorzieningen is het met name van belang dat men tijdens het data gebruik geïnformeerd wordt over de status waarin de (keten van) voorzieningen zich in bevindt.

Status omtrent IT landschap bij gebruik van data

Voor de technische voorzieningen is het met name van belang dat men tijdens het data gebruik geïnformeerd wordt over de status waarin de (keten van) voorzieningen zich in bevindt.

StatusType

Voor ieder statustype wordt bijgehouden wat de naam is van het statustype. Daarnaast wordt altijd vastgelegd wat de datum is waarop het besluit om van status te veranderen genomen is. Dit is geneniek van opzet en wordt zowel voor besluiten als ook voor levensloop veranderingen gebruikt.

StatusType

Voor ieder statustype wordt bijgehouden wat de naam is van het statustype. Daarnaast wordt altijd vastgelegd wat de datum is waarop het besluit om van status te veranderen genomen is. Dit is geneniek van opzet en wordt zowel voor besluiten als ook voor levensloop veranderingen gebruikt.

Stemming

Herleiden van werkwoorden naar hun stam, bijvoorbeeld hebt, hebben had naar heeft.

Stereotype

Is een identificatie van concept waarbij op basis van het metamodel van een modelleertaal bepaald wordt wat de definitie, kenmerken en verschijningsvorm van een concept is binnen die taal. Wees je bewust dat de verschijningsvorm van een concept hetzelfde kan zijn echter binnen een andere modelleertaal een andere definitie en kenmerken heeft.

Stopwoord

Is een woord dat wel in de documenten voorkomt maar niet relevant is voor deze onderwerpen context. Dit zijn bijvoorbeeld lidwoorden e.d.. Daartoe is er een attribuut categorie toegevoegd

Stored procedures en functions

Programmatuur voor functionaliteit binnen een relationele databases. Is platform specifiek

Storm

Dataverwerking voor met name realtime verwerking bij een hoge velocity

Streaming

Streaming is een vorm van data uitwisseling waarbij in een constante stroom data van een bronsysteem naar een doelsysteem gaat. Door de continue stroom gaat dit veelal om grote volumes aan data en is de snelheid van de data in de stroom hoog. Dit stelt specifieke eisen aan het onderliggende landschap.

Streaming Egress

How can processed data be exported in realtime from a Big Data platform to other systems?

Streaming Source

How can high velocity data be imported reliably into a Big Data platform in realtime?

SWOT analyse

Bepaal met behulp van ArchiMate Assessments welke tests bepalen of de doelen straks gehaald gaan worden bij de implementatie.

Syntactische validatie

Inzet syntactische validaties, met name bij berichtenverkeer op basis van XML kunnen berichten binnen de integratieketen op één of meerdere plaatsen gevalideerd worden. Deze validaties zorgen ervoor dat de berichtinhoud gecontroleerd wordt op correctheid op basis van definitiebestanden waarmee voorkomen wordt dat invalide gegevens opgeslagen worden of dat bij verder gebruik problemen in de verwerking van de gegevens ontstaan.

Syntactische validatie

Inzet syntactische validaties, met name bij berichtenverkeer op basis van XML kunnen berichten binnen de integratieketen op één of meerdere plaatsen gevalideerd worden. Deze validaties zorgen ervoor dat de berichtinhoud gecontroleerd wordt op correctheid op basis van definitiebestanden waarmee voorkomen wordt dat invalide gegevens opgeslagen worden of dat bij verder gebruik problemen in de verwerking van de gegevens ontstaan.

Synthetiseren (testdata)

Bij het synthetiseren van de testdata wordt de data van scratch af aan opgebouwd. Deze data is NIET afkomstig van een productie systeem.

Systeem software

Systeemsoftware vertegenwoordigt software die een omgeving biedt of daaraan bijdraagt ​​voor het opslaan, uitvoeren en gebruiken van software of data die erin is geïmplementeerd. Systeemsoftware is een specialisatie van een Node die wordt gebruikt om de softwareomgeving te modelleren waarin artefacten worden uitgevoerd. Meestal wordt systeemsoftware gecombineerd met een apparaat dat de hardwareomgeving vertegenwoordigt om een ​​algemene Node te vormen.
Naamgevingsconventies
Gebruik: Zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: J2EE server, DB2, vista, Product Eigennaam

Systeem software

Naamgevingsconventie
Gebruik: Zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: J2EE server, DB2, vista, Product Eigennaam

Systeem Software

Infra structurele software ter ondersteuning van de data verwerkende toepassingen, bron- en doelsystemen. Denk bijvoorbeeld aan besturingssystemen zoals Linux of SQL server als database.

t_attribute

Registratie van de eigenschappen horend bij een element. Met name in gebruik bij UML objectmodellering en database modellering.

t_connector

Connector is de vastlegging van een verbinding tussen twee elementen. Dit is ook duidelijk terug te zien in de relaties tussen elementen en de connector. Daarvoor is een tweetal foreign key verbindingen ingeregeld.

t_operation

Modelleren van bewerkingen behorend bij een element. Bijvoorbeeld operations of methods in UML klassemodellering.

Table_C

Zelfde eigenschappen gelden als de Tabel_A Naamgevingsconventies. de verwijzende sleutel bijzonder omdat er naast de tabel naam ook een rolnaam is toegevoegd. Bijvoorbeeld als er dubbele associaties zijn of verwijzingen naar de tabel zelf.

Table_C

Zelfde eigenschappen gelden als de Table_A naamgevingsconventie. de foreign key bijzonder omdat er naast de tabelnaam ook een rolnaam is toegevoegd. Bijvoorbeeld als er dubbele associaties zijn of verwijzingen naar de tabel zelf.

Table_C

Zelfde eigenschappen gelden als de Table_A naamgevingsconventie. de foreign key bijzonder omdat er naast de tabelnaam ook een rolnaam is toegevoegd. Bijvoorbeeld als er dubbele associaties zijn of verwijzingen naar de tabel zelf.

Tangram Mobiliteitsysteem

Technische architectuur

Beschrijving van de infrastructurele aspecten van een data gedreven en big data architectuur

Technische hulpmiddelen voor uniekheid

Zet technische hulpmiddelen in die uniekheid afdwingen, denk hierbij bijvoorbeeld aan relationele databases met voorzieningen als primaire sleutels en clustered indexen.

Technische hulpmiddelen voor uniekheid

Zet technische hulpmiddelen in die uniekheid afdwingen, denk hierbij bijvoorbeeld aan relationele databases met voorzieningen als primaire sleutels en clustered indexen.

Technology Function

Een technologische functie vertegenwoordigt een verzameling technologisch gedrag dat door een knooppunt kan worden uitgevoerd. Een technologische functie beschrijft het interne gedrag van een knooppunt; voor de gebruiker van een knooppunt dat een technologische functie uitvoert, is deze functie onzichtbaar. Als het gedrag extern zichtbaar is, gebeurt dit via een of meer technologische services. Een technologische functie abstraheert van de manier waarop deze wordt geïmplementeerd.
Naamgevingsconventies
Gebruik: zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld Backup en Restore, Printing, Scanning, Searching (ing-vorm).

Technology Interface

Naamgevingsconventie
Gebruik: Zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: Sybase Open Client, CPS, GFX, MQ, EWMS, XML

Technology Interface

Een technologische interface vertegenwoordigt een toegangspunt waar de technologische services die door een knooppunt worden aangeboden, toegankelijk zijn. Een technologische interface specificeert hoe de technologische services van een knooppunt toegankelijk zijn voor andere knooppunten. Een technologische interface stelt een technologische service beschikbaar aan de omgeving.
Naamgevingsconventies
Gebruik: Zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: Sybase Open Client, CPS, GFX, MQ, EWMS, XML.

Technology Service

Naamgevingsconventie
Gebruik: Zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld Messaging service

Naamgevingsconventie
Gebruik: Zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: Messaging service

Technology Service

Een technologische service vertegenwoordigt expliciet gedefinieerd, blootgesteld technologisch gedrag. Een technologische service stelt de functionaliteit van een knooppunt bloot aan zijn omgeving. Deze functionaliteit is toegankelijk via een of meer technologische interfaces. Het kan artefacten vereisen, gebruiken en produceren. Typische technologische services kunnen bijvoorbeeld berichten-, opslag-, naamgevings- en directoryservices omvatten. Het kan toegang krijgen tot artefacten, bijvoorbeeld een bestand met een bericht.
Naamgevingsconventies
Gebruik: Zelfstandig naamwoord in de ing vorm. Bijvoorbeeld: Messaging, Broadcasting.

Template Solution architectuur {project}

Dit sjabloon is een package en diagram structuur voor een architectuurdocument, bijvoorbeeld een solution - of project start architectuur.

Hierbij is in de diagrammen een koppeling gemaakt naar een viewpoint uitwerking zodat modelleurs ondersteuning krijgen bij het uitwerken van het model.

Desgewenst kan dit package gekopieerd worden in EA om het projectspecifiek te maken. Vervolgens kan er een document van gegenereerd worden. Maak daarbij gebruik van de IDEA AddOn waarin je in de package helper een zoek en vervang actie kunt uitvoeren

Text analyse

Het herkennen van regels in teksten op basis van woord nabijheid en veelheid van voorkomen denk hierbij aan TF, IDF en N-Grams

Textmining algoritmen

Inzetten van algoritmen om te zoeken naar patronen in tekstuele informatie. Denk bijvoorbeeld aan sentimentanalyse. Tellen van voorkomende woorden en nabijheid van woorden

Textmining algoritmen

Inzetten van algoritmen om te zoeken naar patronen in tekstuele informatie. Denk bijvoorbeeld aan sentimentanalyse. Tellen van voorkomende woorden en nabijheid van woorden

Tijdigheid

Is een dataset tijdig beschikbaar binnen de gestelde verwachtingen. Het is het verschil tussen het moment van behoefte en beschikbaarheid.

Is een dataset tijdig beschikbaar binnen de gestelde verwachtingen. Het is het verschil tussen het moment van behoefte en beschikbaarheid. Bijvoorbeeld het opvragen van gegevens in een KCC stelt hoge eisen. Vijf minuten wachten op een response van de gegevensopslag is dan niet acceptabel.

Tijdigheid

Is een dataset tijdig beschikbaar binnen de gestelde verwachtingen. Het is het verschil tussen het moment van behoefte en beschikbaarheid.

Tijdigheid in de applicatie architectuur

Inrichting van de applicatie componenten dient de tijdigheid niet negatief te beinvloeden. Denk daarbij aan het kiezen van de juiste architectuurkeuzen binnen de componenten, maar ook aan de inrichting van de aan elkaar gerelateerde onderdelen binnen een configuratie.
Paradigma keuze kan invloed hebben op de tijdigheid. Zo zie je meer een meer dat data gebruik webbased is. Echter bij het verwerken van gegevens bijvoorbeeld in (geo) viewers kan een andere paradigma (desktopversie) vanuit tijdigheidsperspectief de voorkeur verdienen.

Tijdigheid in de applicatie architectuur

Inrichting van de applicatie componenten dient de tijdigheid niet negatief te beinvloeden. Denk daarbij aan het kiezen van de juiste architectuurkeuzen binnen de componenten, maar ook aan de inrichting van de aan elkaar gerelateerde onderdelen binnen een configuratie.
Paradigma keuze kan invloed hebben op de tijdigheid. Zo zie je meer een meer dat data gebruik webbased is. Echter bij het verwerken van gegevens bijvoorbeeld in (geo) viewers kan een andere paradigma (desktopversie) vanuit tijdigheidsperspectief de voorkeur verdienen.

Tijdigheid specificatie in service contract

Inzet servicecontract of gegevensleveringsovereenkomst. Deze documenten met afspraken kunnen tijdigheid als verbijzondering van redelijkheid formaliseren en op deze wijze een bijdrage leveren aan een realistische uitwerking van vraag en aanbod op aspecten van tijdigheid bij data integratie.
Gebruiksafspraken maken met gebruikers en beheerders om zo voor een betere verdeling van het gebruik te bereiken (zie ook redelijkheid), bijvoorbeeld door contractafspraken te maken omtrent het gegevensgebruik en het uitvoeren van beheeractiviteiten.

Tijdigheid specificatie in service contract

Inzet servicecontract of gegevensleveringsovereenkomst. Deze documenten met afspraken kunnen tijdigheid als verbijzondering van redelijkheid formaliseren en op deze wijze een bijdrage leveren aan een realistische uitwerking van vraag en aanbod op aspecten van tijdigheid bij data integratie.
Gebruiksafspraken maken met gebruikers en beheerders om zo voor een betere verdeling van het gebruik te bereiken (zie ook redelijkheid), bijvoorbeeld door contractafspraken te maken omtrent het gegevensgebruik en het uitvoeren van beheeractiviteiten.

Tijdigheidsrequirements in infrastructuur

Infrastructurele inrichting heeft een nauwe relatie met tijdigheid. Beschreven dient te zijn welke eisen op het vlak van tijdigheid en op welke wijze dat met de juiste infrastructurele componenten gerealiseerd kan worden. Hierbij kunnen ook infrastructurele componenten noodzakelijk zijn die in de huidige inrichting nog niet aanwezig zijn. Vanuit architectuur dient dit voldoende bewaakt te worden in samenspraak met de beheerorganisatie.
Optimalisatie van de applicatie infrastructuur. De applicatie infrastructuur kan een grote bijdrage leveren aan de tijdigheid. Denk bijvoorbeeld aan het kiezen van virtuele werkomgevingen die ingezet worden voor bewerkingen die hoge eisen stellen aan de onderliggende infrastructuur terwijl de schermwijzigingen beperkt zijn en daarom via (tragere) netwerkvoorzieningen kunnen verwerkt.
Inzetten van elasticiteitshulpmiddelen. Tijdigheid kan negatief beïnvloed worden op momenten dat er veel vraag is naar een bepaalde voorziening. Inzet van elasticiteit bijvoorbeeld cloud technologie, kan bijdragen aan een verbeterde tijdigheid.

Tijdigheidsrequirements in infrastructuur

Infrastructurele inrichting heeft een nauwe relatie met tijdigheid. Beschreven dient te zijn welke eisen op het vlak van tijdigheid en op welke wijze dat met de juiste infrastructurele componenten gerealiseerd kan worden. Hierbij kunnen ook infrastructurele componenten noodzakelijk zijn die in de huidige inrichting nog niet aanwezig zijn. Vanuit architectuur dient dit voldoende bewaakt te worden in samenspraak met de beheerorganisatie.
Optimalisatie van de applicatie infrastructuur. De applicatie infrastructuur kan een grote bijdrage leveren aan de tijdigheid. Denk bijvoorbeeld aan het kiezen van virtuele werkomgevingen die ingezet worden voor bewerkingen die hoge eisen stellen aan de onderliggende infrastructuur terwijl de schermwijzigingen beperkt zijn en daarom via (tragere) netwerkvoorzieningen kunnen verwerkt.
Inzetten van elasticiteitshulpmiddelen. Tijdigheid kan negatief beïnvloed worden op momenten dat er veel vraag is naar een bepaalde voorziening. Inzet van elasticiteit bijvoorbeeld cloud technologie, kan bijdragen aan een verbeterde tijdigheid.

Toegangslog (Messagelog)

Anders dan de naam doet vermoeden worden hier niet de berichten opgeslagen maar alleen de header. Voor forensische analyse kan een deel van de berichten opgenomen worden. Hierbij wordt het BSN van de patient versleuteld, Gevolg is dat terugleiding naar de persoon niet mogelijk is maar artificacten wel met elkaar gerelateerd kunnen worden zodat er een trace opgebouwd kan worden.

Toepassen architectuur bouwblokken

Inleiding

Toepassen bouwblokken beschrijft de opzet en de definitie van bouwblokken. Bouwblokken worden bij een organisatie geïntroduceerd vanuit het perspectief van:

  • Hergebruik.

  • Ontkoppeling

  • Generalisatie en specialisatie.

  • Standaardisatie.

  • Interactie tussen aanbieders en afnemers van informatievoorziening. concepten (op dit moment applicaties en infrastructuur maar dit moet ook toepasbaar zijn op bedrijfsarchitectuur).

  • Specificatie van kosten en opbrengsten.

  • Verbeteren (versnellen) van de dienstverlening.

  • Informatiebeveiliging.



Dit document bestaat uit de volgende delen:

  • Model: beschrijft de definitie, kenmerken en verbanden van het concept bouwblok en de bijbehorende specialisaties

  • ArchiMate viewpoints: uitwerking van de viewpoints voor de bouwblokken. Deze viewpoints zijn opgebouwd uit een beperkte set aan ArchiMate elementen en associaties.

  • Voorbeelden van uitwerking van de verschillende bouwblokken binnen de hierboven gedefinieerde ArchiMate viewpoints

  • Sparx implementatie, wijze waarop dit geïmplementeerd wordt in Sparx en hoe het gecommuniceerd/gepubliceerd wordt naar de verschillende stakeholders.

Toepassen Machine Learning algoritmen

Inzetten van machine learning algoritme om de kwaliteit van data te verbeteren. Bijvoorbeeld richting accuraatheid. Denk bijvoorbeeld aan Barneveld en bepalen of de woonplaats in Nederland of de VS is obv van andere attributen in de dataset.

Toepassen Machine Learning algoritmen

Inzetten van machine learning algoritme om de kwaliteit van data te verbeteren. Bijvoorbeeld richting accuraatheid. Denk bijvoorbeeld aan Barneveld en bepalen of de woonplaats in Nederland of de VS is obv van andere attributen in de dataset.

Toetsingsprocessen voor uniekheid

Draag zorg voor een toetsingsmechanisme voor de uniekheid van entiteiten. Maak iemand verantwoordelijk voor deze uniekheidstoetsing van entiteiten. Kies in eerste instantie voor toetsing van de bedrijfsobjecten en bepaal in welke applicatiefuncties deze entiteiten worden beheerd en gebruikt.
Houdt bij het selecteren van bijvoorbeeld standaardapplicaties rekening met het feit dat delen van de gegevens die gebruikt kunnen worden uit een andere bron kunnen komen. Bijvoorbeeld door het gebruik van een service interface. Veel applicaties zijn hierop niet ingericht waardoor replicatie noodzakelijk wordt.

Toetsingsprocessen voor uniekheid

Draag zorg voor een toetsingsmechanisme voor de uniekheid van entiteiten. Maak iemand verantwoordelijk voor deze uniekheidstoetsing van entiteiten. Kies in eerste instantie voor toetsing van de bedrijfsobjecten en bepaal in welke applicatiefuncties deze entiteiten worden beheerd en gebruikt.
Houdt bij het selecteren van bijvoorbeeld standaardapplicaties rekening met het feit dat delen van de gegevens die gebruikt kunnen worden uit een andere bron kunnen komen. Bijvoorbeeld door het gebruik van een service interface. Veel applicaties zijn hierop niet ingericht waardoor replicatie noodzakelijk wordt.

Tooltips en helpteksten

Tooltips en helpteksten geven gebruikers ondersteuning als invoervelden en formulieren onduidelijk zijn of geven een toelichting bij complexe invoercombinaties

Tooltips en helpteksten

Tooltips en helpteksten geven gebruikers ondersteuning als invoervelden en formulieren onduidelijk zijn of geven een toelichting bij complexe invoercombinaties

Tracability

Transformeer naar ander format

Data omzetten naar een ander formaat binnen de verwerking van de data. Denk aan transformatie van CSV naar JSon of XML. Geen modeltransformatie, dat is een afzonderlijke applicatie functie

Transformeren

Transformatiefunctionaliteit voor het transformeren van de data-inhoud van een (applicatie)specifiek datamodel naar een generiek datamodel op basis van een gestandaardiseerd datamodel (zie de servicediagrammen). Dit kan worden geïmplementeerd in een ETL-transformatieproces of in een berichtenhandler, bijvoorbeeld in een servicebus.

Tussentijdse berichtopslag

Bij het gebruik van webservices die worden afgeleverd bij de berichttransformatiefunctie is een wachtrijmechanisme noodzakelijk omdat de Datapipe mogelijk niet beschikbaar is om de XML-gegevensstroom te transformeren. Dit is vooral relevant voor push-implementaties.

Uitwerken catalogi

Voor de verschillende werkgebieden dienen door de werkgroep catalogi opgesteld te worden waardoor er feitelijk een taxonomie van xBB ontstaat.
Hierbij spelen zaken als granulariteit en scope van een xBB een belangrijke rol

Uitwerken solution in werkmap

Op basis van het project template voor solutions worden de modellen uitgewerkt in EA door de solution architect. Hierbij geldt dat alleen die diagrammen worden uitgewerkt die relevant zijn voor de solution.

Uniekheid bij replica's

Bij het gebruik van gegevens wordt er soms voor gekozen, bijvoorbeeld vanuit performance overwegingen om gegevens tijdelijk op te slaan in een geheugen of op een andere locatie. Dit brengt risico’s met zich mee op het vlak van uniekheid op het moment dat de brongegevens wijzigen en dit niet wordt doorgevoerd binnen de replica’s. Dit wordt bewaakt binnen governance.

Uniekheid bij replica's

Bij het gebruik van gegevens wordt er soms voor gekozen, bijvoorbeeld vanuit performance overwegingen om gegevens tijdelijk op te slaan in een geheugen of op een andere locatie. Dit brengt risico’s met zich mee op het vlak van uniekheid op het moment dat de brongegevens wijzigen en dit niet wordt doorgevoerd binnen de replica’s. Dit wordt bewaakt binnen governance.

Unlock packages

Verwijder tijdelijk de locks van de productie package anders worden deze elementen niet bijgewerkt qua status.

Vaardigheden van een data-architect

Goede data-architecten kunnen het verschil maken bij de introductie van data gedreven werken in een organisatie. Ze kunnen ook helpen om problemen op te lossen zonder overhaaste conclusies te trekken. De data-architect zal complexe situaties tot in detail analyseren modellen opstellen van het data aspect in grote veranderingen. Daarnaast worden kaderstellende architecturen opgesteld om veranderingen in de organisatie te laten bijdragen aan data gedreven werken. Maar wat is een goede data-architect precies en over welke competenties moet een goede architect beschikken?
In dit hoofdstuk worden deze vragen behandeld door de reeks vaardigheden en competenties te identificeren en te beschrijven die data-architecten nodig hebben om effectief te zijn in de huidige data intensieve omgevingen. Hier wordt de definitie van een competentie gedefinieerd als: 'een vermogen dat nodig is om de rol van data-architect effectief uit te voeren'.

Validiteit

Dit is de mate waarin een data entiteit bij opslag en uitwisseling voldoet aan het gewenste formaat. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het domein maar ook het datatype van de attributen van een data entiteit. Binnen ketenuitwisseling is dit bijvoorbeeld van het grootste belang.

Dit is de mate waarin een data entiteit bij opslag en uitwisseling voldoet aan het gewenste formaat. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het domein maar ook het datatype van de attributen van een data entiteit. Binnen ketenuitwisseling is dit bijvoorbeeld van het grootste belang. Men wil niet dat aan het einde van de keten blijkt dat de gegevens niet valide zijn. Dit dient in een vroeg stadium geconstateerd te worden. Iedereen kent de voorbeelden uit het verleden waarbij bij webapplicaties na verzenden een melding van invalide data terugkwam zonder verdere toelichting

Validiteit

Dit is de mate waarin een data entiteit bij opslag en uitwisseling voldoet aan het gewenste formaat. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het domein maar ook het datatype van de attributen van een data entiteit. Binnen ketenuitwisseling is dit bijvoorbeeld van het grootste belang.

Validiteitsregels toepassingen in database

Maak gebruik van voorzieningen bij data opslag, bijvoorbeeld in relationele databases die de validiteit van gegevens bij de opslag controleren. Denk bijvoorbeeld aan check constraints, foreign key en domein constraints etc.

Validiteitsregels toepassingen in database

Maak gebruik van voorzieningen bij data opslag, bijvoorbeeld in relationele databases die de validiteit van gegevens bij de opslag controleren. Denk bijvoorbeeld aan check constraints, foreign key en domein constraints etc.

Value

Zijn de big datasets om te zetten in waarde voor de organisatie. Hebben de datasets voldoende “informatiegehalte”

Verbindingsvereisten

Eisen voor consumenten bij aansluiting op een dienst of dienstimplementatie (interface)

Verkoopdashboard

Dataset waarin de generieke klimaatgegevens gecombineerd worden met de verkoopgegevens van Alberto IJssalons

Verkooppunt

Een verkooppunt is een punt op de openbare weg waar onze organisatie ijs verkoopt. Mobiele locatie waar ijs wordt verkocht (bijvoorbeeld ijskarren).

Verkooppunt

Een verkooppunt is een punt op de openbare weg waar onze organisatie ijs verkoopt. Mobiele locatie waar ijs wordt verkocht (bijvoorbeeld ijskarren).

Verkooppunt

Een verkooppunt is een punt op de openbare weg waar onze organisatie ijs verkoopt. Mobiele locatie waar ijs wordt verkocht (bijvoorbeeld ijskarren).

Verplaats diagrammen en elementen in productie

Daadwerkelijk overzetten van de elementen en diagrammen naar de desgewenste packages en subpackages binnen de productie package.

Eenmaal per week wordt de mailbox actief bekeken door de modelmanagers en werk verdeeld voor die week. (weekly stand-up achtig).

Verrijken van data op basis van software en webservices

Verrijken van data op basis van APIs en webservices voor toevoegen van extra kenmerken. Denk bijvoorbeeld aan postcode.nl voor aanvullen en valideren van adressen op basis van postcode en huisnummer.

Verrijken van data op basis van software en webservices

Verrijken van data op basis van APIs en webservices voor toevoegen van extra kenmerken. Denk bijvoorbeeld aan postcode.nl voor aanvullen en valideren van adressen op basis van postcode en huisnummer.

Vertalen van databeleid naar kaders voor verandering

Vanuit het beleid zoals opgesteld door de data governance betrokkenen wordt een algemeen beleid beschreven meestal op basis van principes om kaders te stellen aan veranderringen in combinatie met requirements voor specifieke architecturele oplossingen.

Verzoek om materiaal

Als er na 1 week door de Solution architect nog geen contact opgenomen is verzoekt één van de modelmanagers het materiaal aan te leveren.
Na uitblijven van reactie (circa 1 week) dan nogmaals verzoek waarbij de teamleider wordt meegenomen in de mailwisseling.

Vestigingsmanager

Medewerker die de verantwoordelijkheid heeft voor het leiden van een vestiging. Een manager is een medewerker die leiding geeft aan een team binnen een vestiging van onze organisatie.

Vestigingsmanager

Medewerker die de verantwoordelijkheid heeft voor het leiden van een vestiging. Een manager is een medewerker die leiding geeft aan een team binnen een vestiging van onze organisatie.

Vestigingsmedewerker registreren

Bedrijfsproces voor het registreren van rollen binnen een vestiging ten behoeve van het organogram van de organisatie.

Virtualisatie

Data virtualisatie is een technologie die data uit verschillende bronnen toegankelijk maakt zonder de noodzaak om de data fysiek te verplaatsen of te kopiëren. Het biedt een abstractielaag over meerdere datasystemen en creëert een virtuele weergave die gebruikers in staat stelt om data te bekijken, te analyseren en erop te reageren alsof deze uit één enkele bron komt. Het helpt bij het verbeteren van de efficiëntie en snelheid van data-analyses.

Visualiseer oorzaken van kwaliteiten in gedrag

Maak inzichtelijk voor stakeholders die datakwaliteitsproblemen veroorzaken wat het effect is van handelen bij het werken met de data. Denk bijvoorbeeld aan het misbruiken van velden in schermen die daarmee de kwaliteit in de achterliggende databanken kunnen verlagen.

Visualiseer oorzaken van kwaliteiten in gedrag

Maak inzichtelijk voor stakeholders die datakwaliteitsproblemen veroorzaken wat het effect is van handelen bij het werken met de data. Denk bijvoorbeeld aan het misbruiken van velden in schermen die daarmee de kwaliteit in de achterliggende databanken kunnen verlagen.

Voorbeeld packagestructuur

Voorbeeld van een project structuur gebaseerd op de status van verschillende deelmodellen. Kenmerkend hierin is dat per fase een andere indeling geldt voor de repository. Deze aanpak geeft aan dat de package structuur geen beperking hoeft te zijn.
Over de package structuur kan bij de introductie van een architectuur repository een discussie ontstaan over wat de juiste indeling is. Houd hierbij de volgende suggesties aan als startpunt:

  • Per onderdeel van de architectuur repository kan de package indeling veranderen

  • De package structuur kan eenvoudig gewijzigd worden als bij ontwikkeling van de werkwijze de inzichten veranderen

  • Het bepalen van de indeling wordt veelal beheerd door de model manager of custodian voor de generieke architectuur onderdelen

  • In werk of project package structuren hebben de modelleurs meer vrijheid in de inrichting.

  • Gebruik voor solution architecturen een sjabloon als startpunt.

  • Houd in de package indeling rekening met de transfer van architectuur concepten in een fasering en levensloop.



De package structuur dient gericht te zijn op de modelleurs die werken met de architectuur modellen. Gebruikers van deze modellen dienen op andere wijze ondersteund te worden bijvoorbeeld door navigatie diagrammen.

Voorbeelden van bouwblokken

In deze voorbeelden worden een aantal aspecten van het modelleren op basis van bouwblokken uitgewerkt. Beschouw dit voorbeeld zonder dat er is nagedacht over de inrichting van de catalogi en de granulariteit van de bouwblokken.
Daarnaast wordt alleen een toelichting gegeven bij de diagrammen, niet bij de daarin uitgewerkte concepten.

Vragenlijsten opstellen en verwerken

Bij het uitwerken van de data-architectuur, met name bij het in kaart brengen van de requirements en concerns van stakeholders kunnen op meerdere wijzen de behoeften van betrokkenen in kaart worden gebracht
Het opstellen en verwerken van vragenlijsten is hierbij een veel toegepaste werkwijze.
Daartoe dient de data-architect te beschikken over hulpmiddelen en vaardigheden om dergelijke vragenlijsten te kunnen opstellen en te verwerken. Hiermee heeft de data-architect een krachtig hulpmiddel om een duidelijk beeld te krijgen van de concerns en op basis hiervan een data-architectuur uit te werken.

Waarde

XXX data en informatie is van waarde voor de bedrijfsvoering
- Rationale
Data en informatie wordt gebruikt om de prestaties van XXX en de dienstverlening aan de reizigers te verbeteren. Het is daarmee een asset en wordt daarom ook bestuurd, beveiligd en beheerd als andere bedrijfsmiddelen: op basis van risico-inventarisatie en kostenafweging.
- Implicatie
Data en informatie wordt adequaat beheerd, waarbij de maatregelen passen bij de waarde die is toegekend en het risico dat daarmee samenhangt.

Web selfservice dashboard

Webinterface voor het maken van dashboards en grafieken van de data uit Alberto dataverzamelingen.

Werken onder architectuur

Architectuur draagt bij aan een meer wendbare en kostenbewuste IT. Kaders worden vanuit de domeinarchitecten vastgesteld en meegegeven aan de teams. In samenwerking met de teams worden oplossingen bepaald​

Werken op basis van een repository

Werken in een architectuur repository vraagt andere vaardigheden dan het werken met architectuurdocumenten. Worden architectuurdocumenten veelal gerealiseerd met kantoorautomatisering. Bij het werken in een architectuur repository hoort veelal specifieke tooling en een nieuwe werkwijze. Daarnaast dient er bewustzijn te zijn van de kenmerken van een repository. Denk bijvoorbeeld aan duplicaten en het hergebruik van architectuur (deel)modellen en concepten.

Werkmappen en projecten

Package waarin modelleurs of teams eigen uitwerkingen kunnen maken van deelmodellen, of deeluitwerkingen van een solution. Binnen deze packages hebben de modelleurs een persoonlijke package waarin ze vrij zijn om een eigen indeling te kiezen en elementen en diagrammen uit te werken.
Let op: het is belangrijk dat er afspraken worden gemaakt over het hergebruik van elementen die aanwezig zijn. Het is veelal niet toegestaan om elementen aanwezig in deze persoonlijke packages her te gebruiken in bijvoorbeeld solution architecturen en helemaal niet in enterprise architectuur modellen.

Wetgever

Is wat ik vaak een onzichtbare stakeholder noem. Het is een stakeholder die je niet op de werkvloer zult tegenkomen. Echter het is zeer zeker een stakeholder met belangen en eisen die van grote invloed zijn aan de kaders die vanuit de architectuur aan de enterprise gesteld zal worden. Bij veel organisaties geldt het principe compliant aan wetgeving en dat is wat voortkomt uit deze stakeholder.

Wetgeving en compliancy

Wetgevers en compliancy instellingen beschouw ik als onzichtbare stakeholders. Echter zij stellen kaders aan de architecturen binnen de organisatie. Daarmee zijn ze ten zeerste relevante stakeholders. Denk bijvoorbeeld aan de AVG.

WorkPackage

Een werkpakket vertegenwoordigt een reeks acties die zijn geïdentificeerd en ontworpen om specifieke resultaten te behalen binnen de gestelde tijd en middelen. Het centrale gedragselement is een werkpakket. Een werkpakket is een gedragselement met een duidelijk gedefinieerde start- en einddatum en realiseert een welomschreven set doelen of deliverables. Het werkpakketelement kan worden gebruikt om subprojecten of taken binnen een project te modelleren, projecten, programma's of projectportfolio's te voltooien.
Naamgevingsconventies
Gebruik: Werkwoord in de gebiedende wijs gevolgd door een zelfstandig naamwoord (enkelvoud), bijvoorbeeld: Beschrijf architectuur, Bouw applicatie

Workshops verzorgen

Naast het afnemen van interviews en het werken met vragenlijsten zijn interactieve workshops met stakeholders een krachtige werkwijze om de concerns en requirements van stakeholders in beeld te krijgen
Met name in situaties waar de stakeholders nog weinig ervaring hebben met data-management en/of data-gedreven werken is de inzet van intensievere werkvormen in de vorm van verschillende soorten workshops een hulpmiddel dat de data-architect kan inzetten.
Kennis van de organisatiestructuren -cultuur en bekend met de data context kan de data-architect helpen in het bepalen welke interactieve workshops succesvol ingezet kunnen worden bij het uitwerken van data-architectuur producten.

X_Table_B

Zelfde eigenschappen gelden als de Table_A naamgevingsconventie. Hier is de X_ conventie toegevoegd voor tabellen met bijzondere kenmerken zoals F_ voor fact en D_ voor dimensie.

X_Table_B

Zelfde eigenschappen gelden als de Table_A naamgevingsconventie. Hier is de X_ conventie toegevoegd voor tabellen met bijzondere kenmerken zoals F_ voor fact en D_ voor dimensie.

X_Table_B

Zelfde eigenschappen gelden als de Tablet_A Naamgevingsconventies. Hier is de X_ conventie toegevoegd voor tabellen met bijzondere kenmerken zoals F_ voor fact en D_ voor dimensie.

Zoeken

Zeker in grote Architectuur Repositories is het op eenvoudige wijze zoeken, op basis van verschillende parameters en combinaties noodzakelijk. Ook in kleinere repositories heeft dit toegevoegde waarde.

ArchiGraph

In dit whitepaper wordt een ArchiMate model omgezet naar een graph database. Een graph database is een nieuwe datastructuur voor de opslag van elementen die via connectoren met elkaar verbonden zijn. In dit whitepaper gaan we onderzoeken of een graph database het leven van de modelleur eenvoudiger maken bij het bevragen van een ArchiMate model.

ArchiMate viewpoints inzetten in een architectuur repository

Hoe werk je met ArchiMate modellen in een Architectuur Repository. Hierbij rekening houdend met verschillende views en viewpoints

Autonummering in Enterprise Architect

Binnen een omvangrijke architectuur repository kan het gebruik van nummering en codering een extra dimensie zijn om de inhoud in te delen cq te categoriseren. Sparx Enterprise Architect biedt hiervoor een aantal hulpmiddelen. Deze worden uitgelegd in deze webvideo

Big Data Architecture Framework

Overview of the Big Data guide as an example of the WPP functionality

Canonieke Data Modellering op basis van Archimate

Modelleren op basis van de open standard ArchiMate is een goed uitgangspunt voor het uitwerken van een canoniek data model. Echter, voor een aantal CDM modelleringswijzen volstaat de basis uitwerking niet.
Gelukkig biedt ArchiMate de mogelijkheid om extensie te maken.

Canonieke Data Ontsluiting in de praktijk

Het uitwerken van een canonieke data-architectuur houdt niet op bij het uitwerken van (data)modellen. Het inzetten van een Data Virtualisatie Laag of Canonieke Data Ontsluiting op basis van canonieke datamodellen biedt een meerwaarde voor veel organisaties.
Dit whitepaper beschrijft de verschillende aspecten van de implementatie van een dergelijke generieke voorziening. Zo komen de volgende onderwerpen aan de orde:
• Scenario’s
• Beheerprocessen
• Eigenaarschap
De uitwerking is praktisch van opzet. Hiermee kan dit document ingezet worden bij het inrichten van een canonieke data-omgeving bij organisaties die een volgend niveau willen bereiken in de volwassenheid van de data-architectuur.

Canonieke modellen, services en documenten

Beschrijving van het toepassen van canonieke modellen binnen service oriented architectures

Code generator voor SQL statements

Beschrijving van code templates binnen EA

Data architectuur in Sparx EA 17

Sinds medio mei 2024 is versie 17 van Sparx Enterprise Architect beschikbaar. Op dit moment van schrijven, juli 2024, nog als beta versie. In versie 17 zitten een aantal interessante uitbreidingen voor de data architect en de metadata specialist. Dit omdat er een perspectief ontwikkeld is die binnen Sparx Enterprise Architect DataWareHousing genoemd wordt. De naam is wellicht wat eigenaardig gekozen want de inhoud van het perspectief is veel breder. Het gaat namelijk ook in op allerlei zaken zoals data science, data architectuur en data governance rond bedrijfsrollen gerelateerd aan data.

Data kwaliteiten inzetten in architectuur

Dama biedt een aantal mooie onderdelen doe goed ingezet kunnen worden voor de uitwerking van architectuur. Dit document geeft een voorbeeld. Dit document geeft een uitwerking van een workshop om data kwaliteiten met een groep stakeholders te inventariseren

Datakwaliteiten, werkproces en maatregelen

Model van datakwaliteiten in combinatie met kwaliteitsverhogende maatregelen op basis van een eenvoudig architectuurmodel. Inclusief een voorbeeldmodel uitgewerkt in ArchiMate.

Datamodellering toepassen data analytics

Data analytics is een nieuw vakgebied dat door steeds organisaties wordt ingezet. Er zijn vele vormen van data analytics beschikbaar zoals BI, DWH, Predictive Analytics of Machine Learning.
Binnen data analytics speelt data modellering een rol. Met name het leggen van verbanden tussen de data entiteiten in de bronnen en het logische model van de analyse is essentieel. In een vroeg stadium nadenken welke modelleervormen relevant zijn, hoe deze aan elkaar verbonden worden.
In dit whitepaper hebben we een combinatie van modelleervormen beschreven die een (minimale) set is van generieke notatiewijzen op basis waarvan data analytics.

Datamodellering toepassen data governance

Data goverance wordt bij steeds meer organisaties een belangrijk werkveld. Inzetten van data governance kan veel redenen hebben, echter vrijwel altijd dient er een antwoord gevonden te worden op problemen rond het eigenaarschap van data.
Binnen data governance speelt data modellering een belangrijke zo niet centrale rol. Met name het leggen van verbanden tussen de data entiteiten en de eigenaren en stewards is essentieel. In een vroeg stadium nadenken welke modelleervormen relevant zijn, hoe deze aan elkaar verbonden worden en hoe de stakeholders daarbij betrokken zijn ondersteunt de introductie van data governance.
In dit whitepaper hebben we een combinatie van modelleervormen beschreven die een (minimale) set is van notatiewijzen op basis waarvan data governance in organisaties gemodelleerd kunnen worden.

Datamodellering toepassen data kwaliteit

Data kwaliteit is bij steeds meer organisaties een belangrijk werkveld. Inzetten van data kwaliteit kan veel redenen hebben, echter vrijwel altijd dient er een antwoord gevonden te worden op problemen rond de kwaliteit van data.
Binnen data quality speelt data modellering een belangrijke zo niet centrale rol. Met name het leggen van verbanden tussen de data entiteiten en een lijst van kwaliteiten inclusief een score is essentieel. In een vroeg stadium nadenken welke modelleervormen relevant zijn, hoe deze aan elkaar verbonden worden en hoe de stakeholders daarbij betrokken zijn ondersteunt de introductie van data quality.
In dit whitepaper hebben we een combinatie van modelleervormen beschreven die een (minimale) set is van notatiewijzen op basis waarvan data quality in organisaties gemodelleerd kunnen worden.

Datamodellering toepassen data security en privacy

Data security en privacy wordt bij steeds organisaties een belangrijk werkveld. Inzetten van data security kan veel redenen hebben, echter vrijwel altijd is compliancy aan de AVG één van de redenen.
Binnen data security speelt data modellering een steeds belangrijker rol. Met name het leggen van verbanden tussen de data entiteiten en de BIVP classificatie is essentieel. In een vroeg stadium nadenken welke modelleervormen relevant zijn, hoe deze aan elkaar verbonden worden en hoe de stakeholders daarbij betrokken zijn ondersteunt de introductie van adequaat informatiebeveiligingsbeleid.
In dit whitepaper hebben we een combinatie van modelleervormen beschreven die een (minimale) set is van notatiewijzen op basis waarvan data security en -privacy in organisaties gemodelleerd kunnen worden.

Datamodellering toepassen Service Oriented Architecture

Service oriëntatie is bij veel organisaties het fundament van hun data integratie. Inzetten van data integratie kan veel redenen hebben, echter vrijwel altijd dient er een antwoord gevonden te worden op problemen rond de wendbaarheid van een organisatie door het ontstane ICT landschap.
Binnen de service oriëntatie speelt data modellering een belangrijke zo niet centrale rol. In een vroeg stadium nadenken welke modelleervormen relevant zijn, hoe deze aan elkaar verbonden worden en hoe de stakeholders daarbij betrokken zijn ondersteunt de introductie van een SOA.
In dit whitepaper hebben we een combinatie van modelleervormen beschreven die een (minimale) set is van notatiewijzen op basis waarvan data stromen in een SOA gemodelleerd kunnen worden.

Datamodellering: ArchiMate Data & Applicatie Modellering

ArchiMate Data & applicatiemodellering is een onderdeel van de modelleertaal ArchiMate voor het modelleren van Enterprise Architecturen. Het wordt gecombineerd met een aantal andere viewpoints binnen ArchiMate waarmee krachtige modellen opgesteld kunnen worden voor verschillende soorten stakeholders. ArchiMate Data & Applicatiemodellering is een secundair viewpoint maar omvat entiteiten uit de primaire viewpoint. Hiermee ontstaat een verbinding met de andere (secundaire) viewpoints.

Datamodellering: ArchiMate Data & Bedrijfslaag Modellering

ArchiMate Data & bedrijfslaagmodellering is een onderdeel van de modelleertaal ArchiMate voor het modelleren van Enterprise Architecturen. Het wordt gecombineerd met een aantal andere viewpoints binnen ArchiMate waarmee krachtige modellen opgesteld kunnen worden voor verschillende soorten stakeholders. ArchiMate Data & Bedrijfslaagmodellering is een secundair viewpoint maar omvat entiteiten uit de primaire viewpoint. Hiermee ontstaat een verbinding met de andere (secundaire) viewpoints.

Datamodellering: ArchiMate Data & Motivation Modellering

ArchiMate motivation datamodellering is een onderdeel van de modelleertaal ArchiMate voor het modelleren van Enterprise Architecturen. Het is een combinatie van een model van data entiteiten en motivation concepten. Er worden krachtige modellen opgesteld worden voor het in kaart brengen van stakeholders en hun concerns.

Datamodellering: ArchiMate Data Modellering

ArchiMate Datamodellering is een onderdeel van de modelleertaal ArchiMate voor het modelleren van Enterprise Architecturen. Het wordt gecombineerd met een aantal andere viewpoints binnen ArchiMate waarmee krachtige modellen opgesteld kunnen worden voor verschillende soorten stakeholders.
De modellen worden met name gebruikt voor interactie met business vertegenwoordiging. Daarnaast kan deze notatie gebruikt worden om de verbanden tussen de bedrijfslaag met de onderliggende lagen (applicatie en technologie).

Datamodellering: Begrippenboom

De begrippenlijst en begrippenboom zijn krachtige notatiewijzen voor het op hoog abstractie niveau in kaart brengen van begrippen en hun onderlinge relaties. De notatie is eenvoudig en kan daardoor ingezet worden bij stakeholders met weinig modelleerervaring en weinig affiniteit met ICT.

Datamodellering: CRUD Matrix

CRUD matrix is een datamodellering notatie waarmee de bewerkingen Create, Read, Update en Delete worden gecombineerd met Data entiteiten en gedragsentiteiten. De notatie wordt toegepast op alle drie de modelleerlagen, fysiek, conceptueel en logisch.
Naast toepassingen in de datamodellering wordt de CRUD matrix gebruikt binnen data management, data security en data privacy. Hierbij gaat het meer om de autorisaties die gebruikers hebben op de verschillende data entiteiten.

Datamodellering: Data Flow Diagram

Data Flow Diagrammen zijn een krachtige- en relatief eenvoudige modelleerwijze om gegevensstromen binnen een informatiesysteem te modelleren. De notatie is relatief abstract en wordt daarom met name ingezet voor conceptuele data modellering.

Datamodellering: Data mappings

Data mappings zijn een krachtige, en daarom veelvuldig toegepaste, notatiewijze in de data modellering. Omdat het eigenschappen van verschillende data entiteiten met elkaar verbindt biedt het op een detailniveau de mogelijkheid om koppelingen te documenteren.
De notatiewijze is eenvoudig te begrijpen en informeel. De notatie kan uitgebreid worden met eigen interpretatie of verrijking van de associaties. Daarnaast kunnen associaties gelegd worden tussen willekeurige soorten data entiteiten en andere concepten in het domein. Dat is krachtig maar kan ook een risico vormen.

Datamodellering: Entity Relationship diagram

ER diagram is een veelgebruikte notatiewijze met name voor het opstellen van fysieke datamodellen voor implementatie in relationele databases. Het legt daarmee een verbinding tussen de logische modellen en de fysieke implementatie in een relationeel database platform. Het is daarmee een onmisbare schakel in de data modelleerketen.

Datamodellering: RACI matrix

RACI matrix is een datamodellering notatie waarmee de bewerkingen Responsible, Accountable, Consulted en Informed worden gecombineerd met Data entiteiten en gedragsentiteiten. De notatie wordt toegepast op met name de conceptuele datamodellering.
Naast toepassingen in de datamodellering wordt de RACI matrix met name gebruikt binnen data management, data governance, data security en data privacy. Hierbij gaat het meer om de verantwoordelijkheden en betrokkenheid die rollen of stakeholders in de organisatie hebben op de verschillende data entiteiten.

Datamodellering: Score Matrix

Score matrix is een datamodellering notatie waarmee een score, bijvoorbeeld van 0 - 10 worden gecombineerd met Data entiteiten en eisen, requirements of kwaliteiten. De notatie wordt toegepast op met name de conceptuele datamodellering.
Naast toepassingen in de datamodellering wordt de score matrix met name gebruikt binnen data management, data kwaliteiten, data security en data privacy. Hierbij gaat het veelal om twee perspectieven, bijvoorbeeld de huidige en de gewenste situatie.

Datamodellering: SIPOC

SIPOC is een eenvoudige datamodelleertechniek met name geschikt voor conceptuele modellering in interactieve workshops. Kenmerkend is dat de notatiewijze weinig toelichting nodig heeft en daarmee behoorlijk zelf verklarend is. SIPOC is goed te combineren en uit te breiden met andere notatiewijzen zoals UML en ArchiMate. De notatiewijze wordt ondersteund door veel vormen van tooling inclusief kantoorautomatisering.

Datamodellering: UML KLassediagram Basis

UML klassenotatie is een veelgebruikte notatiewijze met name voor het opstellen van logische datamodellen. Het legt daarmee een verbinding tussen de fysieke modellen en de conceptuele modellen en is daarmee een onmisbare schakel in de data modelleerketen.
Het klassediagram wordt in veel situaties toegepast, met name waar een relatie is met softwareontwikkeling. De basisnotatie biedt al een ruime hoeveelheid mogelijkheden om complexe modellen op te stellen. Dit is enerzijds de kracht van het UML klassediagram en anderzijds een zwakte omdat de modellen veelal te complex zijn voor stakeholders met minder modelleerervaring.

Datamodellering: UML Klassediagram Geavanceerd

Geavanceerde UML klassenotatie is een veelgebruikte notatiewijze met name voor het opstellen van logische datamodellen voor bijvoorbeeld open standaarden. Het geeft een detaillering van de UML basisdiagrammen en introduceert met name hergebruik.
Voor geavanceerde UML klassenotatie is een veelheid aan tooling aanwezig, in dit artikel slechts een beperkte opsomming. Wil je het klassediagram gaan inzetten voor het genereren van programmatuur dan is de tooling keuze minder breed maar nog steeds een ruim voldoende.

De rol van een data-architect

Data-architect en veranderingen in organisaties zijn nauw aan elkaar verbonden. Binnen deze verandering zijn enerzijds meerdere dimensies te onderkennen. Anderzijds is de rolinvulling door de architect mede bepalend voor het succes van de architectuurfunctie. Dit whitepaper gaat in op deze aspecten van architectuur en verandering.

Download IDEA

Description of the download links for IDEA in 32 and 64 bits

Downloaden van de repositories met voorbeelden

Informatie over de aanwezige architectuur repositories binnen de webapplicatie data docent

Een architectuur repository voor big data

Beschrijving van een catalogus voor Big Data patronen en mechanismen

Een datagedreven onderhoudsomgeving voor master data

Veel organisaties hebben een applicatielandschap waarbij de introductie van maatwerkoplossingen wordt ontmoedigd en de introductie van hergebruik of het aanschaffen van standaardpakketten de voorkeur heeft.

Een praktisch boek over data-architectuur, verkrijgbaar via bravenewbooks

Data-architectuur in de praktijk: hét handboek voor elke data-architect én zijn omgeving. Het is een boek vol tips en informatie over zijn rol binnen organisaties en de kaders vanuit data-architectuur waarmee projecten optimaal gestuurd worden. Ook ArchiMate wordt behandeld. Een aanrader!

Een verkenning van SELECT

In dit whitepaper worden databases beschreven. Databases zijn niet weg te denken binnen data gedreven werken. Wil je een beeld krijgen van de basis van select statements binnen SQL en relationele databases bekijk dan dit whitepaper.
Dit whitepaper is een onderdeel van meerdere whitepapers over databases en business intelligence. Databases zijn onder andere gericht op relationele databases en NoSQL databases. We gaan in op het opvragen van data op basis van het select statement binnen de structured query language op basis van data opgeslagen in relationele databases.

Enterprise Architect as tool for a Data Platform

Many organisations are investigating the possibilities of Big Data solutions, for example the Dutch and German Electricity Transport System Operator TenneT. Introducing Big Data is new and traditional approaches are of limited use. Think about introducing data-lab functionalities, innovative and agile approaches, new technologies like NoSql or Hadoop. How are you going to support these activities in an organisation as an architect and how can Enterprise Architect support you in adding architectural value.
In this session we will discuss a reference architecture for the TenneT Data Platforms, modelling techniques, architectural patterns and agile approaches all supported by the use of Enterprise Architect. You will see examples of big data patterns, solutions and templates based on ArchiMate.

Hyperlinks bij Data-architectuur in de praktijk

Hyperlinks bij het boek data-architectuur in de praktijk

Interactiepatronen bij applicatie ontwikkeling

Interactiepatronen binnen software architectuur

Introductie van een servicelaag voor canonieke data ontsluiting

Bij het inrichten van canonieke data ontsluiting wordt vanuit architectuur veelal de eis geformuleerd dat een aansluitende applicatie (bron of doel) een servicelaag dient te hebben. Echter wat houdt deze eis in en waarom wordt deze eis aan applicaties gesteld bij introductie van canonieke data ontsluiting?

Is metadata masterdata

Whitepaper met een analyse of masterdata architectuurconcepten ook ingezet kunnen worden bij metadata op basis van het DMBoK raamwerk. Masterdata patronen worden ingezet om metadata te implementeren.

Normaalvormen modelleren

Whitepaper over normaalvormen ten behoeve van relationele databases gericht op registratieve en administratieve verwerking binnen OLTP

Puretext bij plakken van notes

Puretext als hulpmiddel bij kopieren en plakken

Register- en sleutelbeleid

Sleutels zijn een belangrijk aspect van relationele databases. Bij het introduceren wordt het kiezen van de juiste sleutels een essentiële activiteit voor de data architect. Dit document beschrijft hoe registervorming invloed heeft op de keuze van sleutels en draagt voorstellen aan voor een gestructureerde aanpak.

Stakeholders, concerns, principes en patronen in data-architectuur

Veranderingen in en rond organisatie zijn van invloed op de rol van de data-architect. Door deze veranderingen wisselen stakeholders en hun concerns. Dit whitepaper gaat in op de belangrijkste stakeholders, hun belangen en hoe de architect dit kan gebruiken bij het uitvoeren van zijn rol.
Naast de concerns en requirements wordt ingegaan op een aantal andere concepten zoals kwaliteiten, principes en patronen. Deze worden uitgewerkt gericht op het invullen van de drie data functies en worden gerelateerd aan de genoemde concerns

Tien tips voor datamodelleren

Modelleren is een vakgebied gebaseerd op eenvoudige notaties. Echter op het moment dat en model opgesteld wordt blijkt de te modelleren werkelijkheid al snel complex. In dit whitepaper worden daarom een aantal handvatten geboden die ingezet kunnen worden om de complexiteit te verminderen.
De meeste van de tien tips zijn gericht op het reduceren van de modelleercomplexiteit door het opsplitsen van het totaal in kleinere gerubriceerde deelactiviteiten die minder complex zijn.

Training rollen en werkprocessen bij een repository

Rollen en processen bij een architectuur repository in een team

Training Samenwerken en Intervisie

Samenwerken en Intervisie aanpak bij inzet van een architectuur repository

Training SIPOC toepassen binnen modelleren in Sparx

Training over de notatie met SIPOC in EA en ArchiMate

Videokanaal trainingen bij de introductie van een architectuur repository

Overzicht van de beschikbare video's horend bij de architectuur repository training

Visibility of assocations in ArchiMate diagrams

Visibility of associations in ArchiMate Diagrams

Voorbeeld data-architectuur principes

Principes helpen een organisatie bij het stellen van kaders voor (data gedreven) projecten. Door principes tijd- en organisatie onafhankelijk te formuleren is het mogelijk om deze principes een generieke opzet te geven.
Dit document geeft een aantal voorbeelden van principes vanuit verschillende bronnen. Op basis van deze voorbeelden kan je eenvoudig eigen (tijd en organisatieonafhankelijke) principes formuleren.

Voorbeeld repository bij training architectuur modelleren

Voorbeeld repository voor architectuur modelleren

Webvideo behorend bij whitepaper over meta data repositories

Webvideo over het gebruik van een metadata repository

Welkom bij de Interactory publicaties

Welkom pagina

Alberto 1ste normaalvorm

Elke dataset met gegevens die voldoet aan het beschreven relationele model is in de eerste normaalvorm (1NF). Wanneer gegevens aan een relatie voldoen zijn ze dus reeds genormaliseerd.

  • Elk attribuut is atomair, en bevat dus één enkele waarde die niet verder te splitsen is. Indien een attribuut meerdere waarden bevat zouden deze waarden in een andere kolom of andere tabel moeten worden ondergebracht.

  • Een attribuut wordt niet herhaald

  • Attributen blijven constant in de tijd.


Alle data kan in één of meer tabellen zijn ondergebracht dan is er sprake van de eerste normaalvorm. Echter bij één enkele tabel is duidelijk te zien dat er een groepering in de data schuilt die inzet van meerdere tabellen rechtvaardigt Er is dan wel sprake van een vaste structuur voor de data, maar er is nog niet goed nagedacht over hoe de data verdeeld wordt over meerdere tabellen. Bijvoorbeeld de bestaansafhankelijkheid van data wordt hiermee niet in ogenschouw genomen.

Alberto Begrippenlijst

Geeft een lijst van begrippen en de beschrijving of definitie. Soms wordt een lijst van synoniemen toegevoegd Hier is dat gedaan met behulp van aliassen. Veelal eerste product bij de start van een data modellerings initiatief. Notatiewijze is een lijst met een nauwe relatie met de andere weergaven zoals een graaf in een diagram of een boom.

Alberto BIV Diagram

Voorbeeld van een BIV Matrix op basis van conceptuele data entiteiten in relatie tot de requirements Beschikbaarheid, Integriteit en Vertrouwelijkheid (BIV). Bij de relaties tussen deze entiteiten kan een score worden gegeven op een 123 schaal. Waarbij 1 een laag risico is en 3 hoog.

Alberto CRUD Diagram

Matrix voor het bepalen wie welke bewerkingen mag uitvoeren op data entiteiten in de organisatie CRUD staat daarbij voor Create, Read, Update en Delete. In dit diagram is een matrix element opgenomen dat je kunt laden en bekijken. De CRUD afkortingen worden in het model opgenomen bij de relatie tussen de rollen en de data entiteiten.

Alberto Data kwaliteiten score matrix

De score matrix is een weergave van de score die gegeven kan worden aan data kwaliteiten. Dit kan op basis van een data domein maar ook op individuele conceptuele data entiteiten. Vervolgens wordt een score gegeven in een score van 0 - 9 om aan te geven wat de score van de data kwaliteit is voor een data domein of data entiteit. Hierbij is 0 een lage en 9 een hoge kwaliteit. De range is te zelf te bepalen

Algemeen model zandloper

Het zandlopermodel is een specifiek model voor de transformatie van gegevensbronnen naar een gestandaardiseerd model in een doeldatastore. Het is de vereenvoudigde implementatie van een gelaagde big data-architectuur. Het zandlopermodel kan worden gebruikt voor specifieke implementaties van datatransformatie in een patroon dat de datapipe wordt genoemd.

I

Architectuur domein

Beschrijving van de diverse onderdelen of domeinen van een repository architectuur. Dit is een generiek en niet volledig model maar dient als startpunt voor het uitwerken van het organisatie specifieke domeinmodel.
Houd er rekening mee dat dit eigen domein model nauw moet aansluiten bij de inrichting van de organisatie. Welke domeinen zijn relevant in de architectuur van de eigen organisatie. Pas deze lijst van generieke domeinen aan om tot een correct overzicht te komen. In de stappenplannen komt daarom dit model in een vroeg stadium van de stappenplannen terug.

Architectuur modelleertaal

In dit overzicht een uitgebreide lijst met mogelijk (deel)modelleertalen. Wees spaarzaam met het gebruik van meerdere talen. Waarschijnlijk is een deel van ArchiMate noodzakelijk.
Zie ook de voorbeelden in de documentatie van modelleertalen via de websites die bestaan rond deze modelleertalen. Ook de Modelwizard binnen EA is geschikt voor een verdere toelichting.
Dit is geen uitputtende lijst en kan in de context van specifieke organisaties anders uitgewerkt worden. In dit diagram wordt wel een detaillering gegeven van de belangrijkste deelmodellen en diagramtypen om een beeld te geven van de scope en mate van detaillering binnen de modelleertalen.

Baseline en Target architectuur

Model van de baseline architectuur (document gedreven) naar de target (repository gebaseerd) met daarbij een opsomming van de benodigde deliverables. Dit op basis van een aantal ArchiMate concepten in de implementatie en migratie modelleerlaag.

Bedrijfslaag basis

Voor de urenadministratie wil Giovanna een ArchiMate proces uitwerken bestaande uit:

  • Urenregistratie

  • Controleer uren

  • Salarisverwerking


Bepaal eventueel je viewpoint
Maak een ArchiMate diagram van dit proces en
Verzin er zelf een aantal rollen/actoren bij

Bedrijfslaag uitgebreid

Kun je een aantal business objecten benoemen bij deze bedrijfsarchitectuur
Leg relevante associaties tussen de elementen in het diagram. Denk hierbij wederom aan je viewpoint dat je selecteert
Voeg een uitlijning en layout toe
Voeg desgewenst kleuren toe en maak een legenda

Bedrijfslaag viewpoint

Doel:
Inzicht geven in de te realiseren bedrijfsprocessen en functies en de toewijzing naar actoren. Ondersteuning door de onderliggende applicaties en technologie.
Verplicht:
Afhankelijk van de omvang kan deze gecombineerd worden met de applicatie view en technologie view in een overzichtsview.

Bedrijfsobjectenmodel

Overzicht van de bedrijfsobjecten relevant bij het werken met een architectuur repository. Hierbij wordt voor elk business object in de omschrijving een korte definitie gegeven.

Bedrijfsregels en functies (gewenst)

Bij de loggingfunctionaliteit zijn bedrijfsregels van groot belang. Denk bijvoorbeeld aan:

  • Wanneer moet een signaal gestuurd worden omtrent het berichtenverkeer

  • Welke gegevens van een bericht worden opgeslagen in een log

  • Wie heeft toegang tot welke rapportages en dashboards



Daar komt bij dat deze bedrijfsregels regelmatig wijzigen en daarom configureerbaar dienen te zijn. Reden om een bedrijfsregel functionaliteit op te nemen in dit model conform de opzet van de logische servicebus.

Beschrijvende data architectuur conceptueel

Het conceptueel data model heeft tot doel om op semantisch niveau de data- of bedrijfsconcepten binnen een domein in kaart te brengen. Dit wordt veelal gedaan door het opstellen van een begrippenlijst en/of een begrippenboom. Dit in kaart brengen bestaat allereerst uit het opstellen van een lijst van begrippen met de daarbij behorende definities of beschrijvingen. Met name in omvangrijke domeinen zoals grote organisaties of clusters van verschillende organisaties is het opstellen van een begrippenlijst (in het Engels veelal Glossary genoemd) een complexe activiteit.
Is een begrippenlijst als conceptueel datamodel opgesteld dan kan vervolgens een begrippenboom opgesteld worden waarbij verschillende hiërarchieën en verbanden tussen de conceptuele data entiteiten gemodelleerd kunnen worden.
Het doel van een conceptueel datamodel is om op semantisch vlak overeenstemming te bereiken bij de betrokken stakeholders wat de betekenis of de definitie van een begrip is. Vandaar dat de combinatie van begrip en beschrijving van het begrip een randvoorwaarde is voor een conceptueel datamodel.

Beschrijvende data architectuur fysiek bericht

Fysieke datamodellen hebben tot doel om tot in detail de fysieke structuur van berichtuitwisseling tussen applicatiecomponenten of applicatieinterfaces te modelleren. Veelal wordt daarbij al rekening gehouden met de eisen, die vanuit een uitwisselprotocol of integratieplatform gesteld worden. Hiervoor worden veelal een aantal modelleertechnieken gebruikt zoals XML Schema Definition (XSD) en JSon Schema.
Schema Definition modellen geven een gedetailleerde notatiewijze voor het modelleren van berichtenverkeer. Daarnaast kun je met extra modelleertechnieken inzetten. Bijvoorbeeld OpenAPI biedt de mogelijkheid om de datastructuur te modelleren maar ook om APIs te documenteren.

Beschrijvende data architectuur fysiek database

Fysieke datamodellen hebben tot doel om tot in detail de fysieke structuur van een relationele database te modelleren. Veelal wordt daarbij al rekening gehouden met de eisen, die vanuit een specifiek databaseplatform gesteld worden aan de inrichting van een database. Hierdoor is het mogelijk om deze ER modellen rechtstreeks om te zetten naar een fysieke inrichting in een database. Dit staat bekend als de Data Definition Language (DDL).
Daarnaast is het mogelijk om extra fysieke modellen op te stellen voor specifieke platformen of implementaties. Denk hierbij aan berichtenuitwisseling met XML of JSON berichten of datawarehouses, die een specifiek fysiek datamodel kennen.
ER staat voor Entity-Relationship en ER diagrammen geven een gedetailleerde notatiewijze voor het modelleren van deze twee concepten. Daarnaast kun je met ER diagrammen de kolommen in een tabel modelleren en eventueel een aantal belangrijke constraints in relationele databases zoals primaire en verwijzende sleutels aangeven.

Beschrijvende data architectuur hybride

Hybride datamodel laat zien op welke wijze er een gezamenlijk model gemaakt kan worden op basis van de drie lagen in het datamodel: CDM, LDM en één of meerdere FDM.
Deze modelleertechniek biedt een overzicht van deze drie modelleertalen en de onderlinge verbanden. Deze modellen kunnen we vrij snel complex qua opzet worden.

Beschrijvende data architectuur hybride

Hybride datamodel laat zien op welke wijze er een gezamenlijk model gemaakt kan worden op basis van de drie lagen in het datamodel: CDM, LDM en één of meerdere FDM.
Deze modelleertechniek biedt een overzicht van deze drie modelleertalen en de onderlinge verbanden. Deze modellen kunnen we vrij snel complex qua opzet worden.

Beschrijvende data architectuur logisch

In dit diagram wordt de datamodelleervorm basis UML klassenmodel beschreven als modelleerwijze voor logische datamodellering. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen.

Voor het modelleren van informatie of data is het logisch datamodel. Hierbij is het van belang dat het uitgangspunt is, dat het de structuur van gegevens beschrijft. Het logisch datamodel vereist een aantal eigenschappen die ervoor zorgen dat de modellen relatief eenvoudig kunnen blijven (zeker bij basis modellen) maar toch veel zeggingskracht hebben. Dat maakt dat ze geliefd zijn in veel situaties in de informatievoorziening.

Beschrijvende data architectuur mapping

Mapping diagrammen kunnen gebruikt worden voor het inzichtelijk van de details van koppelingen. Daarbij zijn er een aantal mogelijkheden:

  • In kaart brengen van de detail verbanden van het logisch model naar één van de fysieke datamodellen.

  • Uitwerken van de detailverbanden bij twee of meer entiteiten binnen fysieke datamodellering. Bijvoorbeeld voor het mappen van een OLTP datamodel naar een OLAP datamodel op attribuutniveau.


Kenmerkend is dat er tussen twee entiteiten meerdere relaties gemodelleerd worden om aan te geven op welke wijze de attributen in de bronentiteit mappen naar de attributen in de doelentiteit. In een aantal gevallen is aanvullende detaillering wenselijk. Bijvoorbeeld wanneer meerdere attributen vanuit de bronentiteit gecombineerd worden naar een attribuut in de doelentiteit. Of waarbij één attribuut in de bron uitsplitst naar meerdere attributen in de doel entiteit.

Beschrijvende data architectuur mapping

Mapping diagrammen kunnen gebruikt worden voor het inzichtelijk van de details van koppelingen. Daarbij zijn er een aantal mogelijkheden:

  • In kaart brengen van de detail verbanden van het logisch model naar één van de fysieke datamodellen.

  • Uitwerken van de detailverbanden bij twee of meer entiteiten binnen fysieke datamodellering. Bijvoorbeeld voor het mappen van een OLTP datamodel naar een OLAP datamodel op attribuutniveau.


Kenmerkend is dat er tussen twee entiteiten meerdere relaties gemodelleerd worden om aan te geven op welke wijze de attributen in de bronentiteit mappen naar de attributen in de doelentiteit. In een aantal gevallen is aanvullende detaillering wenselijk. Bijvoorbeeld wanneer meerdere attributen vanuit de bronentiteit gecombineerd worden naar een attribuut in de doelentiteit. Of waarbij één attribuut in de bron uitsplitst naar meerdere attributen in de doel entiteit.

Bezorging Bedrijfsdata landschap diagram

Diagram met een overzicht van bedrijfsproces activiteiten gerelateerd aan de data die geproduceerd en geconsumeerd wordt binnen een bedrijfsactiviteit. Daarnaast zijn in het model de bedrijfsrollen gemodelleerd die een bedrijfsproces uitvoeren of bediend worden door de procesactiviteit.

Bezorging detail bedrijfsproces

Een diagram bestaande uit events en procesactiviteiten van de bezorging en hun onderlinge relaties met daarbij de data objecten die data in een proces activiteit consumeren of produceren.

BI en DWH Tijdregistratie Stermodel

Een stermodel is een type dimensioneel model binnen Business Intelligence is een datastructuurtechniek die is ontworpen om gegevens op een manier te organiseren die het eenvoudig maakt om informatie op te halen en te analyseren. Dit model bestaat uit twee hoofdcomponenten: feiten en dimensies. Hier het stermodel van het domein tijdregistratie binnen Alberto.

Big Data kenmerken (4Vs)

Kenmerken van databronnen en datasets die gebruikt worden in data gedreven toepassingen kunnen behoren tot de kenmerken van Big Data. Welke kenmerken hierbij een rol spelen worden hierbij benoemd en kunnen desgewenst gebruikt worden in een scorematrix voor het bepalen of big data technieken toegepast dienen te worden.

Big data stimulatoren

Lijst van drivers die data gedreven toepassingen in het algemeen en big data in het bijzonder stimuleren.

Binaire data interpretatie [ABB]

Verwerken van ongestructureerde data zoals binair

Bronontsluiting [ABB]

Dit is de eerste stap bij het ontsluiten van brondata voor verdere verwerking naar uiteindelijk een informatieproduct.

Business viewpoint

Doel:
Inzicht geven in de te realiseren businessprocessen en functies door de onderliggende applicaties en technologie.

Verplicht:
Afhankelijk van de omvang kan deze gecombineerd worden met de applicatieview en technologieview in een overzichtsview. Als een aparte business view vereist is deze altijd van detail niveau 2 (zie 5.6 voor meer informatie over de niveau’s).

Capabilities data architect

In deze afbeelding krijg je een overzicht van een aantal generieke capabilities voor de rol van data-architect. In deze afdeling wordt de notatie van ArchiMate gebruikt waarin capabilities in de strategielaag worden gemodelleerd gebruik makend van de aggregatierelatie om de verbanden tussen de capabilities te modelleren. De nesting van de elementen in de afbeelding is dus een aggregatie.

Capabilities en doelen van een repository

Rond een architectuur repository kan een organisatie een aantal capabilities en doelen definieren om een startpunt te bepalen voor de introductie van deze verandering in de architectuur functie binnen de organisatie. Hiermee wordt een punt aan de horizon gedefinieerd voor de target architectuur.

Checklist Project2Productie modelmanager

Checklist met controles voor die genomen moeten worden wil je onderdelen vaststellen binnen een architectuur. Dit is een belangrijk onderdeel van het architectuur proces omdat net als bij architectuur documenten (deel) architecturen een status hebben. In een repository moet hiervoor een proces gevolgd worden net als bij de document gebaseerde architecturen

Componenten model (Sparx)

Beschrijving van de aanwezige componenten en functionaliteiten binnen Enterprise Architect gerelateerd aan de hiërarchie van applicatie functies.

Componenten voorbeeld obv Google cloud diensten

Eenvoudige uitwerking van de Google cloud diensten ter ondersteuning van de verschillende applicatie functies ook hier geldt weerdat een analyse van de requirements en de functionaliteiten binnen de services de geschiktheid bepaald moet worden

Componenten voorbeeld obv Office 365

Sharepoint en office 365 bieden een palet aan functies die inzetbaar zijn bij de ondersteuning van een expertise netwerk. Daarbij is het mooi om te zien dat er voor elke logische functie een component lijkt te zijn die inzetbaar is. Een andere analyse van de functionele requirements en een mapping naar de componenten is vanzelfsprekend gewenst.

Conventie conceptueel datamodel

Dit diagram is een viewpoint voor het uitwerken van een conceptueel datamodel.Dit viewpoint geeft aan welke soorten objecttypen en connectortypen gebruikt kunnen worden binnen het opstellen van een conceptueel data model.

Voor het conceptueel datamodel gelden een paar uitgangspunten:

  • Conceptueel data model is voor meerdere stakeholders(ook niet-ICTers en dient eenvoudig van opzet te zijn.
  • Conceptueel data model is uitgewerkt in ArchiMate (business laag).
  • Voor het conceptueel data model wordt alleen het stereotype Business Object gebruikt.
  • Het conceptuele model heeft een hiërarchische structuur gebaseerd op domeinen.
  • Voor een domein kunnen als dit de complexiteit verlaagd meerdere diagrammen gemaakt worden.
  • Het conceptuele model wordt gerelateerd aan het logische data model. Zie hiervoor het hybride meta datamodel.
  • Het conceptuele model kan gerelateerd worden aan bijvoorbeeld de andere data management business functies binnen Voorbeeld.

Conventie en notatie voor RASCI

Deelmodel voor het data governance model met daarin de rollen die betrokkenen vervullen rond een data domein of een data entiteit binnen een conceptueel data model

Conventie logisch datamodel

Dit diagram is een viewpoint voor het uitwerken van een logisch datamodel.Dit viewpoint geeft aan welke soorten objecttypen en connectortypen gebruikt kunnen worden binnen het opstellen van een logisch data model.

Voor het logisch datamodel gelden een paar uitgangspunten:

  • Logisch data model is voor alle stakeholders (ICTers en niet-ICTers en dient begrepen te worden door alle stakeholders na een toelichting van het metamodel.
  • Logisch data model is uitgewerkt in UML Class Modeling.
  • Voor het logisch data model wordt alleen de stereotypen Class en Enumeratie gebruikt.
  • Het logisch model heeft een hiërarchische structuur gebaseerd op abstracte en concrete entiteiten met een specialisatie connector.
  • Voor een logisch domein kunnen als dit de complexiteit verlaagd meerdere diagrammen gemaakt worden.
  • Het logische model wordt gerelateerd aan het bovenliggende conceptuele model en aan de onderliggende fysieke datamodellen. Zie hiervoor het hybride meta datamodel.

Conventie RDBMS datamodel

Dit diagram is een viewpoint voor het uitwerken van een fysieke datamodel voor SQL-Server RDBMS.Dit viewpoint geeft aan welke tabellen, constraints en kolommen gebruikt kunnen worden binnen het opstellen van een RDBMS data model.

Voor het RDBMS datamodel gelden een paar uitgangspunten:

  • Fysiek datamodel is voor de ICT (Database specialisten)
  • Van het Fysiek datamodel kunnen SQL DDL statements gegenereerd worden
  • Naamgevingsconventies voor het database platform (SQL Server/Oracle) gelden als basis voor de Naamgevingsconventies
  • Op de associaties worden de database details voor de verwijzende en primaire sleutels getoond.

Conventie voor SIPOC

Dit SIPOC raamwerk is een groepering van de elementen behorend bij verschillende aspecten van het SIPOC raamwerk.

Data Architect Navigatie

Navigatie voor de rol van de data architect met een aantal voorbeelden voor stakeholders, capabilities en het definieren van architectuur producten.

Data Architectuur BI en DWH landschap

Dit is een voorbeeld van een wat uitgebreider datalandschap van data uitwisseling tussen bronsystemen en doelsystemen. Dit is voor meerdere kennisgebieden relevant. Denk hierbij aan Master Data, Reference Data of data integratie. In dit voorbeeld gaan we in op de data stromen nodig bij Datawarehousing en BI.
Je ziet hier een detaillering van de data verwerking op basis van ETL Daarnaast wordt ook hier de link gelegd naar het conceptuele datamodel. Dit omdat daar mogelijk data governance, securtiy of stakeholder aspecten van belang zijn.

Data Architectuur BI en DWH landschap

Dit is een voorbeeld van een wat uitgebreider datalandschap van data uitwisseling tussen bronsystemen en doelsystemen. Dit is voor meerdere kennisgebieden relevant. Denk hierbij aan Master Data, Reference Data of data integratie. In dit voorbeeld gaan we in op de data stromen nodig bij Datawarehousing en BI.
Je ziet hier een detaillering van de data verwerking op basis van ETL Daarnaast wordt ook hier de link gelegd naar het conceptuele datamodel. Dit omdat daar mogelijk data governance, securtiy of stakeholder aspecten van belang zijn.

Data architectuur principes

Dit is een overzicht van een aantal algemene principes die toegepast kunnen worden binnen organisaties. Desgewenst kunnen ze specifiek gemaakt wordt met behulp van eigen specialisaties voor de eigen Albero organisatie context.

Data governance capabilities

Wordt er in een organisatie gewerkt met capabilities modellen om dit inzichtelijk te maken voor de data strategie dan is het uitwerken van de capabilities op basis van de ArchiMate strategielaag concepten een mooie manier van werken.
In dit model zijn de capabilities uitgewerkt, echter je kunt desgewenst ook voor value stream elementen kiezen. kenmerkend is dat als de data strategie reeds is uitgewerkt met doelen en stakeholders deze modelleerwijze niet noodzakelijk is.

Data integratie en API implementatie

Bij veel solutions zal data door het data-landschap stromen. Hiervoor worden binnen de solution APIs geintroduceerd of bestaande APIs worden aangepast. Grip op APIs zijn vanuit data-architectuur perspectief uitermate belangrijk. Vandaar dat er meestal meerdere APIs uitgewerkt worden ten behoeve van een solution. Na implementatie van de solution gaan deze APIs deel uitmaken van de domein data-architectuur.

Data integratie logische platform architectuur

Dit is een logische weergave van een data gedreven platform. Het beschrijft drie lagen en de daartussen liggende interfaces die functionaliteit bieden voor het implementeren van datapijpen voor de overdracht van (big) data van de bronnen naar de gebruikers. Dit overzicht wordt verder gedetailleerd beschreven met toegevoegde functionaliteiten. In de sectie Alternatieven vindt u cases en voorbeelden van de concrete implementatie van deze functionaliteiten.

Data integratie mapping

Zie de bijschrijving van deze techniek bij de beschrijvende architectuur.

Data Kwaliteit Maatregelen Accuraatheid

Overzicht van de data kwaliteiten en daarbij een aantal maatregelen die genomen kunnen worden om een Data kwaliteit met behulp van deze maatregelen (binnen een release) op een hoger niveau te krijgen.

Data Kwaliteit Maatregelen Actualiteit

Overzicht van de data kwaliteiten en daarbij een aantal maatregelen die genomen kunnen worden om een Data kwaliteit met behulp van deze maatregelen (binnen een release) op een hoger niveau te krijgen.

Data Kwaliteit Maatregelen Compleetheid

Overzicht van de data kwaliteiten en daarbij een aantal maatregelen die genomen kunnen worden om een Data kwaliteit met behulp van deze maatregelen (binnen een release) op een hoger niveau te krijgen.

Data Kwaliteit Maatregelen Consistentie

Overzicht van de data kwaliteiten en daarbij een aantal maatregelen die genomen kunnen worden om een Data kwaliteit met behulp van deze maatregelen (binnen een release) op een hoger niveau te krijgen.

Data Kwaliteit Maatregelen Precisie

Overzicht van de data kwaliteiten en daarbij een aantal maatregelen die genomen kunnen worden om een Data kwaliteit met behulp van deze maatregelen (binnen een release) op een hoger niveau te krijgen.

Data Kwaliteit Maatregelen Privacy

Overzicht van de data kwaliteiten en daarbij een aantal maatregelen die genomen kunnen worden om een Data kwaliteit met behulp van deze maatregelen (binnen een release) op een hoger niveau te krijgen.

Data Kwaliteit Maatregelen Redelijkheid

Overzicht van de data kwaliteiten en daarbij een aantal maatregelen die genomen kunnen worden om een Data kwaliteit met behulp van deze maatregelen (binnen een release) op een hoger niveau te krijgen.

Data Kwaliteit Maatregelen Ref Integriteit

Overzicht van de data kwaliteiten en daarbij een aantal maatregelen die genomen kunnen worden om een Data kwaliteit met behulp van deze maatregelen (binnen een release) op een hoger niveau te krijgen.

Data Kwaliteit Maatregelen Tijdigheid

Overzicht van de data kwaliteiten en daarbij een aantal maatregelen die genomen kunnen worden om een Data kwaliteit met behulp van deze maatregelen (binnen een release) op een hoger niveau te krijgen.

Data Kwaliteit Maatregelen Uniekheid

Overzicht van de data kwaliteiten en daarbij een aantal maatregelen die genomen kunnen worden om een Data kwaliteit met behulp van deze maatregelen (binnen een release) op een hoger niveau te krijgen.

Data Kwaliteit Maatregelen Validiteit

Overzicht van de data kwaliteiten en daarbij een aantal maatregelen die genomen kunnen worden om een Data kwaliteit met behulp van deze maatregelen (binnen een release) op een hoger niveau te krijgen.

Data Kwaliteit SIPOC (Overzicht)

Overzicht van de definities en de doelen van data kwaliteit. Daarnaast een uitwerking van het model van de data kwaliteiten op basis van technische implementaties, werkproces en werkinstructies voor de betrokkenen binnen de ondersteunende informatiesystemen en processen.

Data management capabilities

Wordt er in een organisatie gewerkt met capabilities modellen om dit inzichtelijk te maken voor de data strategie dan is het uitwerken van de capabilities op basis van de ArchiMate strategielaag concepten een mooie manier van werken.
In dit model zijn de capabilities uitgewerkt, echter je kunt desgewenst ook voor value stream elementen kiezen. kenmerkend is dat als de data strategie reeds is uitgewerkt met doelen en stakeholders deze modelleerwijze niet noodzakelijk is.

Data platform applicatie landschap

Modelleren van het data- en applicatielandschap ontstaat door implementatie van de solution. Hier zal veelal gebruik gemaakt worden van het reeds aanwezige data platform zodat deze solutiuon bijdraagt aan hergebruik van componenten en data objecten waardoor er een generiek data- en applicatie landschap ontstaat!

Data platform en toepassing verwerking

In dit diagram kan gemodelleerd worden welke data objecten vanuit één of meerdere bronsystemen geextraheerd kunnen worden. Vervolgens wordt gevisualiseerd hoe deze data objecten verband houden met de conceptuele data entiteiten. Dit laatste is gewenst omdat de conceptuele data entiteiten gerelateerd zijn aan de kaderstellende architectuur, de governance dimensies en data management in het algemeen.
Voor de data object wordt vervolgens inzichtelijk gemaakt hoe deze data verwerkt wordt. Vaak zullen dit transformaties zijn voor het model of het protocol. Maar ook andere data verwerkingen zijn mogelijk. Denk hierbij bijvoorbeeld aan aggregaties, cleansing of anonimiseren van de data afkomstig uit het datamodel. Hierbij kan vervolgens beschreven worden welke applicatie componenten deze dataverwerking uitvoeren.
Voor de data objecten kan er vervolgens een koppeling gelegd worden naar diagrammen waarin het onderliggende logische of fysiekemodel gepresenteerd kan worden.

Data platform infrastructuur cloud

Afhankelijk van de scope van de data-architectuur kan het wenselijk zijn om ook de onderliggende infrastructurele inrichting te modelleren. Daarbij kun je inzichtelijk maken hoe het data en applicatielandschap wordt ondersteund door de onderliggende technische infrastructuur.
Bij de cloud situatie waar de infrastrctuur wordt beheerd door de cloud provider is er minder detaillering van het infrastructuur landschap. Dit komt doordat je als gebruiker van een cloud platform geen kennis hebt van de onderliggende inrichting. Alleen de diensten en de artifacten gebruikt dienen hierbij in het model te worden uitgemodelleerd.

Data platform infrastructuur cloud berichtenverkeer

Afhankelijk van de scope van de data-architectuur kan het wenselijk zijn om ook de onderliggende infrastructurele inrichting te modelleren. Daarbij kun je inzichtelijk maken hoe het data en applicatielandschap wordt ondersteund door de onderliggende technische infrastructuur.
Bij de cloud situatie waar de infrastrctuur wordt beheerd door de cloud provider is er minder detaillering van het infrastructuur landschap. Dit komt doordat je als gebruiker van een cloud platform geen kennis hebt van de onderliggende inrichting. Alleen de diensten en de artifacten gebruikt dienen hierbij in het model te worden uitgemodelleerd.

Data platform infrastructuur on premise

Afhankelijk van de scope van de data-architectuur kan het wenselijk zijn om ook de onderliggende infrastructurele inrichting te modelleren. Daarbij kun je inzichtelijk maken hoe het data en applicatielandschap wordt ondersteund door de onderliggende technische infrastructuur.
Bij de on premise situatie waar de infrastrctuur wordt beheerd door de eigen organisatie is er meer detaillering van het infrastructuur landschap.

Data platform infrastructuur on premise ETL

Afhankelijk van de scope van de data-architectuur kan het wenselijk zijn om ook de onderliggende infrastructurele inrichting te modelleren. Daarbij kun je inzichtelijk maken hoe het data en applicatielandschap wordt ondersteund door de onderliggende technische infrastructuur.
Bij de on premise situatie waar de infrastrctuur wordt beheerd door de eigen organisatie is er meer detaillering van het infrastructuur landschap.

Data principes en governance

In dit diagram leggen we de link vanuit de principes naar de doelen zoals geformeerd door de stakeholders binnen data governance. We werken hierbij het model uit op basis van ArchiMate motivation concepten.

Data strategie doelen

Feitelijk een uitwerking van de data strategie door het definieren van een aantal doelen gericht op data gedreven werken. Hierbij wordt een hierarchisch model uitgewerkt van de doelen vanuit data governance in combinatie met de uitwerking van de strategie in data-architectuur doelen.

Data strategie stakeholder model

Voor data governance zijn een aantal stakeholders van belang. Met name een uitwerking van de stewards en eigenaren van verschillende data domeinen of data objecten is bij deze relevant.
Wil je een precieze detaillering van wie eigenaar, steward of custodian is kan een uitbreiding van het model wenselijk zijn. Bijvoorbeeld door de stakeholder met behulp van business actoren de governance precies te definieren.

Data strategie stakeholder model

Voor data governance zijn een aantal stakeholders van belang. Met name een uitwerking van de stewards en eigenaren van verschillende data domeinen of data objecten is bij deze relevant.
Wil je een precieze detaillering van wie eigenaar, steward of custodian is kan een uitbreiding van het model wenselijk zijn. Bijvoorbeeld door de stakeholder met behulp van business actoren de governance precies te definieren.

Data toepassing bedrijfsprocessen

Beschrijving van de bedrijfsprocessen en hoe deze processen ondersteund worden door het onderliggende data platform landschap dat door deze solution wordt geïntroduceerd. Of hoe het data-landschap wordt aangepast en uitgebreid binnen deze solution.

Data verwerking berichtenverkeer

In dit diagram kan gemodelleerd worden welke data objecten vanuit één of meerdere bronsystemen geextraheerd kunnen worden. Vervolgens wordt gevisualiseerd hoe deze data objecten verband houden met de conceptuele data entiteiten. Dit laatste is gewenst omdat de conceptuele data entiteiten gerelateerd zijn aan de kaderstellende architectuur, de governance dimensies en data management in het algemeen.
Voor de data object wordt vervolgens inzichtelijk gemaakt hoe deze data verwerkt wordt. Vaak zullen dit transformaties zijn voor het model of het protocol. Maar ook andere data verwerkingen zijn mogelijk. Denk hierbij bijvoorbeeld aan aggregaties, cleansing of anonimiseren van de data afkomstig uit het datamodel. Hierbij kan vervolgens beschreven worden welke applicatie componenten deze dataverwerking uitvoeren.
Voor de data objecten kan er vervolgens een koppeling gelegd worden naar diagrammen waarin het onderliggende logische of fysiekemodel gepresenteerd kan worden.

Data verwerking ETL

In dit diagram kan gemodelleerd worden welke data objecten vanuit één of meerdere bronsystemen geextraheerd kunnen worden. Vervolgens wordt gevisualiseerd hoe deze data objecten verband houden met de conceptuele data entiteiten. Dit laatste is gewenst omdat de conceptuele data entiteiten gerelateerd zijn aan de kaderstellende architectuur, de governance dimensies en data management in het algemeen.
Voor de data object wordt vervolgens inzichtelijk gemaakt hoe deze data verwerkt wordt. Vaak zullen dit transformaties zijn voor het model of het protocol. Maar ook andere data verwerkingen zijn mogelijk. Denk hierbij bijvoorbeeld aan aggregaties, cleansing of anonimiseren van de data afkomstig uit het datamodel. Hierbij kan vervolgens beschreven worden welke applicatie componenten deze dataverwerking uitvoeren.
Voor de data objecten kan er vervolgens een koppeling gelegd worden naar diagrammen waarin het onderliggende logische of fysiekemodel gepresenteerd kan worden.

Databronnen overzicht

In dit diagram worden de verschillende soorten dataproductie gemodelleerd. Dit is een boomvorm waarbij één tak de datastromen beschrijft, zoals tijdreeksen, enz. De andere tak is de meer traditionele dataproductie, bijvoorbeeld door bedrijfsapplicaties, cloudsystemen of externe dataproductie.

Dedupliceren functionaliteit

Bij het werken met een architectuur repository is het valideren van modellen een stap in het werkproces. Een duplicaat is namelijk eenvoudig geintroduceerd, zeker in een architectuur repository van enige omvang.
Duplicaten voorkomen en dedupliceren achteraf bij de aanwezigheid van duplicaten is daarom een functionaliteit die wenselijk is in een modelleertool ter ondersteuning van de modelvalidatie.

Detail bedrijfsproces architectuur modelleren

In het detail van het bedrijfsproces voor architectuur modelleren worden een aantal verbanden inzichtelijk gemaakt. Welke bedrijfsobjecten zijn relevant bij dit proces (in zowel lezen als schrijven), welke rollen zijn betrokken bij dit detailproces.

Detail werkproces Architectuur modelleren automatiseren

Bij het ontwikkelen en beheren van de architectuur in de modellen en documenten is het consistent houden van de repository een uitdaging binnen een repository. Bij een document gedreven aanpak is het consistent houden feitelijk onmogelijk.

Bij het werken met een architectuur repository en de inzet van tooling ontstaan er mogelijkheden om, met name iteratieve, taken te automatiseren of grotendeels te ondersteunen.
Hierbij zijn voor architectuurteams belangrijke voordelen te behalen. Het is dan ook aan te bevelen dat goed wordt nagedacht welke activiteiten geautomatiseerd kunnen worden en welke requirements er zijn bij het modelleerteam.

ETL Thuisbezorging

In dit diagram zie je een uitwerking van het ETL patroon op basis van applicatiefuncties. Daarnaast zie je welke component zorgdraagt voor deze ETL verwerking.
Je ziet hierbij ook dat er een aantal data objecten uitgelezen worden en getransformeerd worden naar een datamart in het datawarehouse.

ETL Thuisbezorging

In dit diagram zie je een uitwerking van het ETL patroon op basis van applicatiefuncties. Daarnaast zie je welke component zorgdraagt voor deze ETL verwerking.
Je ziet hierbij ook dat er een aantal data objecten uitgelezen worden en getransformeerd worden naar een datamart in het datawarehouse.

ETL Verkoopdashboard

In dit diagram zie je een uitwerking van het ETL patroon op basis van applicatiefuncties. Daarnaast zie je welke component zorgdraagt voor deze ETL verwerking.
Je ziet hierbij ook dat er een aantal data objecten uitgelezen worden en getransformeerd worden naar een dataset in het datawarehouse voor verkoop en klimaat gegevens gerelateerd aan elkaar.

ETL Verkoopdashboard

In dit diagram zie je een uitwerking van het ETL patroon op basis van applicatiefuncties. Daarnaast zie je welke component zorgdraagt voor deze ETL verwerking.
Je ziet hierbij ook dat er een aantal data objecten uitgelezen worden en getransformeerd worden naar een dataset in het datawarehouse voor verkoop en klimaat gegevens gerelateerd aan elkaar.

Expertise boom binnen Sharepoint landschap

Dit diagram laat zien hoe de onderwerpenboom functie een aanvulling is op het bestaande landschap, het converteert namelijk teksten opgesteld door experts naar een boomstructuur die reeds in sharepoint aanwezig is namelijk de managed meta data. Voordeel van deze werkwijze is dat het managed onderdeel van managed metadata grotendeels wordt gedaan door een geautomatiseerd proces in de onderwerpenboom functie.
Door deze functie los te trekken van de andere onderdelen ontstaat een herbruikbare component voor verschillende ontsluitingsplatformen. Dat is natuurlijk wel afhankelijk van de te ontwikkelen interfaces op de onderwerpenboom. Laatste wordt in een later stadium nader uitgewerkt

Fysiek bezorgen database target

Diagram met deelmodel voor de tabellen waarin de data van hetthuisbezorging domein worden opgeslagen. Een deel van de tabellen in het model zullen ook worden gebruikt in de andere deelmodellen. Hierbij ontstaat een gezamenlijk model uitgewerkt in meerdere diagrammen.

Fysiek data model package (Sparx)

Fysiek datamodel van de package structuur en de verschillende elementen aanwezig binnen de package zoals elementen, diagrammen en subpackages.

Fysiek tijdregistratie database baseline

Diagram met deelmodel voor de tabellen waarin de data van het tijdregistratie domein worden opgeslagen. Een deel van de tabellen in het model zullen ook worden gebruikt in de andere deelmodellen. Hierbij ontstaat een gezamenlijk model uitgewerkt in meerdere diagrammen.

Fysiek vestiging database baseline

Diagram met deelmodel voor de tabellen waarin de data van het vestiging domein worden opgeslagen. Een deel van de tabellen in het model zullen ook worden gebruikt in de andere deelmodellen. Hierbij ontstaat een gezamenlijk model uitgewerkt in meerdere diagrammen.

Geavanceerd procesmodel met diagram frame

Voor de processtap uren controleren gaan we een subproces maken.
In dit proces kan de manager de uren goedkeuren of afkeuren.
Bij afkeuren gaat het terug naar de uren invoeren
Maak gebruik van een junction.
Bij goedkeuren naar uren uitbetalen
Maak hiervan een subdiagram dat bereikbaar is als composite vanuit het hoofdprocesmodel

Geavanceerde procesmodellering

In het sollicitatieproces zit een keuzemoment om een medewerker aan te nemen of niet. Modelleer dit uit in een diagram met een junction. Bij een afwijzing wordt een subproces gedefinieerd, met het maken van een motivatie door de HR medewerker en het bespreken van deze motivatie met de deelnemers aan het gesprek

Gegevens viewpoints

Doel:
Inzicht geven in de te realiseren informatie en data entiteiten, op ten minste één van de drie niveaus van de enterprise architectuur.

Verplicht:
Afhankelijk van de omvang kan deze gecombineerd worden met de applicatie view en technologie view in een overzichtsview.

Hierarchie Data Objecten [ABB]

Dit diagram toont de verschillende voorkomens behorend bij data objecten die zich door het Data omgeving applicatielandschap bewegen

Hierarchie Triggers [ABB]

Dit is de generieke Indeling van de triggers op basis van ArchiMate events die voorkomen binnen het Data omgeving applicatielandschap. Er is een hierarchische indeling voor gemaakt. Houd er rekening mee dat er een combinatie mogelijk is van time- en eventtriggered.

Historie besluit status

Dit LDM model implementeert op basis van klasses en enumeraties de besluiten en de levensloop van entiteiten modelleren. Dit is een vertaling van de conceptuele data modellen naar een LDM met attributen, associaties, cardinaliteiten en enumeraties.

Dit model is iets uitgebreider dan het HuidigeX model omdat je hier ook de historie van de besluiten kunt modelleren.

Stel dat je wilt weten welke statussen een entiteit heeft doorlopen tot aan de huidige status dan kun je dit met dit patroon uitwerken. In de entiteiten zie je de begin en de einddatum waarin je kunt aangeven welke volgorde van statussen doorlopen is. Het patroon is vergelijkbaar met het slowly changing dimensions model uit de BI modellering.

Met de enumeraties geef je aan welke levensloopfasen en welke besluiten mogelijk zijn in het model. Dit is in dit voorbeeld een rechtstreekse uitwerking van de CDM voorbeelden. In dit diagram zijn deze CDM uitwerken gecombineerd trouwens. Ook dit is goed mogelijk in een LDM patroon.

Historie levensloop model

Dit LDM model implementeert op basis van klasses en enumeraties de levensloop van entiteiten modelleren. Dit is een vertaling van de conceptuele data modellen naar een LDM met attributen, associaties, cardinaliteiten en enumeraties.

Dit model is iets uitgebreider dan het HuidigeX model omdat je hier de historie van de levensloopfasen kunt modelleren.

Stel dat je wilt weten welke levensfasen doorlopen zijn om bij de huidige levensloopfase te zien dan kun je dit met dit patroon uitwerken. In de entiteiten zie je de begin en de einddatum waarin je kunt aangeven welke volgorde doorlopen is. Het patroon is vergelijkbaar met het slowly changing dimensions model uit de BI modellering.

Met de enumeraties geef je aan welke levensloopfasen besluiten mogelijk zijn in het model. Dit is in dit voorbeeld een rechtstreekse uitwerking van de CDM voorbeelden. In dit diagram zijn deze CDM uitwerken gecombineerd trouwens. Ook dit is goed mogelijk in een LDM patroon.

Huidige besluit model

Het LDM met de huidige status van een levensloop of besluit is eenvoudig van opzet en is gebaseerd op de uitwerkingen van de CDM modellen voor levensloop en besluit.

In het LDM diagram zie je dat het mogelijk is om te modelleren wat de huidige status is van een besluit of een levensloopfase. Historie is niet uitgewerkt dat is terug te vinden in het andere diagram dat dat uitwerkt.

Van de verschillende statustypen kun je de datum modelleren (zie het statustype waarbij de veranderingdatum propageert naar Besluit- en LevensloopType

De specifieke Statustypen zijn gerelateerd aan eigen enumeraties voor levensloop of besluit. Daarnaast zie je in een EntiteitMetHuidigeStatus een attribuut is opgenomen voor het desbetreffende statustype. Daarmee implementeer je feitelijk een 1 op 1 relatie omdat je de attributen als detailuitwerking opneemt in de entiteitmethuidigestatus.

Huidige levensloop model

Het LDM met de huidige status van een levensloop of besluit is eenvoudig van opzet en is gebaseerd op de uitwerkingen van de CDM modellen voor levensloop en besluit.

In het LDM diagram zie je dat het mogelijk is om te modelleren wat de huidige status is van een besluit of een levensloopfase. Historie is niet uitgewerkt dat is terug te vinden in het andere diagram dat dat uitwerkt.

Van de verschillende statustypen kun je de datum modelleren (zie het statustype waarbij de veranderingdatum propageert naar Besluit- en LevensloopType

De specifieke Statustypen zijn gerelateerd aan eigen enumeraties voor levensloop of besluit. Daarnaast zie je in een EntiteitMetHuidigeStatus een attribuut is opgenomen voor het desbetreffende statustype. Daarmee implementeer je feitelijk een 1 op 1 relatie omdat je de attributen als detailuitwerking opneemt in de entiteitmethuidigestatus

IJsmakerij

Van de ijsbereiding wil Giovanna een fysiek model opstellen
Creer een diagram met een voorstel, uitgaande van je eigen beeld bij ijsbereiding
Voeg een uitlijning en layout toe
Voeg eventueel kleuren toe en maak een legenda

Infrastructure viewpoint

Doel:
Inzicht geven in de onderliggende infrastructuur aan een applicatie. Gebruik hierbij vooral de bouwblokken uit de referentiearchitectuur infrastructuur.

Verplicht:
Omvang is uiteraard afhankelijk van het infracomponent van het project en of deze voldoende in te vullen is met standaard bouwblokken. Als een aparte infrastructuurview vereist is deze altijd van detail niveau 2 (zie 5.6 voor meer informatie over de niveau’s)

Integratie viewpoint

Doel:
Inzicht geven in koppelingen tussen de applicatie en de daarbij gebruikte patronen uit de referentie architectuur Systeemintegratie.

Verplicht:
Alleen in het geval dat er een koppeling tussen applicatie gerealiseerd moet worden en dit niet past in de eerder genoemde applicatieview. Als een aparte integratieview vereist is deze altijd van detail niveau 2 (zie 5.6 voor meer informatie over de niveau’s)
Een integratieview is te realiseren door het gekozen integratiepatroondiagram uit de referentie architectuur te kopiëren en vervolgens te voorzien van de implementatie in applicatiecomponenten, interfaces etc.

Integratie viewpoint

Doel:
Inzicht geven in koppelingen tussen de applicatie en de daarbij gebruikte patronen uit de referentie architectuur Systeem integratie.

Verplicht:
Alleen in het geval dat er een koppeling tussen applicatie gerealiseerd moet worden en dit niet past in de eerder genoemde applicatie view.
Een integratie view is te realiseren door het gekozen integratie patroon uit de referentie architectuur te kopiëren en vervolgens te voorzien van de implementatie in applicatie componenten, interfaces etc.

Kaderstellende architectuur data beveiliging

Modelleren van data security en privacy is gebaseerd op een hiërarchie van maatregelen. Wat het niveau is van deze maatregelen kan gemodelleerd worden met een score matrix. Dit is een bijzondere vorm van data modelleren, omdat het zowel voor de vraag- als aanbodkant van datasets gebruikt kan worden. Het doel is om de beveiligingsmaatregelen (gemodelleerd als requirements) in relatie te brengen met data entiteiten en vervolgens een numerieke- of ordinale waarden worden toegekend.
Voor security wordt vaak een BIV classificatie gebruikt. BIV staat voor Beschikbaarheid, Integriteit en Vertrouwelijkheid. Dit kan uitgebreid worden met een privacy classificatie, waarmee een BIVP classificatie ontstaat. Dit zijn feitelijk bijzondere data kwaliteiten en deze kunnen op soortgelijke wijze gemodelleerd worden.

Kaderstellende architectuur data beveiliging

Modelleren van data security en privacy is gebaseerd op een hiërarchie van maatregelen. Wat het niveau is van deze maatregelen kan gemodelleerd worden met een score matrix. Dit is een bijzondere vorm van data modelleren, omdat het zowel voor de vraag- als aanbodkant van datasets gebruikt kan worden. Het doel is om de beveiligingsmaatregelen (gemodelleerd als requirements) in relatie te brengen met data entiteiten en vervolgens een numerieke- of ordinale waarden worden toegekend.
Voor security wordt vaak een BIV classificatie gebruikt. BIV staat voor Beschikbaarheid, Integriteit en Vertrouwelijkheid. Dit kan uitgebreid worden met een privacy classificatie, waarmee een BIVP classificatie ontstaat. Dit zijn feitelijk bijzondere data kwaliteiten en deze kunnen op soortgelijke wijze gemodelleerd worden.

Kaderstellende architectuur data kwaliteiten

Modelleren van data kwaliteiten kan met een score matrix. Dit is een bijzondere vorm van data modelleren, omdat het zowel voor de vraag- als aanbodkant van datasets gebruikt kan worden. Het doel is om kwaliteiten (gemodelleerd als requirements) in relatie te brengen met data entiteiten en daar vervolgens numerieke- of ordinale waarden aan toe te kennen.
Score matrices zijn voor verschillende doeleinden te gebruiken, waarbij opvallend is, dat dit zowel in de ontwikkelfase als in de beheerfase hulp biedt, hierbij komt wederom zowel de vraag- als aanbodzijde aan bod.

Kaderstellende architectuur data kwaliteiten

Modelleren van data kwaliteiten kan met een score matrix. Dit is een bijzondere vorm van data modelleren, omdat het zowel voor de vraag- als aanbodkant van datasets gebruikt kan worden. Het doel is om kwaliteiten (gemodelleerd als requirements) in relatie te brengen met data entiteiten en daar vervolgens numerieke- of ordinale waarden aan toe te kennen.
Score matrices zijn voor verschillende doeleinden te gebruiken, waarbij opvallend is, dat dit zowel in de ontwikkelfase als in de beheerfase hulp biedt, hierbij komt wederom zowel de vraag- als aanbodzijde aan bod.

Kaderstellende architectuur data principes

Data principes modellering heeft tot doel om de relatie van bedrijfsentiteiten, data entiteiten en artefacten met stakeholders en hun concerns te beschrijven. Hierbij wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de entiteiten in de architectuurlagen en worden er meestal per laag afzonderlijke modellen opgesteld. Hierbij wordt met behulp van principes een verbinding gelegd met de data entiteiten, bijvoorbeeld in het conceptueel datamodel naar de behoeften en doelen van de stakeholders binnen en buiten de organisatie.
Het doel van deze modelleerwijze is om deze verbanden tussen stakeholders en hun concerns in relatie te brengen met de data entiteiten op de verschillende lagen. Daarnaast worden met de principes veelal ook de definities uitgewerkt op basis van de voor deze concepten geldende standaarden. Voor de data entiteiten is reeds een beschrijving opgesteld binnen de primaire modellering.

Kaderstellende architectuur data principes

Data principes modellering heeft tot doel om de relatie van bedrijfsentiteiten, data entiteiten en artefacten met stakeholders en hun concerns te beschrijven. Hierbij wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de entiteiten in de architectuurlagen en worden er meestal per laag afzonderlijke modellen opgesteld. Hierbij wordt met behulp van principes een verbinding gelegd met de data entiteiten, bijvoorbeeld in het conceptueel datamodel naar de behoeften en doelen van de stakeholders binnen en buiten de organisatie.
Het doel van deze modelleerwijze is om deze verbanden tussen stakeholders en hun concerns in relatie te brengen met de data entiteiten op de verschillende lagen. Daarnaast worden met de principes veelal ook de definities uitgewerkt op basis van de voor deze concepten geldende standaarden. Voor de data entiteiten is reeds een beschrijving opgesteld binnen de primaire modellering.

Logisch applicatie model

Opsomming en hiërarchie relevante applicatie functies bij het werken met een architectuur repository. Met andere woorden noodzakelijke functionaliteiten voor een te selecteren tool voor een repository.

Logisch Applicatie Model Architectuur Repository

Dit logische applicatiemodel beschouwd de architectuur repository als een master data register en benoemd de relevante applicatie functies en - interfaces die relevant zijn vanuit het master data perspectief en daarmee ook voor een architectuur repository.
Ieder element is kort beschreven en geeft een beeld welke elementen relevant zijn in de eigen context. Want in de beginsituatie van de introductie van een architectuur repository zullen niet alle concepten relevant zijn. Echter bij een doorontwikkeling van het werken met een architectuur repository zal het register meer en meer een master data functie gaan vervullen in het applicatie landschap van de organisatie.

Logisch applicatiemodel

Dit model geeft aan welke logische componenten binnen de oplossing relevant zijn. Hierbij bestaat de applicatie uit een aantal deelfuncties die vervolgens ook weer uit deelfuncties kunnen bestaan. Deze (sub)functies zijn allen afzonderlijk beschreven in algemene termen.

Logisch Objectmodel

In het conceptueel model wordt een uitwerking gegeven van hoe de woorden uit de documenten zich verhouden tot elkaar en tot de documenten. Het is hierbij het idee dat en tekst die verwerkt is tot boom in een later stadium opnieuw samengesteld kan worden maar ook dat in een later stadium andere text analyse vormen toegepast kunnen worden.
Hierbij is de uitwerking van de graafstructuur in het model uitgewerkt door een koppel object voor koppeling met een daarbij behorend type. Verder is er een onderscheid gemaakt tussen kern en stopwoorden. Het ligt in de verwachting dat de kernwoorden een verdere specialisatie zullen gaan krijgen en de stopwoorden wellicht ook.

Logisch Referentiedata Codelijst

Dit is een logisch data model voor een eenvoudige opzet van een referentie data codelijst. Het bestaat in basis uit twee LDM entiteiten waarbij op basis van de CodelijstNaam de lijst van waarden kan worden opgezocht.

Er zijn een aantal meer complexe vormen voor deze opzet voor de introductie van hiërarchie

Er wordt gewerkt met Begin en Einddatum in een slowly changing dimension opzet. We moeten onderzoeken of dit voor Voorbeeld wenselijk is of dat een ander slowly change beter past bij de context

Logisch tijdregistratie baseline

Diagram met een basis logisch model van de concepten binnen het tijdregistratie domein. Dit bestaat alleen uit entiteiten, relaties en attributen.

Logisch vestiging baseline

Diagram met een basis logisch model van de concepten binnen het vestiging domein. Dit bestaat alleen uit entiteiten, relaties en attributen.

Logisch vestiging geavanceerd baseline

Uitbreiding van het logisch datamodel voor de vestiging waarbij ook enumeraties worden gemodelleerd voor het bepalen van domeinen voor attributen.

Logisch vestiging uitbreiding op basis van rol baseline

Uitbreiding van het logisch datamodel voor het vestiging domein waarbij de specialisaties van de medewerker zijn omgevormd tot een model op basis van rollen die een medewerker kan uitvoeren binnen een vestiging.

Meta Data harvesting

Meta data harvesting wordt gedaan als dataverwerking reeds heeft plaatsgevonden in het verleden zonder dat men toen meta data over de transformatie verzameld heeft. In die situatie dient data harvesting met terugwerkende kracht dataverwerkingsalgoritmen te ontdekken en te analyseren.

Data harvasting is vooral relevant in situaties waar het ontstaan van de huidige data architectuur evolutionair ontstaan is zonder rekening te houden met eisen en requirements die vanuit meta data management gesteld worden.
Het analyseren van de programmatuur die zorgdragen voor de data transformaties kan complex zijn. Zeker in situaties waar weinig gebruik gemaakt is van standaardisatie van transformaties, meerdere data verwerkingstools zijn gebruikt of waar de geschreven software door meerdere professionals ontwikkeld zijn, waarbij logging e.d. niet is ontwikkeld, kan meta data harvesting een uitdaging zijn.

Meta Data Harvesting is vooral relevant in de context van Business Intelligence, Master - en Referentie Data en data integratie relevant. Men dient met terugwerkende kracht meta data te verzamelen over de dataverwerking binnen deze werkvelden. In deze werkvelden zijn de kansen op succesvolle implementaties groot omdat hier de automatiseringsgraad van de dataverwerking hoog zal zijn gezien het repeterende en gestandaardiseerde karakter van de toepassingen die deze vormen van dataverwerking implementeren.

Meta Data Insertion

Dit patroon gaat in op het verzamelen van meta data bij de dataverwerking, bij voorkeur daadwerkelijk tijdens de dataverwerking zelf.

Data transformatie en -verwerking tussen de data bron en -toepassing kent vele vormen en implementaties. Dat betekent feitelijk dat ook tussen de dataverwerking functionaliteiten en het meta data register als data toepassing een data transformatie implementatie ingericht moet worden naar het meta datamodel in het meta data register. Gezien de vele vormen van data verwerking is dit daardoor een complexe implementatie.

De context van meta data insertion zit voornamelijk binnen de (technische) implementatie van datatransformatie toepassingen. Soms is dit als implementatie beschikbaar in data transformatie tools (ETL) of in (big) data platformen en data lakes.
Echter veel organisaties kennen een divers data transformatie landschap van data transformaties en data verwerking waardoor meta data insertion bij de inrichting van een dergelijke omgeving speciale aandacht vraagt van onder andere de data architect.

Meta Data Register

Het meta data register is een data gedreven toepassing met een aantal bijzondere kenmerken met name op het vlak van gebruikerswensen zoals zoeken, filteren, relaties leggen en visualisaties.

Meta data wordt in veel toepassingen gebruikt en dient dan ook raadpleegbaar te zijn voor meerdere soorten stakeholders. Allemaal hebben zij hun eigen kijk (of context) op meta data van databron tot -toepassing.

De context van meta is relatief breed. Kenmerkend is dat data management hierin een essentiële rol vervuld. De rollen dataeigenaar, -steward en -architect zijn verantwoordelijk voor het bepalen van de requirements van alle stakeholders.
Op basis daarvan wordt een toepassing als meta data register aangeschaft, geconfigureerd of zelf ontwikkeld. Daarmee is de context van de meta data dus de gehele organisatie in de breedste zin van het woord. Namelijk ook stakeholders van buiten de eigen organisatie kunnen gebruik maken van het door de organisatie aangeboden data uit het meta data register.

Metamodel Conceptueel Datamodel

Dit diagram is een viewpoint voor het uitwerken van een conceptueel datamodel.Dit viewpoint geeft aan welke soorten elementen en relaties gebruikt kunnen worden binnen het opstellen van een conceptueel data model.

Voor het conceptueel datamodel gelden een paar uitgangspunten:

  • Conceptueel data model is voor meerdere stakeholders (ook niet-ICTers) en dient eenvoudig van opzet te zijn.

  • Conceptueel data model is uitgewerkt in ArchiMate (business layer).

  • Voor het conceptueel data model wordt alleen het stereotype Business Object gebruikt.

  • Het conceptuele model heeft een hiërarchische structuur gebaseerd op domeinen.

  • Voor een domein kunnen als dit de complexiteit verlaagd meerdere diagrammen gemaakt worden.

  • Het conceptuele model wordt gerelateerd aan het logische data model. Zie hiervoor het hybride meta datamodel.

  • Het conceptuele model kan gerelateerd worden aan de andere data management kennisgebieden zoals governance, architectuur en datakwaliteit.

Metamodel DataGovernance

Dit is een meta model voor de data governance modellering gebaseerd op een specifiek ArchiMate data governance viewpoint. Inclusief elementen en de onderliggende relaties tussen de verschillende elementen. Let op vanuit metadata wordt dit model uitgebreid met uitgewerkte (meta) modellen voor de andere data management kennisgebieden.

Metamodel Fysiek RDBMS Datamodel

Dit diagram is een metamodel voor het uitwerken van een fysiek datamodel voor SQL-Server RDBMS.Dit metamodel geeft aan welke tabellen, constraints en kolommen gebruikt kunnen worden binnen het opstellen van een RDBMS data model.

Voor het RDBMS datamodel gelden een paar uitgangspunten:

  • Fysiek datamodel is voor de ICT (Database specialisten)

  • Van het fysiek datamodel kunnen SQL DDL statements gegenereerd worden

  • Naamgevingsconventie voor het database platform (SQL Server/Oracle) gelden als basis voor de naamgevingsconventie.

  • Op de associaties worden de database details voor de foreign en primary keys getoond.

Metamodel Logisch Datamodel

Dit diagram is een metamodel voor het uitwerken van een logisch datamodel.Dit metamodel geeft aan welke soorten elementen en relaties gebruikt kunnen worden binnen het opstellen van een logisch data model.

Voor het logisch datamodel gelden een paar uitgangspunten:

  • Logisch data model is voor alle stakeholders (ICTers en niet-ICTers en dient begrepen te worden door alle stakeholders na een toelichting van het metamodel.

  • Logisch data model is uitgewerkt in UML Class modelleren.

  • Voor het logisch data model worden alleen de stereotypen Class en Enumeratie gebruikt.

  • Het logisch model heeft een hiërarchische structuur gebaseerd op abstracte en concrete entiteiten met een specialisatie relatie.

  • Voor een logisch domein kan de complexiteit verlaagd worden door meerdere diagrammen te maken.

  • Het logische model wordt gerelateerd aan het bovenliggende conceptuele model en aan de onderliggende fysieke datamodellen. Zie hiervoor het hybride meta datamodel.

Metamodel RASCI

Deelmodel voor het datagovernance model met daarin de rollen die betrokkenen vervullen rond een data domein of een data entiteit binnen een Conceptueel Data Model

Metamodel SIPOC

Dit metamodel van een SIPOC raamwerk is een groepering van de elementen behorend bij verschillende aspecten van het SIPOC raamwerk. Het is uitgewerkt op basis van ArchiMate concepten.

Metamodel voor data governance

Dit is een meta model voor de data governance entiteiten gebaseerd op een Voorbeeld specifiek ArchiMate data governance viewpoint. Inclusief elementen en de onderliggende relaties tussen de verschillende elementen. Let op vanuit metadata wordt dit model uitgebreid met uitgewerkte (meta) modellen voor de andere data management kennisgebieden.

Metamodelleur rol

De metamodelleur speelt een rol bij het opstellen van een metamodel voor architectuur, selectie van modelleertalen en het opstellen van organisatie specifieke modelleerconventies. Deze rol is van groot belang bij het uitvoeren van een aantal activiteiten in het architectuur werkproces.
Daarnaast realiseert de metamodelleur een aantal capabilities die noodzakelijk zijn bij de modelleren in een architectuur repository.

Modelleer community

Bij de introductie van een architectuurproces op basis van een architectuur repository wordt het werken met een modelleer community noodzakelijk.
Deze community moet zorgdragen voor het introduceren van een aantal randvoorwaarden om zorg te dragen dat de werkwijze met een architectuur repository de doelen en behoeften van het architectuur team gaat realiseren.
Bij het werken met een repository is met name het metamodel en een collectief beeld rond de modelleer technieken toegepast binnen het team noodzakelijk.
In deze afbeelding zie je dat de modelleer community beschouwd wordt als een samenwerking van een aantal architectuur rollen binnen de organisatie

Modelleerconventie

Bij het werken in een repository is het opstellen van modelleerconventies. Niet alleen een selectie van de modelleertalen en daarbinnen een subset van de te gebruiken concepten wordt uitgewerkt.
Echter de modelleerconventie is van een zelfde belang. Er wordt tenslotte gezamenlijk gewerkt aan architectuur modellen en de modelleerconventies dienen in belangrijke mate bij te dragen aan de consistentie van de modellen en het voorkomen van vervuiling van de repository inhoud.
In deze uitwerking wordt een eerste globale uitwerking van naamgevingsconventies gegeven. Bij het implementeren van een repository dient dit binnen de organisatie meer gedetailleerd uitgewerkt te worden per taal en voor de hybride modelleertalen in gebruik. Daarnaast is onder de hulpmiddelen als voorbeeld een meer gedetailleerd voorbeeld uitgewerkt.

Modelmanager rol

De modelmanager speelt een centrale rol bij het werken van een architectuur repository. Deze rol is van groot belang bij het uitvoeren van een aantal activiteiten in het architectuur werkproces.
Daarnaast realiseert de modelmanager een aantal capabilities die noodzakelijk zijn bij de introductie en het werken bij een werkproces op basis van een architectuur repository.

Motivation overzicht viewpoint

Doel:
Inzicht te geven in de betrokkenen en de motivation elementen gerelateerd aan core) elementen om uiteindelijk het bestaansrecht van deze elementen te herleiden. Daarnaast biedt het inzicht in welke oplossingen requirements worden gebruikt. Deze wordt gebruikt bij minder omvangrijke trajecten. Bij omvangrijke trajecten maak bij voorkeur gebruik van de meer gedetailleerde motivation viewpoints.

Niet verplicht
Gebruik hiervoor de motivation elementen van Archimate. Daar is het requirement element opgenomen. Dit kan eventueel aangevuld worden met constraints. Daarnaast kan, als dat wenselijk is, de volledige motivatie in principes, drivers etc. uitgewerkt worden.

Motivation Principe viewpoint

Doel:
Inzicht te geven in de principes gerelateerd aan elementen om uiteindelijk het bestaansrecht van deze elementen te herleiden. Daarnaast biedt het inzicht in welke oplossingen dezelfde principes invullen.

Niet verplicht
Gebruik hiervoor de motivation elementen van Archimate. Daar is het principe element opgenomen. Dit kan eventueel aangevuld worden met constraints. Daarnaast kan, als dat wenselijk is, de volledige motivatie in principes, drivers etc. uitgewerkt worden.

Motivation Requirement viewpoint

Doel:
Inzicht te geven in de requirements gerelateerd aan elementen om uiteindelijk het bestaansrecht van deze elementen te herleiden. Daarnaast biedt het inzicht in welke oplossingen dezelfde requirements invullen.

Niet verplicht
Gebruik hiervoor de motivation elementen van Archimate. Daar is het requirement element opgenomen. Dit kan eventueel aangevuld worden met constraints. Daarnaast kan, als dat wenselijk is, de volledige motivatie in principes, drivers etc. uitgewerkt worden.

Motivation viewpoint

Doel:
Inzicht te geven in de principes gerelateerd aan elementen om uiteindelijk het bestaansrecht van deze elementen te herleiden. Daarnaast biedt het inzicht in welke oplossingen dezelfde principes invullen.

Niet verplicht
Gebruik hiervoor de motivation elementen van Archimate. Daar is het principe element opgenomen. Dit kan eventueel aangevuld worden met requirements/ constraints om de implicaties aan te geven. Het principe kan worden gekoppeld aan een Outcome, waarbij de rationale in de associatie van principe naar Outcome wordt beschreven.
Daarnaast kan, als dat wenselijk is, de volledige motivatie in principes, drivers etc. uitgewerkt worden.

MRDM Logisch Referentie Codelijst

Dit is een logisch data model voor een eenvoudige opzet van een referentie data codelijst. Het bestaat in basis uit twee LDM entiteiten waarbij op basis van de CodelijstNaam de lijst van waarden kan worden opgezocht.

Er zijn een aantal meer complexe vormen voor deze opzet voor de introductie van hiërarchie

Er wordt gewerkt met Begin en Einddatum in een slowly changing dimension opzet. We moeten onderzoeken of dit voor Medux wenselijk is of dat een ander slowly change beter past bij de context

MRDM Logisch Referentie Hierarchie

Dit is een logisch data model voor een eenvoudige opzet van een hiërarchie in de vorm van een boomstructuur in een codelijst.

Binnen de codelijstitems kan een hiërarchie opgebouwd worden. Bijvoorbeeld bij een thesaurus opzet. Dit is een eenvoudige opzet en kan desgewenst verder uitgewerkt worden bijvoorbeeld als de associatie gelabeld dient te worden

MRDM Logisch Referentie Hierarchische Codelijst

Dit is een logisch data model voor een eenvoudige opzet van een referentie data codelijst. Het bestaat in basis uit twee LDM entiteiten waarbij op basis van de CodelijstNaam de lijst van waarden kan worden opgezocht.

De Hiërarchische lijst wordt gebruikt in scenario's zoals provincie en gemeente

Navigatie ArchiMate viewpoints & Templates

Navigatie naar de verschillende viewpoints zoals die gebruikt kunnen worden bij het uitwerken van een solution architectuur.

Navigatie Business Intelligence

Voorbeeld van BI datamodellering waaronder een dimensioneel model (ster) en een data pipe uitgemodelleerd met ArchiMate elementen.

Navigatie Data governance

Verschillende modellen op basis van ArchiMate motivation concepten on de data strategie en data governance in uit te modelleren. Ook een aantal matrix weergaven waarbij twee aspecten met elkaar gerelateerd worden op basis van ArchiMate concepten.

Navigatie Data security

Data security modellen met een score matrix op basis van een BIV classificatie en de business object uit het conceptuele datamodel. Verder een aantal voorbeeld maatregelen om de kwaliteit te verhogen.

Navigatie Democase Thuisbezorgd

Alberto voorbeeld waarin een solution architectuur is uitgewerkt waarbij thuisbezorgd wordt geintroduceerd

Navigatie Democase Uren registratie

Voorbeeld case van een tijdregistratie solution architectuur bij Alberto

Navigatie Overzicht SIPOC

SIPOCS zijn een handig hulpmiddel bij het uitwerken van werkprocessen en de bijbehorende informatieproducten en de betrokkenen

Navigatie voorbeeld architectuur

Dit navigatiediagram biedt een overzicht van alle architectuur onderdelen voor de introductie van een werkwijze met een architectuur repository.

Navigatie Voorbeelden hulpmiddelen

In deze repository zijn een aantal hulpmiddelen gedefinieerd die je als je met een architectuur repository wilt gaan werken kunt inzetten.
Denk hierbij aan templates voorbeelden en werkinstructies.

Objecten en definities

Het bouwblokken model bestaat uit de generieke entiteiten bouwblok en catalogus. Deze vormen de basis van een referentie architectuur. Catalogi zijn groeperingen van bouwblokken binnen een bepaald domein. Er zullen meerdere catalogi ontstaan die aan elkaar gerelateerd zijn en elkaar overlappen binnen de visualisaties.
Het voordeel van de opzet van het werken met catalogi en bouwblokken is:

  • Er ontstaan registers van herbruikbare architectuur onderdelen gericht op een bepaald werkveld.

  • Inzet van bouwblokken brengt standaardisatie met zich met en stimuleert hergebruik van architecturele configuraties.

  • Bouwblokken maakt het architectuur- en het ontwikkelproces eenvoudiger.

  • Er ontwikkelen zicht architecturele product catalogi gericht op specifieke werkvelden. Dit heeft een positieve invloed op de dienstverlening naar de rest van de organisatie.


De bouwblokken kennen drie specialisaties waarvan de definities in detail zijn uitgewerkt. Deze beschrijvingen zijn hieronder in de paragrafen uitgewerkt. Indien relevant is aan deze uitwerking extra informatie toegevoegd zoals links naar Togaf en voorbeelden van de implementatie van deze architecturele concepten

In het model wordt gewerkt met een pragmatisch model voor wat betreft de associaties tussen Service en SBB. Vanuit ArchiMate perspectief is de route van service via ABB naar SBB. Dit heeft als kenmerk dat het functionele aspect goed ingebed is in het bouwblokken model. Bij het publiceren van deze modellen wordt gezocht naar een mogelijkheid om rapporten en webpagina's te genereren die voor niet architectuur stakeholders geen gegevens bevatten niet relevant voor het model, dat kan betekenen dat in een aantal situaties de ABBs niet uitgewerkt hoeven te worden. Het in de modellering toepassen van de directe associatie tussen service en SBB voldoet niet aan de viewpoints.

Principes Architectuur Repository

Opsomming van een aantal architectuur principes relevant bij het werken met een repository gedreven aanpak. Let op dit diagram is een vereenvoudigde weergave. Er is in de repository ook een relatie gelegd naar bijvoorbeeld de stakeholders en de doelen. Echter die worden niet in dit deel getoond maar zijn terug te vinden binnen de uitwerking van de matrices voor de motivatie van het inzetten van een architectuur repository.

Projectplanning viewpoint

Doel:
Inzicht geven in de zaken die een project realiseert. Deze view is essentieel voor het PPM-proces, wat inzicht wil krijgen welk project op welk moment met welk component uit de architectuur bezig is.

Verplicht
Gebruik hiervoor de implementatie van Archimate 3. Deze project view is verplicht om aan te geven welk project werkt aan welke applicatie of technologie element. Bijvoorbeeld:

Projectplanning viewpoint

Doel:
Inzicht geven in de zaken die een project realiseert. Deze view is essentieel voor het PPM-proces, wat inzicht wil krijgen welk project op welk moment met welk component uit de architectuur bezig is.

Verplicht
Gebruik hiervoor de implementationlaag van Archimate 3. Deze projectview is verplicht om aan te geven welk project werkt aan welke applicatie of technologie element. Bijvoorbeeld:

RASCI diagram

Uitwerking van een RASCI matrix waarbij RASCI staat voor Responsible, Accountable, Supportive, Consulting, Informing omtrent de betrokkenheid bij bepaalde data entiteiten in de organisatie. Dit is gedefinieerd in dit diagram op basis van een Matrix Specificatie wat kan worden geopend voor een matrix weergave.

Repository onderdelen

Binnen Togaf en in de documentatie van Sparx Enterprise Architect is een definitie gegeven van een architectuur repository. Deze zijn als generieke onderdelen benoemd als relevant voor een Architectuur Repository.
Probeer een inschatting te maken welke specifieke onderdelen volgens jou relevant zijn voor jouw organisatie. De anderen kun je desgewenst verwijderen uit het diagram voor je eigen context. Daarnaast kun je deze onderdelen uitbreiden of detailleren afhankelijk van de context en complexiteit van de eigen organisatie.

Rollen bij een architectuur repository

Beschrijving van de rollen binnen een architectuur repository aanpak. Dit is dus meer gedetailleerd dan het overzicht van stakeholders. In dit model zal men ook de projectleden of rollen selecteren.

Een aantal generiek benoemde rollen. Rollen nemen wel actief deel aan de activiteiten tbv de introductie van de AR. Houdt er rekening mee dat dit veelal een organisatie specifiek karakter heeft. Pas daarom dit model gerust naar de eigen context aan. In dit diagram zijn de rollen gerelateerd aan een aantal stakeholders in het model.

Scenario consumenten perspectief

In dit masterdata-consumentenmodel wordt een beperkte weergave van de relevante architecturele entiteiten weergegeven. Hier ziet u een model op hoog niveau van het verbruik van registergegevens. Via verschillende applicatiefuncties wordt data verbruikt.
Via gebruikersinterfaces zoals rapporten, portals, geoviewers enz. worden gegevens bijvoorbeeld direct door verschillende eindgebruikers gebruikt. Een gedetailleerde inventarisatie van deze eindgebruikers en gebruikersinterfaces zal worden gemodelleerd.

Scenario model data registry

In dit scenario is er slechts één toepassing voor het produceren van stamgegevens. Dat is het dataregister. Het kan ook een van de bestaande bronsystemen zijn. Alle andere applicaties verbruiken deze gegevens uit het dataregister en gebruiken deze in hun aanvraagprocessen. Dit omvat de applicatiefuncties voor ERP en geo enz.

Voordelen:

  • Het servicedesign wordt direct in kaart gebracht in het dataregister.

  • Mogelijkheid om het informatiemodel en service-interfaces te standaardiseren

  • Verificatie en bedrijfsregels worden alleen geïmplementeerd in het dataregister.

  • Realtime uitlijning van de gegevens alleen op lezen/verzoek

  • Hoge beschikbaarheid alleen nodig voor het dataregister.

  • Uiteindelijk geen replicatie van data (afhankelijk van de volwassenheid van de verbruikende systemen)



Nadelen:

  • Elke verandering in datamodel bij consumenten leidt tot verandering in service, dit zou op elkaar moeten worden afgestemd of een groot gestandaardiseerd datamodel in de service-interface vereisen.

  • Informatievoorziening aan applicaties moet opnieuw worden ontworpen, wat veel werk is

  • Herontwerp van het volledige applicatielandschap

  • Hoge vraag naar prestaties en beschikbaarheid voor het dataregister

  • Invoering van een single point of failure dus extra niet-functionele eisen in AIC

Scenario model data samenwerking

In dit scenario werkt het masterdataregister samen met de verschillende dataproducerende applicatiefuncties. Dit betekent dat wanneer gegevens in een van de systemen worden gewijzigd, deze wijzigingen worden gedeeld tussen alle samenwerkende functies. Daarom is de integratie tussen deze dataproducenten essentieel in dit scenario
Een interessant scenario hierbij is dat het Dataregister alleen als sleutelarchief of sleutelkast wordt gebruikt en de detailgegevens in de andere bronsystemen worden bewaard.

Voordelen:

  • Gegevens worden rechtstreeks uit bronsystemen verzameld en zijn dus altijd nauwkeurig en realtime.

  • Gegevens kunnen in de bronsystemen worden opgeslagen in een specifiek formaat dat de bedrijfsprocessen binnen deze systemen ondersteunt

  • Verschillen in beschikbaarheid tussen consumenten en bronnen kunnen worden opgevangen door het Dataregister

  • Hergebruik van schermen, workflows en validaties in de bronsystemen

  • Datastandaardisatie binnen het Dataregister

  • Introductie van een sleutelkast of sleutelkast.



Nadelen:

  • Het beheren van de synchronisatie tussen systemen is extra werk en complexiteit.

  • Replicatie van gegevens

  • Complexe datatransformaties van bronnen naar register en terug

Scenario model data service

In dit scenario is er geen dataregister maar worden alle masterdata opgeslagen binnen de dataproducenten zoals ERP en geofuncties. Voor de dataconsumenten zijn de data echter op gestandaardiseerde wijze beschikbaar via de asset data services. Dit betekent dat wanneer een consument assetdata nodig heeft, dit via de dataservices wordt opgevraagd en uit de verschillende dataproducerende applicaties wordt verzameld. De implementatie van de dataservices zorgt voor de standaardisatie van het masterdatamodel en het data-uitwisselingsprotocol

Voordelen:

  • Realtime afstemming van de gegevens.

  • Eén punt van waarheid en onderhoud

  • Geen replicatie van data (en de bijbehorende complexiteit)

  • Hergebruik van bestaande gebruikersinterfaces, validaties en (verborgen) integraties



Nadelen

  • Het serviceontwerp mag de gegevens niet verbeteren, dus de toepassing moet mogelijk opnieuw worden ontworpen.

  • Elke verandering in datamodel in bronnen leidt tot verandering in service, dit moet op elkaar worden afgestemd.

  • Verificatie en bedrijfsregels worden geïmplementeerd in bronsystemen.

  • Hoge beschikbaarheid en prestatie-eisen voor alle producerende systemen

  • Complexe modeltransformaties binnen de servicelaag om voor een specifiek producentensysteemmodel te transformeren naar het vereiste model door de consumenten

  • Releases van de bronsystemen worden complexer door de nieuwe afhankelijkheden in de dataservices

Scenario model data verzamelen

In dit scenario worden data verzameld uit de verschillende dataproducerende applicaties en gecombineerd en gestandaardiseerd in het masterdataregister. Dit houdt in dat gegevens worden gewijzigd in een van de gegevensproducerende toepassingen en uiteindelijk worden verrijkt in het gegevensregister. Het dataregister is voornamelijk een datareplicatie met een gestandaardiseerd datamodel van de andere dataproducenten. Een voorbeeld is een datawarehouse

Voordelen:

  • Alle gegevens direct geïntegreerd bij de hand.

  • Standaardisatie van data is mogelijk binnen het Data Register

  • Er is een mogelijkheid om gegevens te verbeteren door deze intelligent te combineren tot nieuwe informatie.

  • Hoge beschikbaarheid alleen voor het dataregister wanneer consumenten een hoge beschikbaarheid nodig hebben

  • Gegevensvalidatie kan worden geïmplementeerd in het systeem waar dit het voordeligst/efficiëntst is

  • Hergebruik van schermen, validaties, bestaande data-integraties en workflows

  • Ondersteunt een iteratieve migratie naar een meer gecentraliseerd (register)scenario


Nadelen

  • Wanneer integratie van data asynchroon is, is de data niet op elk moment hetzelfde als in bronsystemen. Dit zal geen probleem zijn als timing geen probleem is.

  • Wanneer de synchronisatie van gegevens synchroon is, zijn hoge beschikbaarheidseisen voor de registersystemen noodzakelijk

  • Gegevensreplicatie en behoefte aan extra opslagruimte

  • Het heen en weer ophalen en distribueren van data is even veel werk als bij een MDM-oplossing

  • Mogelijk zeer complexe datatransformaties nodig

Security en privacy classificatie

Uitwerking van de hierarchie van de verschillende requirements in gebruik binnen het metamodel

Service en functiemodel (gewenst)

Diagram dat een beschrijving geeft van de functionaliteiten in combinatie met de (gegevensbewerkende en -verstrekkende) services.

Service en interface model (gewenst)

Detailmodel van de logging functionaliteit in combinatie met de services en de bijbehorende interfaces. Het geeft hiermee een schets van de functionaliteit en de bijbehorende koppelvlakken.

Servicemodel data integratie

Gedetailleerde ABB voor het beschrijven van de logische service-interface in combinatie met extra governance-functionaliteiten

Sipoc Architectuur modelleren

Voorbeeld SIPOC van architectuur modelleren. Welke informatie wordt geconsumeerd bij architectuur modelleren en wat wordt geproduceerd. Inclusief de producenten en consumenten van de architectuur informatie.

Solution bezorgen applicatie landschap

Modelleren van het data- en applicatielandschap ontstaat door implementatie van de solution. Hier zal veelal gebruik gemaakt worden van het reeds aanwezige data platform zodat deze solutiuon bijdraagt aan hergebruik van componenten en data objecten waardoor er een generiek data- en applicatie landschap ontstaat!

Solution bezorgen berichtenverkeer

In dit diagram kan gemodelleerd worden welke data objecten vanuit één of meerdere bronsystemen geextraheerd kunnen worden. Vervolgens wordt gevisualiseerd hoe deze data objecten verband houden met de conceptuele data entiteiten. Dit laatste is gewenst omdat de conceptuele data entiteiten gerelateerd zijn aan de kaderstellende architectuur, de governance dimensies en data management in het algemeen.
Voor de data object wordt vervolgens inzichtelijk gemaakt hoe deze data verwerkt wordt. Vaak zullen dit transformaties zijn voor het model of het protocol. Maar ook andere data verwerkingen zijn mogelijk. Denk hierbij bijvoorbeeld aan aggregaties, cleansing of anonimiseren van de data afkomstig uit het datamodel. Hierbij kan vervolgens beschreven worden welke applicatie componenten deze dataverwerking uitvoeren.
Voor de data objecten kan er vervolgens een koppeling gelegd worden naar diagrammen waarin het onderliggende logische of fysiekemodel gepresenteerd kan worden.

Solution bezorgen conceptueel model

Het conceptueel data model heeft tot doel om op semantisch niveau de data- of bedrijfsconcepten binnen de solution in kaart te brengen. Dit wordt veelal gedaan door het opstellen van een begrippenlijst en/of een begrippenboom. Dit in kaart brengen bestaat allereerst uit het opstellen van een lijst van begrippen met de daarbij behorende definities of beschrijvingen. Met name in omvangrijke solution zoals grote data gedreven programma's organisaties is het opstellen van een begrippenlijst (in het Engels veelal Glossary genoemd) een complexe activiteit.
Het doel van een conceptueel datamodel is om op semantisch vlak overeenstemming te bereiken bij de betrokken solution stakeholders wat de betekenis of de definitie van een begrip is. Vandaar dat de combinatie van begrip en definitiebeschrijving van het begrip een randvoorwaarde is voor een conceptueel datamodel.

Solution bezorgen DWH Stermodel

Een stermodel is een type dimensioneel model binnen Business Intelligence is een datastructuurtechniek die is ontworpen om gegevens op een manier te organiseren die het eenvoudig maakt om informatie op te halen en te analyseren. Dit model bestaat uit twee hoofdcomponenten: feiten en dimensies.

Solution bezorgen ETL

Bij veel solutions zal data door het data-landschap stromen. Hiervoor worden binnen de solution APIs geintroduceerd of bestaande APIs worden aangepast. Grip op APIs zijn vanuit data-architectuur perspectief uitermate belangrijk. Vandaar dat er meestal meerdere APIs uitgewerkt worden ten behoeve van een solution. Na implementatie van de solution gaan deze APIs deel uitmaken van de domein data-architectuur.

Solution bezorgen fysiek berichtdefinitie

Fysieke datamodellen hebben tot doel om tot in detail de fysieke structuur van berichtuitwisseling tussen applicatiecomponenten of applicatieinterfaces te modelleren. Veelal wordt daarbij al rekening gehouden met de eisen, die vanuit een uitwisselprotocol of integratieplatform gesteld worden. Hiervoor worden veelal een aantal modelleertechnieken gebruikt zoals XML Schema Definition (XSD) en JSon Schema.
Schema Definition modellen geven een gedetailleerde notatiewijze voor het modelleren van berichtenverkeer. Daarnaast kun je met extra modelleertechnieken inzetten. Bijvoorbeeld OpenAPI biedt de mogelijkheid om de datastructuur te modelleren maar ook om APIs te documenteren.
Voor solutions zullen er vaak baseline en targetmodellen ontstaan. Zeker in situaties waar de solution gebruik maakt van reeds aanwezige berichtdefinities of deze berichten uitbreid met eigen behoeften afkomstig uit de solution.

Solution bezorgen fysiek database model

Diagram met deelmodel voor de tabellen waarin de data van hetthuisbezorging domein worden opgeslagen. Een deel van de tabellen in het model zullen ook worden gebruikt in de andere deelmodellen. Hierbij ontstaat een gezamenlijk model uitgewerkt in meerdere diagrammen.

Solution bezorgen hybride model

Hybride datamodel laat zien op welke wijze er en gezamenlijk model gemaakt kan worden op basis van de drie andere lagen in het datamodel. Binnen een solution wordt dit gedaan voor de scope van het project. In de domeinarchitectuur is een uitwerking te vinden relevant voor de hele organisatie.

Solution bezorgen kaderstellende matrices

Vanuit kwaliteiten, data security en privacy worden een aantal aanvullende kaders gesteld voor data gedreven projecten.
Voor de kwaliteitsdimensies dient bepaald te worden welke kwaliteitsniveaus wenselijk zijn voor de verschillende data objecten die in dit project geraakt worden.
Met name de producten die geïntroduceerd worden kunnen effect hebben op security en privacy. Daarom worden een aantal matrices uitgewerkt die aangeven op welke wijze deze security en privacy kaders geïmplementeerd dienen te worden.
De CRUD matrix toont welke rol in bij het gebruik welke bewerkingen op de data mag uitvoeren.
De BIVP matrix toont de hoogte van de beveiliging niveaus. Op basis daarvan kunnen de beveiligingsmaatregelen noodzakelijk binnen de eindproducten van dit project bepaald worden.

Solution bezorgen logisch basis

Diagram met een basis logisch model van de concepten binnen het thuisbezorging domein. Dit bestaat alleen uit entiteiten, relaties en attributen.

Solution bezorgen overzicht

Overschrijving welke onderdelen worden geintroduceerd door de oplossing die geintroduceerd wordt.
Kenmerkend zijn hierbij dat er meerdere generieke architectuur elementen gerealiseerd worden door het project.
Dit kan van alles zijn maar denk onder andere aan:

  • Bedrijfsprocessen en veranderingen in de bedrijfsprocessen

  • Organisatieveranderingen, bijvoorbeeld nieuwe indeling van het organogram

  • Aanpassingen in het applicatie en datalandschap

  • Veranderingen in het technische landschap inclusief mmigraties naar cloud gebaseerde data gedreven oplossingen.

Solution bezorgen project schets

Dit diagram legt een relatie met het project en de doelen die de organisatie op het gebied van data gedreven werken wil realiseren.
De producten of deliverables die vanuit het project zullen een positieve of een negatieve uitwerking hebben op de doelen en de stakeholders rond data gedreven werken.
In dit diagram wordt realisatie van doelen als een positief effect. Beinvloeden is een negatief effect op de doelen die bereikt willen worden.

Solution conceptueel model

Het conceptueel data model heeft tot doel om op semantisch niveau de data- of bedrijfsconcepten binnen de solution in kaart te brengen. Dit wordt veelal gedaan door het opstellen van een begrippenlijst en/of een begrippenboom. Dit in kaart brengen bestaat allereerst uit het opstellen van een lijst van begrippen met de daarbij behorende definities of beschrijvingen. Met name in omvangrijke solution zoals grote data gedreven programma's organisaties is het opstellen van een begrippenlijst (in het Engels veelal Glossary genoemd) een complexe activiteit.
Het doel van een conceptueel datamodel is om op semantisch vlak overeenstemming te bereiken bij de betrokken solution stakeholders wat de betekenis of de definitie van een begrip is. Vandaar dat de combinatie van begrip en definitiebeschrijving van het begrip een randvoorwaarde is voor een conceptueel datamodel.

Solution fysiek berichtdefinitie

Fysieke datamodellen hebben tot doel om tot in detail de fysieke structuur van berichtuitwisseling tussen applicatiecomponenten of applicatieinterfaces te modelleren. Veelal wordt daarbij al rekening gehouden met de eisen, die vanuit een uitwisselprotocol of integratieplatform gesteld worden. Hiervoor worden veelal een aantal modelleertechnieken gebruikt zoals XML Schema Definition (XSD) en JSon Schema.
Schema Definition modellen geven een gedetailleerde notatiewijze voor het modelleren van berichtenverkeer. Daarnaast kun je met extra modelleertechnieken inzetten. Bijvoorbeeld OpenAPI biedt de mogelijkheid om de datastructuur te modelleren maar ook om APIs te documenteren.
Voor solutions zullen er vaak baseline en targetmodellen ontstaan. Zeker in situaties waar de solution gebruik maakt van reeds aanwezige berichtdefinities of deze berichten uitbreid met eigen behoeften afkomstig uit de solution.

Solution fysiek database model

Fysieke datamodellen hebben tot doel om tot in detail de fysieke structuur van een relationele database te modelleren ten behoeve van een solution. Veelal wordt daarbij al rekening gehouden met de eisen, die vanuit een specifiek databaseplatform gesteld worden aan de inrichting van een database. Hierdoor is het mogelijk om deze ER modellen rechtstreeks om te zetten naar een fysieke inrichting in een database. Dit staat bekend als de Data Definition Language (DDL).
ER staat voor Entity-Relationship en ER diagrammen geven een gedetailleerde notatiewijze voor het modelleren van deze twee concepten. Daarnaast kun je met ER diagrammen de kolommen in een tabel modelleren en eventueel een aantal belangrijke constraints in relationele databases zoals primaire en verwijzende sleutels aangeven.
Voor solutions zullen er vaak baseline en targetmodellen ontstaan. Zeker in situaties waar de solution gebruik maakt van reeds aanwezige database implementaties of deze implementaties uitbreid met eigen behoeften afkomstig uit de solution.

Solution hybride model

Hybride datamodel laat zien op welke wijze er en gezamenlijk model gemaakt kan worden op basis van de drie andere lagen in het datamodel. Binnen een solution wordt dit gedaan voor de scope van het project. In de domeinarchitectuur is een uitwerking te vinden relevant voor de hele organisatie.

Solution kaderstellende matrices

Vanuit kwaliteiten, data security en privacy worden een aantal aanvullende kaders gesteld voor data gedreven projecten.
Voor de kwaliteitsdimensies dient bepaald te worden welke kwaliteitsniveaus wenselijk zijn voor de verschillende data objecten die in dit project geraakt worden.
Met name de producten die geïntroduceerd worden kunnen effect hebben op security en privacy. Daarom worden een aantal matrices uitgewerkt die aangeven op welke wijze deze security en privacy kaders geïmplementeerd dienen te worden.
De CRUD matrix toont welke rol in bij het gebruik welke bewerkingen op de data mag uitvoeren.
De BIVP matrix toont de hoogte van de beveiliging niveaus. Op basis daarvan kunnen de beveiligingsmaatregelen noodzakelijk binnen de eindproducten van dit project bepaald worden.

Solution logisch model

In dit diagram wordt de datamodelleervorm basis UML klassenmodel beschreven als modelleerwijze voor logische datamodellering voor de scope van een solution .
Voor het modelleren van informatie of data is het logisch datamodel. Hierbij is het van belang dat het uitgangspunt is, dat het de structuur van gegevens beschrijft. Het logisch datamodel vereist een aantal eigenschappen die ervoor zorgen dat de modellen relatief eenvoudig kunnen blijven (zeker bij basis modellen) maar toch veel zeggingskracht hebben. Dat maakt dat ze geliefd zijn in veel situaties in de informatievoorziening.

Solution overzicht

Overschrijving welke onderdelen worden geintroduceerd door de oplossing die geintroduceerd wordt.
Kenmerkend zijn hierbij dat er meerdere generieke architectuur elementen gerealiseerd worden door het project.
Dit kan van alles zijn maar denk onder andere aan:

  • Bedrijfsprocessen en veranderingen in de bedrijfsprocessen

  • Organisatieveranderingen, bijvoorbeeld nieuwe indeling van het organogram

  • Aanpassingen in het applicatie en datalandschap

  • Veranderingen in het technische landschap inclusief mmigraties naar cloud gebaseerde data gedreven oplossingen.

Solution project schets

Dit diagram legt een relatie met het project en de doelen die de organisatie op het gebied van data gedreven werken wil realiseren.
De producten of deliverables die vanuit het project zullen een positieve of een negatieve uitwerking hebben op de doelen en de stakeholders rond data gedreven werken.
In dit diagram wordt realisatie van doelen als een positief effect. Beinvloeden is een negatief effect op de doelen die bereikt willen worden.

Stakeholder

Een aantal generiek benoemde stakeholders. Stakeholders hebben concerns en requirements voor de inzet van een architectuur repository. Echter ze hoeven niet perse deelnemer te zijn in het project dat de architectuur repository introduceert.
Houd er rekening mee dat dit veelal een organisatie specifiek karakter heeft. In dit model worden alleen een aantal generieke stakeholders benoemd. Pas daarom dit model gerust aan naar de eigen context aan zodat dit overeenkomt met de stakeholder relevant binnen jouw organisatie.

Stakeholder matrix

De stakeholder matrix wordt beschreven in het Togaf raamwerk en biedt een mooie weergave en classificatie van de stakeholders. Voor meer informatie zie https://pubs.opengroup.org/architecture/togaf9-doc/arch/chap21.html

Stakeholders data architectuur

In dit diagram worden de meest relevante stakeholders van een data-architect getoond in een groepering op basis van werkvelden rondom data-architectuur. Professional wordt hier als algemene term gebruikt, kan een architect, beheerder en manager zijn. Mocht voor de eigen situatie een uitbreiding nodig zijn neem dan specialisaties op voor deze professional rollen.

Desgewenst kun je deze stakeholders in een stakeholdermatrix plaatsen of de stakeholders indelen in een andere classificatie. Bij het uitwerken van data-architectuur modelleren komt in ieder geval de stakeholdermatrix terug.

Stappenplan tool inrichting

Bij de introductie van een architectuur repository en de bijbehorende inrichting van het tool zijn een aantal activiteiten relevant. De activiteiten worden hier in een stappenplan in een ArchiMate diagram beschreven. De volgorde is gebaseerd op Sparx Enterprise Architect en kan desgewenst in een andere volgorde gedaan worden.

T2T Proces

Uitwerking van het algemene Big Data procesmodel naar het specifieke T2T model. In dit diagram valt op dat de functionaliteiten met name koppelen aan de data analyse. Dat is verklaarbaar omdat in deze pilot hierop de focus ligt. Bij het uitwerken van een productieopstelling zal ook bij de data opslag en de vergaring een meer gedetailleerde uitwerking ontstaan.

Technische laag basis

Hierbij hebben we alleen de service en de interface gemodelleerd. Je zou hiermee kunnen volstaan in een cloud situatie. Echter je wilt binnen Azure waarschijnlijk meer weten, bijvoorbeeld welke virtual machines en welk deel van het dotnet raamwerk

Technische laag uitgebreid

Uitgebreid model met meer informatie over de inrichting van de machines etc.

Voor de urenadministratie wil Giovanna een infrastructuurmodel opstellen
Er wordt gekozen voor een cloud oplossing voor de infrastructuur.
Kenmerkend hierbij is dat er een VM wordt ingericht voor een windows toepassing en een relationele database
Maak een ArchiMate diagram van dit landschap aan, gebruik eventueel concepten uit je eigen organisatie
Leg relevante associaties tussen de elementen in het diagram
Voeg een uitlijning en layout toe
Voeg kleuren toe en maak een legenda

Technische viewpoint

Doel:
Inzicht geven in de onderliggende infrastructuur aan een applicatie. Gebruik hierbij vooral de bouwblokken uit de referentie architectuur infrastructuur.

Verplicht:
Omvang is uiteraard afhankelijk van het infracomponent van het project en of deze voldoende in te vullen is met standaard bouwblokken.

Thuisbezorgd technologie laag

Voor de thuisbezorgd case willen we graag een model maken van hoe het bereiden van een pizza eruit ziet. Een aantal zaken:

  • Maak gebruik van de fysieke laag

  • Werk het stappenplan van een pizza bereiden uit op basis van technology processes. Kies er de relevante physical elementen bij zoals material, equipment etc

Thuisbezorging Applicatiedatamodel

Voorbeeld van een model van de verbinding van het data landschap op basis van data of business objecten naar het applicatie landschap voor de thuisbezorging.
Hierbij wordt zowel het applicatie gedrag als de actieve structuur in ArchiMate gemodelleerd. Daardoor wordt het mogelijk om impact analyses te doen over de verbinding van applicatie- en datalandschap.

Thuisbezorging ER

Diagram met deelmodel voor de tabellen waarin de data van hetthuisbezorging domein worden opgeslagen. Een deel van de tabellen in het model zullen ook worden gebruikt in de andere deelmodellen. Hierbij ontstaat een gezamenlijk model uitgewerkt in meerdere diagrammen.

Thuisbezorging Logisch Basis

Diagram met een basis logisch model van de concepten binnen het thuisbezorging domein. Dit bestaat alleen uit entiteiten, relaties en attributen.

Thuisbezorging Stermodel

Een stermodel is een type dimensioneel model binnen Business Intelligence is een datastructuurtechniek die is ontworpen om gegevens op een manier te organiseren die het eenvoudig maakt om informatie op te halen en te analyseren. Dit model bestaat uit twee hoofdcomponenten: feiten en dimensies.

Thuisbezorging Stermodel

Een stermodel is een type dimensioneel model binnen Business Intelligence is een datastructuurtechniek die is ontworpen om gegevens op een manier te organiseren die het eenvoudig maakt om informatie op te halen en te analyseren. Dit model bestaat uit twee hoofdcomponenten: feiten en dimensies.

Thuisbezorging XSD

Diagram met deelmodel voor de berichten waarmee de data van het thuisbezorging domein kunnen worden uitgewisseld. Een deel van de entiteiten binnen de berichten in het model zullen ook worden gebruikt in de andere deelmodellen. Hierbij ontstaat een gezamenlijk model uitgewerkt in meerdere diagrammen.

Thuisbezorging XSD

Diagram met deelmodel voor de berichten waarmee de data van het thuisbezorging domein kunnen worden uitgewisseld. Een deel van de entiteiten binnen de berichten in het model zullen ook worden gebruikt in de andere deelmodellen. Hierbij ontstaat een gezamenlijk model uitgewerkt in meerdere diagrammen.

Tijdregistratie Applicatiedatamodel

Voorbeeld van een model van de verbinding van het data landschap op basis van data of business objecten naar het applicatie landschap voor de tijdregistratie.
Hierbij wordt zowel het applicatie gedrag als de actieve structuur in ArchiMate gemodelleerd. Daardoor wordt het mogelijk om impact analyses te doen over de verbinding van applicatie- en datalandschap.

Tijdregistratie detail bedrijfsproces

Een diagram bestaande uit events en procesactiviteiten van de tijdregistratie en hun onderlinge relaties met daarbij de data objecten die in een proces activiteit worden geconsumeerd en of geproduceerd.

Tijdregistratie ER

Diagram met deelmodel voor de tabellen waarin de data van het tijdregistratie domein worden opgeslagen. Een deel van de tabellen in het model zullen ook worden gebruikt in de andere deelmodellen. Hierbij ontstaat een gezamenlijk model uitgewerkt in meerdere diagrammen.

Tijdregistratie Logisch Basis

Diagram met een basis logisch model van de concepten binnen het tijdregistratie domein. Dit bestaat alleen uit entiteiten, relaties en attributen.

Tijdregistratie Stermodel

Een stermodel is een type dimensioneel model binnen Business Intelligence is een datastructuurtechniek die is ontworpen om gegevens op een manier te organiseren die het eenvoudig maakt om informatie op te halen en te analyseren. Dit model bestaat uit twee hoofdcomponenten: feiten en dimensies. Hier het stermodel van het domein tijdregistratie binnen Alberto.

Tijdregistratie XSD

Diagram met deelmodel voor de berichten waarmee de data van het tijdregistratie domein kunnen worden uitgewisseld. Een deel van de entiteiten binnen de berichten in het model zullen ook worden gebruikt in de andere deelmodellen. Hierbij ontstaat een gezamenlijk model uitgewerkt in meerdere diagrammen.

Tijdregistratie XSD

Diagram met deelmodel voor de berichten waarmee de data van het tijdregistratie domein kunnen worden uitgewisseld. Een deel van de entiteiten binnen de berichten in het model zullen ook worden gebruikt in de andere deelmodellen. Hierbij ontstaat een gezamenlijk model uitgewerkt in meerdere diagrammen.

Tijdsregistratie Bedrijfsdata landschap diagram

Een model waarin de tijdregistratie wordt weergegeven in de vorm van bedrijfsfuncties gecombineerd met de data die geproduceerd of geconsumeerd wordt in de vorm van business objecten. Daarnaast de bedrijfsactoren of -rollen die toegewezen zijn aan de bedrijfsfuncties.

Vestiging Applicatiedatamodel

Voorbeeld van een model van de verbinding van het data landschap op basis van data of business objecten naar het applicatie landschap voor de vestigingen.
Hierbij wordt zowel het applicatie gedrag als de actieve structuur in ArchiMate gemodelleerd. Daardoor wordt het mogelijk om impact analyses te doen over de verbinding van applicatie- en datalandschap.

Vestiging Data mapping OLTP-OLAP

Het mappingdiagram wordt gebruikt om inzichtelijk te maken hoe de datum van een brontabel naar een doeltabel stroomt. Daarbij worden mappings gemaakt. Dit zijn lijnen vanuit welke kolom uit de brontabel verbonden is met een kolom in de doeltabel.

In een aantal gevallen dienen kolommen bij de transformatie uitgesplitst of samengevoegd te worden. Hoe dit wordt gedaan is te zien in tussen elementen in het mdoel mergers en splitters genoemd. In dit diagram zien we een aantal mapping voor vestigingdata.

Vestiging ER

Diagram met deelmodel voor de tabellen waarin de data van het vestiging domein worden opgeslagen. Een deel van de tabellen in het model zullen ook worden gebruikt in de andere deelmodellen. Hierbij ontstaat een gezamenlijk model uitgewerkt in meerdere diagrammen.

Vestiging Logisch Basis

Diagram met een basis logisch model van de concepten binnen het vestiging domein. Dit bestaat alleen uit entiteiten, relaties en attributen.

Vestiging Logisch geavanceerd

Uitbreiding van het logisch datamodel voor de vestiging waarbij ook enumeraties worden gemodelleerd voor het bepalen van domeinen voor attributen.

Vestiging uitbreiding op basis van rol

Uitbreiding van het logisch datamodel voor het vestiging domein waarbij de specialisaties van de medewerker zijn omgevormd tot een model op basis van rollen die een medewerker kan uitvoeren binnen een vestiging.

Vestiging XSD

Diagram met deelmodel voor de berichten waarmee de data van het vestiging domein kunnen worden uitgewisseld. Een deel van de entiteiten binnen de berichten in het model zullen ook worden gebruikt in de andere deelmodellen. Hierbij ontstaat een gezamenlijk model uitgewerkt in meerdere diagrammen.

Vestiging XSD

Diagram met deelmodel voor de berichten waarmee de data van het vestiging domein kunnen worden uitgewisseld. Een deel van de entiteiten binnen de berichten in het model zullen ook worden gebruikt in de andere deelmodellen. Hierbij ontstaat een gezamenlijk model uitgewerkt in meerdere diagrammen.

Viewpoint bouwblok meerlagig applicatie- en infrastructuurlaag

Dit is een discussie plaat voor de situatie waarbij een service op de applicatie laag is uitgewerkt in een aantal ABB en SBB op de applicatie laag. Vervolgens wordt het applicatie ABB ingevuld door de functionaliteit en implementatie en ABB en SBB binnen een infrastructurele service.

In deze afbeelding is op basis van de ArchiMate notatiewijze een voorbeeld uitgewerkt waarbij de infrastructurele bouwblokken via een service de applicatie ABB ondersteund. Hiermee wordt het model relatief omvangrijk maar wel gebaseerd op de ArchiMate viewpoint .

Viewpoint Bouwblokken Basis Applicatielaag

Primaire concepten
In de applicatielaag zijn de drie specialisaties van de bouwblokken relatief eenvoudig te relateren aan een ArchiMate element, namelijk:

  • Service <-> Application_Service

  • ABB <-> Application_Function, zoals reeds genoemd kan hier ook een ander behavioural element gebruikt worden

  • SBB <-> Application_Component



Tussen de elementen kunnen ArchiMate relaties gedefinieerd worden:

  • Service <-> ABB: Realisation

  • SBB <-> ABB: Assignment

  • xBB <-> xBB: Aggregation



Met name de laatste associatie de aggregatie is van belang omdat hiermee samengestelde bouwblokken samengesteld kunnen worden.
Naast de genoemde associaties zijn meerdere typen associaties te kiezen zoals de dynamische associaties. Bij het uitwerken van de views binnen dit viewpoint staat het je vrij deze extra associaties toe te passen, mits uitgewerkt in de reeds aanwezige algemene viewpoints.

Secundaire concepten
Naast de primaire elementen en associaties zijn er een tweetal elementen en associaties relevant, echter niet in alle architectuur domeinen. Dit zijn:

  • Data_Object, binnen bijvoorbeeld de integratie architectuur zijn data objecten noodzakelijk voor het beschrijven van bijvoorbeeld herbruikbare bericht definities binnen een bouwblok.

  • Applicatie_Interface, eveneens binnen de integratie architectuur is voor de implementatie van bijvoorbeeld een webservice dit concept noodzakelijk als extra ArchiMate element binnen de xBB modellering.

Viewpoint Bouwblokken en Eisen

Belangrijke extra dimensie bij het beschrijven van de xBB zijn de kenmerken die bij de communicatie tussen aanbieder van het xBB en de afnemer relevant zijn. Deze extra dimensie richt zich met name op de kenmerken waaraan een xBB wel of niet voldoet. Dit kunnen beperkingen, regels of principes zijn.

In het viewpoint worden een drietal ArchiMate concepten gebruikt uit de motivation extensie:

  • Principe, veelal afkomstig van de landelijke overheidsreferentie architecturen.

  • Requirements, eisen en (non functionele) kwaliteitsaspecten.

  • Beperkingen, zijn vereisten welke meestal gelden voor de SBB, bijvoorbeeld gericht op bepaalde programmeerparadigma's of talen.



Voor de associaties tussen de motivation elementen en de andere elementen kan gebruikt gemaakt worden van de associatie, influence en realisation. Hierbij kun je met realisatie een positieve relatie leggen tussen de core elementen en de motivation elementen. Influence is dan voorbehouden voor een negatieve invloed vanuit de core elementen naar de motivatie elementen.
In dit model is alleen een uitwerking gemaakt van het bouwblokken viewpoint binnen de applicatie laag. Vanzelfsprekend geldt hetzelfde als hierboven beschreven voor de viewpoint op de technische laag.

Viewpoint Bouwblokken Technische laag

Primaire concepten
In de technische laag zijn de drie specialisaties van de bouwblokken relatief eenvoudig te relateren aan een ArchiMate element, namelijk:

  • Service <-> Technology_Service

  • ABB <-> Technology_Function, zoals reeds genoemd kan hier ook een ander behavioural element gebruikt worden

  • SBB <-> System_Software, Node, Network, Device, Path en andere technische actieve structuur elementen.



Tussen de elementen kunnen ArchiMate relaties gedefinieerd worden:

  • Service <-> ABB: Realisation

  • SBB <-> ABB: Assignment

  • xBB <-> xBB: Aggregation



Met name de laatste associatie de aggregatie is van belang omdat hiermee samengestelde bouwblokken samengesteld kunnen worden.
Naast de genoemde associaties zijn meerdere typen associaties te kiezen zoals de dynamische associaties. Bij het uitwerken van de views binnen dit viewpoint staat het je vrij deze extra associaties toe te passen, mits uitgewerkt in de reeds aanwezige algemene viewpoints.

Secundaire concepten
Naast de primaire elementen en associaties is er element en associatie relevant, echter niet in alle architectuur domeinen. Dit zijn:

  • Technology_Interface, eveneens binnen de integratie architectuur is voor de implementatie van bijvoorbeeld een webservice dit concept noodzakelijk als extra ArchiMate element binnen de xBB modellering.

  • Een introductie van een artefact is in deze alleen in bepaalde deelgebieden relevant (geo). In andere gevallen zal worden uitgeweken naar een taal met meer detail zoals UML klasse diagram of XSD modellen. In dat laatste geval wordt er via een trace associatie gelegd tussen de modelleertaal concepten.

Voorbeeld ABB Basis Tekstverwerking

Voorbeeld van een Architectuur Bouwblok beginnend bij de applicatie catalogus van bouwblokken. Daarin een herkenbaar voorbeeld kantoorautomatisering en een onderdeel daarvan namelijk tekstverwerking als service die aangeboden kan worden aan delen van de organisatie.

Voorbeeld ABB Samengesteld PIM

Een service kan opgebouwd zijn uit meerdere ABB. In dit voorbeeld een service die ingevuld wordt door een aantal ABB. Ook hierbij is het punt van de samenstelling een punt van aandacht. Er kan een aggregatie toegevoegd worden van een samengestelde ABB die de andere ABB aggregeert en dit als samengestelde service aanbiedt. Is afhankelijk van de context van de bouwblokken, echter wel een punt om een werkinstructie van te maken. Desgewenst kan ook een join worden toegepast.

Voorbeeld SBB Basis

Een ABB kan zijn opgebouwd uit een of meerdere SBB. Daarnaast is het mogelijk dat een ABB ingevuld kan worden door een van meerdere SBB, er ontstaat dus een keuzemogelijkheid. Dat wordt in dit voorbeeld getoond.
Hierbij wordt het van belang dat inzichtelijk gemaakt wordt wat de verschillen zijn tussen de verschillende SBB. Zie hiervoor het uitgebreide voorbeeld diagram.

Voorbeeld SBB Email Samengesteld

In dit samengestelde SBB model komen een aantal zaken samen:

  • Het email ABB wordt enerzijds ingevuld door een Email component in de applicatie laag.

  • Ten tweede worden de email ABB ingevuld door een technische functie en - service binnen de infrastructurele ABB en SBB.

  • Het voorbeeld toont hoe een service de verbinding legt tussen de lagen.

  • In het model is een secundair element opgenomen als voorbeeld een interface obv een mail protocol.

Voorbeeld Service Basis

Dit eerste voorbeeld een uitwerking van de services. Kenmerkend hierin is dat de service een communicatiemiddel is tussen aanbieder en afnemer. Het is daarbij van belang dat er een begrijpelijk portfolio van services gemaakt wordt.

Voorbeeld Service Samengesteld

In het samengestelde servicemodel is te zien hoe een service op een hoger abstractieniveau is opgebouwd uit kleinere services met een meer specifiek karakter. In dit model kantoorautomatisering wordt een tussenlaag van services opgenomen, dat hoeft niet perse, je zou ook direct de koppeling kunnen leggen naar Microsoft Office dat is afhankelijk van de context.
In deze uitwerking worden alleen applicatie services gemodelleerd en in de samenstelling opgenomen. Echter naast applicatie services kun je hier ook bedrijfsservices definiëren. Denk hierbij aan de combinatie van de implementatie van Office en een servicedesk voor vragen bij problemen. Dat ligt nu buiten scope maar wordt op zeker moment relevant. Relevant hierin is dat er dan een knelpunt in de ArchiMate modellering ontstaat. Dat knelpunt kan desgewenst met serving relaties worden opgelost. ICT business services inbedden in de lagere architectuurlagen.

Voorbeeld XBB Requirements en eisen PIM

Dit voorbeeld laat op eenvoudige wijze zien hoe de kenmerken/eisen op basis van requirements, constraints, kwaliteiten en principes inzichtelijk gemaakt kunnen worden.
In dit voorbeeld is te zien hoe de kenmerken van de verschillende xBB op basis van ArchiMate concepten in kaart gebracht kunnen worden. Dit wordt straks een belangrijk mechanisme in de verschillende xBB catalogi.
Naast deze aanpak kunnen de kenmerken ook uitgewerkt worden via de interne kenmerken van de entiteiten in EA. Zoals requirements, constraint en scenario. Als laatste is er de mogelijkheid om tagged values te gebruiken. In de werkgroep is bepaald dat hierbij het leggen van associaties tussen ArchiMate concepten de voorkeur verdiend. Is een uitwerking met ArchiMate concepten onvoldoende en wil men uitwijken naar interne eigenschappen of tagged values dan dient dit kortgesloten te worden

Werkinstructies Statusupdate

In dit werkproces wordt de status van elementen aangepast naar op basis van de plek in de boomstructuur van de projectbrowser. Hiermee kunnen gebruikers bij het modelleren eenvoudig zien in hoeverre een element generiek is of (nog) specifiek voor een project of modelleur

Werkproces bij een architectuur repository

Werkproces voor een architectuur op basis van een repository. Hierin zitten een aantal algemene stappen zoals het uitwerken van een metamodel voor de architectuur. Daarnaast bevat het een aantal specifieke zaken zoals de inrichting van de tooling.
Dit diagram omvat alleen de bedrijfsproces beschrijving. Houdt er rekening mee dat in de voorbeeld repository er een link gelegd is met andere onderdelen in de solution architectuur. Denk hierbij aan het toewijzen van de bedrijfsrollen voor deze bedrijfsprocessen. Deze worden vervolgens uitgewerkt in een aantal meer gedetailleerde diagrammen.

Alberto Data Architectuur

Een beschrijvende data architectuur is een belangrijk kennisgebied van data management en daarmee relevant voor data gedreven organisaties.
Ten behoeve van data-architectuur modelleren zijn er diverse data-architectuur tools beschikbaar. Denk hierbij aan Collibra, The Essential Project of Talend. Echter bij organisaties zijn vaak reeds generieke modelleringstalen en tools beschikbaar voor modelleren van software, enterprise architectuur of requirements. In dit hoofdstuk gaan we in op het inzetten van een framework voor inrichting van een generiek tool gebaseerd op een aantal open modelleertalen. De voorbeelden die we hier gebruiken zijn uitgewerkt in Sparx Enterprise Architect. Een voorbeeld van een dergelijk generiek tool.
Hieronder is daartoe een metamodel uitgewerkt voor hoe een data-architectuur gemodelleerd kan worden. De data-architectuur kent meerdere gezichtspunten om data in een organisatie te beschrijven. Zo wordt er op verschillende niveaus in een organisatie gekeken. Daarnaast kan de mate van detail vanuit verschillende gezichtspunten verschillen.
We introduceren data-architectuur modelleren op basis van een uitwerking met behulp van een aantal modelleertechnieken. De belangrijkste modelleertechnieken hier gebruikt zijn:

  • ArchiMate

  • Unified Modeling Language

  • Entity Relationship

  • XML Schema Definition


Reden om voor deze modelleertalen te kiezen is dat ze een open standaard zijn, een breed toepassingsgebied hebben, goed met elkaar te integreren zijn en reeds veel toegepast worden binnen de aanpalende domeinen van data-architectuur. Hiermee kun je in je eigen organisatie data-architectuur modelleren introduceren op een natuurlijke manier. Dat doe je door die delen relevant voor de situatie binnen de organisatie stapsgewijs te introduceren op basis van de reeds toegepaste modelleertalen.
Daarnaast worden er meerdere verschijningsvormen van de data-architectuur gebruikt. De grafenweergave en de matrix zijn in dit metamodel de meestgebruikte verschijningsvormen.
Voor het uitwerken van het metamodel worden er twee data-architectuur niveaus uitgewerkt, namelijk:

  • Domein data-architectuur: dit is een referentie architectuur voor het aspect data binnen de enterprise referentie architectuur

  • Solution data-architectuur: architectuur voor het beschrijven van een data gedreven verandering binnen een project of oplossing.


Beide vormen worden hieronder nader toegelicht.

Alberto data modelleer case

Dit is een voorbeeld case waarin we data modellen uitwerken voor Alberto een keten van Italiaanse ijssalons. Op basis van deze uitwerking krijg je een overzicht van de modelleermethoden zoals die toegelicht worden in het boek "Grip op data modelleren. Daarbij zijn in de uitwerking de modellen onderling aan elkaar gerelateerd. Er zijn op basis van drie domeinen in de Alberto case domeinmodellen uitgewerkt:

  • Vestiging, registratie van de vestiging gegevens.

  • Tijdregistratratie, tijjdschrijven door medewerkers en accordering door vestigingsmanagers

  • Thuisbezorging, data benodigd voor het bezorgen van ijs- en koffie producten op locaties van klanten.



De uitwerking is gebaseerd op een aantal deelgebieden rond modelleren en deze deelgebieden zijn gebaseerd op het DM-BoK raamwerk. Hierbij zijn de belangrijkste domeinen uitgewerkt vanuit het perspectief van data modelleren.

Alberto Referentie architectuur

De domein data-architectuur is een referentie architectuur voor het aspect data binnen de enterprise referentie architectuur. Het beschrijft de data gerelateerde architectuurconcepten voor de gehele organisatie en haar omgeving. De domein architectuur volgt het raamwerk dat beschreven is op basis van het raamwerk voor de beschrijvende architect. De navigatie is op deze manier uitgewerkt.
Binnen het uitwerken van de domein architectuur wordt in deze uitwerking geen rekening gehouden met een baseline en een target architectuur. Als dit relevant is kun je hiervoor in de naamgevingsconventie van de packages of de diagrammen de plateaus van de architectuur opnemen. Zie verder de voorbeelden binnen de Architectuur Repository sectie.

ArchiMate Metamodel

Hierr worden de viewpoints beschreven voor met name solution architecturen. Belangrijk hierbij is dat we het aantal concepten relatief beperkt houden en dat de verschillende viewpoints gerelateerd zijn aan het project template voor project architecten.

ArchiMate viewpoints

Hier worden de viewpoints beschreven voor met name solution architecturen op basis van een andere aanpak dan de werkwijze met Viewpoints zoals beschreven in de ArchiMate documentatie.
Dit is een uitwerking van een organisatie die een aantal viewpoints heeft bepaald voor de eigen context. Belangrijk daarbij is wel dat de viewpoints met elkaar samenhangen.

Binnen de viewpoints wordt gewerkt met:

  • Primaire elementen (groene rand), dat zijn elementen die in principe in deze diagrammen uitgewerkt moeten zijn.

  • Secundaire elementen (oranje rand) zijn elementen die in deze diagrammen gebruikt mogen worden



Belangrijk hierbij is dat we het aantal concepten relatief beperkt houden en dat de verschillende viewpoints gerelateerd zijn aan het project package sjabloon voor project of solution architecturen.

ArchiMate Viewpoints voor Bouwblokken

In deze paragraaf wordt een voorstel gedaan voor een aantal ArchiMate viewpoints voor het modelleren van de verschillende bouwblokken en hun onderlinge relaties.
In de diagrammen worden de viewpoints alleen uitgewerkt op basis van de elementen en de relevante onderlinge associaties. Een beschrijving van de concepten zelf wordt niet gedaan. Hierbij nemen we definities en mogelijke associaties over zoals die gedefinieerd zijn binnen de modelleertaal ArchiMate zelf.
ArchiMate kent in het core model drie lagen, namelijk Business, Applicatie en Technologie laag. xBB kunnen toegepast worden in de drie hierboven genoemde lagen. Echter omdat het perspectief in dit document voor de xBB voornamelijk ligt op applicatie en infrastructuur zijn de viewpoints alleen voor deze twee lagen uitgewerkt.
Voor de ABB wordt in ArchiMate gebruik gemaakt van de Behaviour kolom. Sinds ArchiMate 3 bestaan binnen deze kolom meerdere elementen. Bij de uitwerking in de viewpoints worden alleen de Applicatie_Functie en Technologie_Functie gebruikt. Is een ander concept bijvoorbeeld een Applicatie_Process of Technologie_Process relevant bij een uitwerking dan kan dit vanzelfsprekend ook toegepast worden.
Voor de SBB wordt in ArchiMate gebruik gemaakt van de Active Structure kolom. Met name binnen de technologie laag zijn veel verschillende concepten beschikbaar. Bij de uitwerking in de viewpoints wordt alleen de System_Software gebruikt. Is een ander concept relevant bij een uitwerking in deze dimensie dan kan dit vanzelfsprekend ook toegepast worden.

Architectuur Modelleren Demo Cases

Beschrijving

Alberto’s is een keten van Italiaanse ijssalons in een aantal plaatsen
Verkoop van schepijs, ijstaarten en koffieproducten
Sterk seizoensgebonden (zomer en feestdagen)
Historisch gezien hebben de filialen een grote mate van autonomie:

  • Eigen leveranciers, inkoop, recepten en marketing

  • Eigen ICT beleid en budget

  • Eigen applicatie en data landschap



Stafafdeling voor:

  • P&O en salarisverwerking

  • Facilitaire zaken inclusief een ICT afdeling ter ondersteuning van de filialen

  • Gezamenlijke financiële verwerking en rapportage

  • Centrale prijs- en productbepaling



Knelpunten
 

  • Toenemende concurrentie van prijsvechters zoals Starbucks en Swirl

  • Verschil in kwaliteit van de verschillende producten tussen filialen en tussen verschillende periodes

  • ICT afdeling kan door diversiteit van inrichting steeds minder ondersteuning bieden en ICT wordt steeds duurder

  • Kostprijs van de producten te hoog

  • Veel flexmedewerkers. Salarisverwerking is een knelpunt door grote verschillen in gegevensleveringen in tijd en formaat vanuit de filialen

  • Aanlevering van gegevens voor rapportages hebben lage kwaliteit waardoor rapportages weinig betrouwbaar.



Acties
 

  • Alberto besluit om een aantal knelpunten op te pakken

  • Dat wil hij doen door de op het vlak van de informatievoorziening een aantal projecten te starten

  • Projecten dienen een oplossing te bieden voor de knelpunten

  • Voor projectbegeleiding trekt hij een architect aan: Giovanna

  • Giovanna krijgt invloed in de opzet van de projectagenda



Architectuur principes

Overzicht van de architectuur principes en eventueel constraints. Bij omvangrijke collecties van principes kan hier een hierarchie geintroduceerd worden bijvoorbeeld op basis van basis en afgeleide principes. In het geval van omvangrijke collecties worden de principes veelal visueel gerepresenteerd in de vorm van een aantal diagrammen.

Bedrijfsarchitectuur

Beschrijving van de bedrijfsarchitectuur voor een werkwijze met een architectuur repository. Hierbij worden daartoe een aantal bedrijfsprocessen en -rollen uitgewerkt. Omdat het werken met een architectuur repository een transitie is naar een andere werkwijze binnen het architectuurteam is de bedrijfsarchitectuur daarom een belangrijk onderdeel om in detail uit werken. Reden is dat een succesvolle bedrijfsarchitectuur het succes of het mislukken van de introductie van een architectuur repository kan bepalen.

Bedrijfsdata landschap

Het bedrijfsdatalandschap verbindt data objecten in een conceptueel data model en legt daarbij een verbinding naar bedrijfsactiviteiten en de - actoren betrokken bij de uitvoering van deze bedrijfsactiviteiten. Hiervoor worden een aantal diagrammen uitgewerkt op basis van ArchiMate.

Bedrijfsprocessen en rollen

Op basis van een aantal eenvoudige processtappen en bijbehorende rollen kun je een aantal gewenste functies van het expertise netwerk definieren. Hieraan kun je vervolgens beheerprocessen en applicatiefuncties koppelen. Daarmee ontstaande contouren van het expertise netwerk

Beschrijvende architectuur

De beschrijvende architectuur zoals de naam al zegt beschrijft de architectuur. Dat is op basis van de target architectuur en de baseline architectuur.
Veelal zie je binnen deze package een uitwerking van de verschillende dimensies van de organisatie op basis van subpackages om de beschrijvende architectuur te structureren naar domein, lagen en andere organisatie specifieke indelingen.
In dit boek een indeling op basis van een lagen indeling voor de organisatie

Beschrijvende Data Architectuur (BDA)

Een beschrijvende data architectuur is een belangrijk kennisgebied van data management en daarmee relevant voor data gedreven organisaties.
Ten behoeve van data-architectuur modelleren zijn er diverse data-architectuur tools beschikbaar. Denk hierbij aan Collibra, The Essential Project of Talend. Echter bij organisaties zijn vaak reeds generieke modelleringstalen en tools beschikbaar voor modelleren van software, enterprise architectuur of requirements. In dit hoofdstuk gaan we in op het inzetten van een framework voor inrichting van een generiek tool gebaseerd op een aantal open modelleertalen. De voorbeelden die we hier gebruiken zijn uitgewerkt in Sparx Enterprise Architect. Een voorbeeld van een dergelijk generiek tool.
Hieronder is daartoe een metamodel uitgewerkt voor hoe een data-architectuur gemodelleerd kan worden. De data-architectuur kent meerdere gezichtspunten om data in een organisatie te beschrijven. Zo wordt er op verschillende niveaus in een organisatie gekeken. Daarnaast kan de mate van detail vanuit verschillende gezichtspunten verschillen.
We introduceren data-architectuur modelleren op basis van een uitwerking met behulp van een aantal modelleertechnieken. De belangrijkste modelleertechnieken hier gebruikt zijn:

  • ArchiMate

  • Unified Modeling Language

  • Entity Relationship

  • XML Schema Definition


Reden om voor deze modelleertalen te kiezen is dat ze een open standaard zijn, een breed toepassingsgebied hebben, goed met elkaar te integreren zijn en reeds veel toegepast worden binnen de aanpalende domeinen van data-architectuur. Hiermee kun je in je eigen organisatie data-architectuur modelleren introduceren op een natuurlijke manier. Dat doe je door die delen relevant voor de situatie binnen de organisatie stapsgewijs te introduceren op basis van de reeds toegepaste modelleertalen.
Daarnaast worden er meerdere verschijningsvormen van de data-architectuur gebruikt. De grafenweergave en de matrix zijn in dit metamodel de meestgebruikte verschijningsvormen.
Voor het uitwerken van het metamodel worden er twee data-architectuur niveaus uitgewerkt, namelijk:

  • Domein data-architectuur: dit is een referentie architectuur voor het aspect data binnen de enterprise referentie architectuur

  • Solution data-architectuur: architectuur voor het beschrijven van een data gedreven verandering binnen een project of oplossing.


Beide vormen worden hieronder nader toegelicht.

BIV Matrix

Score matrix voor het bepalen van de huidige en gewenste score niveaus voor Beschikbaarheid, Integriteit en Vertrouwelijkheid en soms ook Privacy (BIVP).

Business Intelligence en DWH

De domeinschets geeft in een aantal ArchiMate diagrammen een beschrijving wat de relevante aspecten zijn voor het kennisgebied van business intelligence en datawarehouses. Denk hierbij aan de aspecten, doelen, definities, processen en betrokkenen.

Business Intelligence, DWH en data analyse

De domeinschets geeft in een aantal ArchiMate diagrammen een beschrijving wat de relevante aspecten zijn voor het kennisgebied van business intelligence en datawarehouses. Denk hierbij aan de aspecten, doelen, definities, processen en betrokkenen.

Conceptueel objectmodel

In dit onderdeel wordt een logisch model beschreven van de boom- en een netwerk of graafstructuur. Daarbij worden een aantal requirements uitgewerkt op basis waarvan een keuze voor een fysieke implementatie gemaakt kan worden

Concerns bij de data-architectuur

Concerns zijn de belangen en "zorgen" die de verschillende stakeholders hebben bij de introductie van data gedreven werken en de introductie van een data platform.
Hieronder worden een aantal algemeen geldende concerns beschreven die voor vrijwel alle data gedreven toepassingen gelden. Houdt er echter rekening mee dat de specifieke situatie van de eigen organisatie bepalend kan zijn voor een aantal concerns en requirements. Breng daarom de specifieke concerns voor de organisatie en voor de solutions of data gedreven toepassingen in kaart en gebruik deze om de voorgestelde oplossing in te kaderen.

CRUD

CRUD staat voor Create, Read, Update en Delete en de matrix geeft aan wie deze bewerkingen op een data entiteit mag uitvoeren. Het is daarmee een eenvoudig hulpmiddel om inzichtelijk te maken wat enerzijds de autorisaties zijn van bepaalde entiteiten zoals rollen, actoren maar ook bedrijfsfuncties en -processen. Anderzijds kan de matrix gebruikt worden welke bewerking door een bepaalde entiteit wordt uitgevoerd, waarbij het niet de autorisatie aspecten belicht maar meer ingaat op de dynamische kenmerken van gedragsentiteiten op de gegevensentiteiten
CRUD matrices zijn voor verschillende doeleinden te gebruiken, waarbij opvallend is dat dit zowel in de ontwikkelfase als in de beheerfase hulp biedt. Als laatste is te noemen dat de CRUD matrix op meerdere abstractieniveaus toegepast kan worden.

Data architectuur

Data architectuur is een van de kennisgebieden binnen het DMBoK en modellen uitwerken rond dit kennisgebied zijn kaderstellend voor veranderingen in de organisatie vanuit data management perspectief.

Data Architectuur

Data architectuur van een architectuur repository. Dit is in dit document relatief eenvoudig van opzet en omvat alleen een conceptueel datamodel. Echter in het conceptueel datamodel wordt wel een overzicht gegeven van relevante concepten binnen een architectuur repository.

Data gedreven grondplaat

Rond data gedreven werken is een algemene grondplaat te gebruiken gebaseerd op een big data patroon de data pipe. Dit raamwerk is afkomstig van Arcitura en is een detaillering van de datalevensloop en wordt veel toegepast in (big) data integratie projecten.
Het is feitelijk een grondplaat waarin je verschillende projectactiviteiten, deliverables en modelleervormen kunt afbeelden. Dit helpt om de complexiteit op eenvoudige wijze in kaart te brengen. Onderstaande afbeelding toont de data pipe grondplaat waarmee je een data gedreven toepassing kunt realiseren.

Data gedreven werken

Veel organisaties onderkennen de waarde van data en willen deze data inzetten om meerwaarde te realiseren. Vaak wordt hiervoor de term data gedreven werken gebruikt. Bij data gedreven werken kunnen bouwblokken en patronen van grote hulp zijn. Vandaar dat we hier uitgebreid kijken naar op welke wijze we data gedreven werken kunnen standaardiseren met bouwblokken en patronen.
We kijken naar data gedreven toepassingen waarin we vanuit data waarde creëren. Vervolgens onderzoeken we of data een productiemiddel is en hoe we op die wijze data kunnen inzetten. Als we data als een productiemiddel zien dan kunnen vervolgens kijken hoe we een productiemiddel dienen te managen om waarde te creëren. Dit doen we door een aantal eenvoudige voorbeelden van data gedreven use cases te demonstreren.

Data governance

Data governance is een van de kennisgebieden binnen het DMBoK en modellen uitwerken rond dit kennisgebied is ondersteunend voor de gehele data management functie.

Data Kwaliteit

Het kennisgebied data kwaliteit gaat in op welke wijze een organisatie kan zorgdragen voor data met voldoende kwaliteit afhankelijk van de context. Dit heeft daarmee raakvlakken met onder andere data modelleren, - governance en - architectuur.

Data kwaliteiten maatregelmodel

Uitwerken van mogelijke kwaliteitsverhogende maatregelen voor de data entiteiten binnen de organisatie. Hierbij wordt een samenvatting gegeven van de maatregelen. Op de data-docent website is een gedetailleerde uitwerking te vinden van het maatregelenmodel.

Data kwaliteiten score matrix

Baseline en Target bepalen voor data entiteiten waarbij een score wordt gegeven voor de dimensies van data kwaliteit op basis van de conceptuele data entiteiten binnen de organisatie.

Data management

Binnen de Alberto case werken we een aantal kennisgebieden uit zoals die ingedeeld zijn in de DaMa Body of Knowledge DMBoK (2.0). Voor de Alberto case werken we niet alle kennisgebieden van de DMBoK uit. Reden daarvoor is dat we vanuit het perspectief van data modelleren naar data management kijken.

In dit hoofdstuk werken we daarom een aantal algemene aspecten uit van data management die in de specifieke kennisgebieden niet of beperkt aan de orde komen. Hier besteden we alleen aandacht aan de algemene aspecten.

Data management

Naast de datamodellen en de kaders rond data management wordt data ook op allerlei plaatsen geproduceerd en gebruikt binnen en buiten de organisatie. Ook hierover willen we graag metadata verzamelen. In dit hoofdstuk gaan we daarom in op databronnen, datagebruik en eigenaren en stewards van data.

Data management en governance

Naast de datamodellen en de kaders rond data management wordt data ook op allerlei plaatsen geproduceerd en gebruikt binnen en buiten de organisatie. Ook hierover willen we graag metadata verzamelen. In dit hoofdstuk gaan we daarom in op databronnen, datagebruik en eigenaren en stewards van data.

Data modelleren

Data modelleren is een van de kennisgebieden binnen het DMBoK en modellen uitwerken rond dit kennisgebied beschrijft de data requirements vanuit de organisatie en ondersteunt daarmee de data management functie.

Data platform en toepassing

Data wordt veelal als een waardevol productiemiddel gezien en wordt daarom gemanaged. Dit managen zal op meerdere enterprise niveaus vorm krijgen. In de bedrijfslaag wordt gekeken in welke bedrijfsprocessen en organisatie onderdelen welke data wordt gebruikt voor het uitvoeren van de diverse activiteiten. Daarnaast wordt op dit niveau data ontsloten voor diverse (interne en externe) stakeholders. Deze laag zal daartoe ondersteund worden vanuit een dataplatform dat is opgebouwd uit één of meerdere datatoepassingen.
Dit data platform en de datatoepassingen worden uitgewerkt in de vorm van een data- en applicatielandschap. Dit landschap wordt gemodelleerd zodat de data gemanaged kan worden in een combinatie van applicatiecomponenten. Daarnaast zal er data uitgewisseld worden tussen diversie informatiesystemen binnen de organisatie en er zal data uitgewisseld worden vanuit deze toepassingen met externe partijen, veelal bestaande uit informatiesystemen bij externe stakeholders. Vanuit data-architectuur is er behoefte om dit datalandschap te beschrijven zodat vanuit data-architectuur meerwaarde geboden kan worden op het moment dat er behoefte is aan veranderingen binnen het data platform en de data-toepassingen.
Onder dit data- en applicatielandschap kan vervolgens een infrastructurele inrichting beschreven worden vanuit het perspectief van de data-architect. Waar wordt de data opgeslagen in de infrastructuur. Hoe zijn de fysieke datastromen binnen de infrastructuur. Via welke technische interfaces en infrastructurele toepassingen. Daarnaast is het van belang om hier bij cloud gebaseerde toepassingen hoe de data tussen cloud en on premise voorzieningen worden uitgewisseld.

Data platform en toepassing

Data wordt veelal als een waardevol productiemiddel gezien en wordt daarom gemanaged. Dit managen zal op meerdere enterprise niveaus vorm krijgen. In de bedrijfslaag wordt gekeken in welke bedrijfsprocessen en organisatie onderdelen welke data wordt gebruikt voor het uitvoeren van de diverse activiteiten. Daarnaast wordt op dit niveau data ontsloten voor diverse (interne en externe) stakeholders. Deze laag zal daartoe ondersteund worden vanuit een dataplatform dat is opgebouwd uit één of meerdere datatoepassingen.
Dit data platform en de datatoepassingen worden uitgewerkt in de vorm van een data- en applicatielandschap. Dit landschap wordt gemodelleerd zodat de data gemanaged kan worden in een combinatie van applicatiecomponenten. Daarnaast zal er data uitgewisseld worden tussen diversie informatiesystemen binnen de organisatie en er zal data uitgewisseld worden vanuit deze toepassingen met externe partijen, veelal bestaande uit informatiesystemen bij externe stakeholders. Vanuit data-architectuur is er behoefte om dit datalandschap te beschrijven zodat vanuit data-architectuur meerwaarde geboden kan worden op het moment dat er behoefte is aan veranderingen binnen het data platform en de data-toepassingen.
Onder dit data- en applicatielandschap kan vervolgens een infrastructurele inrichting beschreven worden vanuit het perspectief van de data-architect. Waar wordt de data opgeslagen in de infrastructuur. Hoe zijn de fysieke datastromen binnen de infrastructuur. Via welke technische interfaces en infrastructurele toepassingen. Daarnaast is het van belang om hier bij cloud gebaseerde toepassingen hoe de data tussen cloud en on premise voorzieningen worden uitgewisseld.

Data platform implementatie

Deze laag zal vanuit de solution aangepast of uitgebried worden vanuit een dataplatform dat is opgebouwd uit één of meerdere datatoepassingen.
Dit data platform en de datatoepassingen worden uitgewerkt in de vorm van een data- en applicatielandschap dat in de solution wordt uitgewerkt. Dit landschap wordt gemodelleerd zodat de data gemanaged kan worden in een combinatie van applicatiecomponenten. Daarnaast zal er binnen de soltion data uitgewisseld worden tussen diversie informatiesystemen binnen de organisatie en er zal data uitgewisseld worden vanuit deze toepassingen met externe partijen, veelal bestaande uit informatiesystemen bij externe stakeholders. Vanuit data-architectuur is er behoefte om dit datalandschap te beschrijven zodat vanuit data-architectuur voor en na de implementatie van de solution.

Onder dit data- en applicatielandschap kan vervolgens een infrastructurele inrichting beschreven worden vanuit het perspectief van de data-architect. Waar wordt de data na deze solution implementatie opgeslagen in de infrastructuur. Hoe zijn de fysieke datastromen binnen de infrastructuur. Via welke technische interfaces en infrastructurele toepassingen. Daarnaast is het van belang om hier bij cloud gebaseerde toepassingen hoe de data tussen cloud en on premise voorzieningen worden uitgewisseld.

Data Principes

Data architectuur principes zijn een belangrijk hulpmiddel voor de data architect. Hiermee heeft de data architect de mogelijkheid om kaders te stellen aan de verandering die plaatsvindt in organisaties. Zoals bij data gedreven werken initiatieven.
De data principes zijn gebaseerd (of een specialisatie van) op sectorale, organisatorische of data management principes. Daarnaast kunnen de data architectuur principes gerelateerd worden aan de doelen van de organisatie waarmee de principes een uitwerking zijn van de generieke missie en visie van de organisatie.

Data security

Data security is een van de kennisgebieden binnen het DMBoK en modellen uitwerken rond dit kennisgebied is kaderstellend voor de beveiliging van de data vanuit informatie beveiliging en privacy perspectief.

Data strategie

Definitie en model van de stakeholders en constraints van de organisatie op het gebied van data gedreven werken. Inclusief een model voor de roadmap van huidige situatie naar een gewenste situatie van data gedreven werken.

Datakwaliteiten

Data kwaliteit is een van de drijfveren van data management en daarmee een belangrijk kennisgebied vanuit het data management perspectief. Zeker in relatie tot datamodelleren zijn datakwaliteiten een centraal thema. Het datamodel is essentieel om in kaart te kunnen brengen of de kwaliteit van voldoende niveau is.

Datastromen of data flows

Datastromen is een modelleerwijze waarbij de activiteiten die plaatsvinden in combinatie met de data elementen met elkaar gecombineerd zijn. De notatiewijze die daarbij hoort zijn Data Flow Diagrammen of DFDs. Daarmee ondersteunt deze notatie het conceptuele data model met de activiteiten en processen binnen een organisatie.

Detail uitwerking

Datailuitwerking van de BI applicatieservices zoals uitgewerkt in het volgorde diagram.

Dimensioneel model

Dimensioneel modelleren is een techniek bij het opstellen van een fysiek datamodel binnen relationele databases. Er zijn drie doelen voor dimensioneel modelleren : het classificeren van data in dimensies en facts. Dimensies zijn voor het bieden van hiërarchie in de data voor inzicht. Facts zijn voor vastleggen van de feiten in de werkelijk op een chronologische wijze. Dimensies bieden een vertaling van de datastructuren naar een voor de kenniswerker logische indeling die daardoor sterk kan afwijken van het genormaliseerde OLTP model. Daarnaast bieden facts de mogelijkheid om inzicht te krijgen op basis van data bevroren in de tijd.



Dimensioneel model

Dimensioneel modelleren is een techniek bij het opstellen van een fysiek datamodel binnen relationele databases. Er zijn drie doelen voor dimensioneel modelleren : het classificeren van data in dimensies en facts. Dimensies zijn voor het bieden van hiërarchie in de data voor inzicht. Facts zijn voor vastleggen van de feiten in de werkelijk op een chronologische wijze. Dimensies bieden een vertaling van de datastructuren naar een voor de kenniswerker logische indeling die daardoor sterk kan afwijken van het genormaliseerde OLTP model. Daarnaast bieden facts de mogelijkheid om inzicht te krijgen op basis van data bevroren in de tijd.



Doelen en behoeften

Architectuur modellen voor de uitwerking van stakeholders, doelen, behoeften en principes rond de introductie van een architectuur repository binnen een architectuur team.

Domein Data architectuur

De domein data-architectuur is een referentie architectuur voor het aspect data binnen de enterprise referentie architectuur. Het beschrijft de data gerelateerde architectuurconcepten voor de gehele organisatie en haar omgeving. De domein architectuur volgt het raamwerk dat beschreven is op basis van het raamwerk voor de beschrijvende architect. De navigatie is op deze manier uitgewerkt.
Binnen het uitwerken van de domein architectuur wordt in deze uitwerking geen rekening gehouden met een baseline en een target architectuur. Als dit relevant is kun je hiervoor in de naamgevingsconventie van de packages of de diagrammen de plateaus van de architectuur opnemen. Zie verder de voorbeelden binnen de Architectuur Repository sectie.

Enterprise Architectuur

Dit is de vastgestelde architectuur van organisatie. Het omvat veelal de uitwerking van de baseline architectuur en soms ook van de target architectuur.
Belangrijk is dat de indeling gebaseerd dient te zijn op een raadpleeg functie. Architecten gebruiken dit als een register van de architectuur bij inventarisaties van requirements maar ook voor het raadplegen van de architectuur landschappen en de kaders binnen de architectuur.

Expertise boom

Dit is een wat vreemde eend in de bijt omdat het een relatief klein onderdeel is van de gehele gewenste functionaliteit. Het is echter een specifiek project waarvoor subsidie aangevraagd is. Het heeft wel direct raakvlakken met het expertise netwerk omdat het een ontsluitingsvorm is.
Bijkomend voordeel is dat het kan aansluiten op bestaande nderdelen in het applicatielandschap en alleen een extra functie is voor het transformeren van vrije tekst naar een onderwerpenboom en de relatie terug naar de brondocumenten

Extra kaderstellende diagrammen

Sommige diagrammen zijn bij het uitwerken van de kaderstellende solution architectuur optioneel. Deze optionele modelleervormen worden hieronder uitgewerkt.

Extra kaderstellende diagrammen

Sommige diagrammen zijn bij het uitwerken van de kaderstellende solution architectuur optioneel. Deze optionele modelleervormen worden hieronder uitgewerkt.

Extra platform diagramman

Sommige diagrammen zijn bij het uitwerken van de solution data platform architectuur optioneel. Deze optionele modelleervormen worden hieronder uitgewerkt.

Extra platform diagramman

Sommige diagrammen zijn bij het uitwerken van de solution data platform architectuur optioneel. Deze optionele modelleervormen worden hieronder uitgewerkt.

Fysiek

Het fysieke datamodel beschrijft de manier waarop gegevens in een databank zijn opgeslagen of in een bericht worden uitgewisseld. De verbinding tussen het logische en het fysieke datamodel wordt gelegd door het omzetten van de logische gegevensobjecten in database-definitie instructies conform een bepaalde Data Definition Language (DDL). Na uitvoeren van de DDL op een fysieke database, liggen de definities van de database-objecten vast in de data dictionary van die database. Of voor berichten in een schema definitie dat vastligt in een XSD. Fysieke modellering richt zich voornamelijk op het technische aspect.

Fysieke datamodellen

Binnen fysieke datamodellen zijn volop data patronen beschikbaar. Veelal worden ze ook ingezet in modelleertools om het werk van de fysieke datamodelleur te vereenvoudigen met geautomatiseerde toepassingen.
Daarnaast zijn er volop datamodellen die beschikbaar zijn om een start te maken met datamodellen voor een bepaald werkveld. Zoals bijvoorbeeld order registratie of gestandaardiseerde werkprocessen.

In dit voorbeeld een eenvoudig voorbeeld van een fysiek model dat een transformatie is in een relationeel database management systeem op basis van een standaard modelleer concept in een logisch datamodel.

Gewenste situatie

De gewenste situatie beschrijft een punt aan de horizon voor de logging architectuur. Het sluit daarbij aan bij de discussies rond de doelarchitectuur, met name op het vlak van service orientatie en bedrijfsregels

Hierarchie

Bij een meer omvangrijke enterprise architectuur is het aanbrengen van hierarchie voor het categoriseren van de verschillende architecturen noodzakelijk. Veelal bestaat de hierarchie uit een aantal diagrammen die de enterprise architectuur op basis van verschillende classificaties en navigatiepaden.

Hulpmiddelen bij een Architectuur Repository

In de voorgaande hoofdstukken zijn we ingegaan op de verschillende dimensies van het introduceren van een Architectuur Repository.
In dit hoofdstuk gaan we in op een aantal hulpmiddelen die het introduceren van een architectuur repository ondersteunen en vereenvoudigen.
We werken dit uit op basis van Sparx Enterprise Architect een modelleertool voor diverse modelleertalen. Daardoor is het ook uitermate geschikt om Sparx Enterprise Architect in te richten als architectuur repository. De uitwerkingen van deze hulpmiddelen zijn allemaal uitgewerkt op basis van Sparx Enterprise Architect.

Hybride

Samenstelling van datamodellering voor de drie gedefinieerde lagen waarbij een combinatie van datamodelleertalen gecombineerd wordt tot een hybride datamodel.

Informatie architectuur

Beschrijving van de verschillende big data technieken die ingezet kunnen worden bij een big data oplossing

Informatiesysteem architectuur

Beschrijving van de aspecten van de tooling bij het werken met een architectuur repository. Enerzijds de benodigde functionaliteiten anderzijds een opsomming van diverse beschikbare tools.

Kaderstellende architectuur

De kaderstellende architectuur is van groot belang voor het sturen van de verandering in een organisatie om van de baseline architectuur te transformeren naar de target architectuur.
Het stellen van kaders wordt veelal uitgewerkt op basis van architectuur principes of tegenwoordig ook wel bindende architectuur afspraken genoemd.
Daarnaast kun je ook de beschrijving van de viewpoints terugvinden omdat die ook beschouwd kunnen worden als kaderstellend.

Kaderstellende architectuur

Vanuit diverse werkvelden kunnen kaders gesteld worden aan de productie en het gebruik van data. Denk bijvoorbeeld aan data architectuur, security en privacy maar ook aan het stellen van kwaliteitseisen aan data.
Kenmerkend hierbij is, dat de kaders richting geven aan het gebruik van de data, maar ook aan andere aspecten zoals de opslag, het gebruik en incidenteel ook aan de wijze waarop de data geproduceerd wordt.
Kaders kunnen op meerdere wijzen beschreven worden bijvoorbeeld als risico, eis of beperking. In dit whitepaper sluiten we aan op de modelleerwijze van ArchiMate en werken we de kaders uit op basis van requirements en principes. Waarbij we principes beschouwen als generalisaties van de requirements.
Naast de kaders zul je binnen een metadata management model ook een uitwerking zien van de maatregelen die genomen kunnen worden om de gestelde kaders te realiseren. We zullen hierbij een aantal eenvoudige voorbeelden uitwerken in de volgende paragrafen.

Kaderstellende architectuur

Vanuit diverse werkvelden kunnen kaders gesteld worden aan de productie en het gebruik van data. Denk bijvoorbeeld aan data architectuur, security en privacy maar ook aan het stellen van kwaliteitseisen aan data.
Kenmerkend hierbij is, dat de kaders richting geven aan het gebruik van de data, maar ook aan andere aspecten zoals de opslag, het gebruik en incidenteel ook aan de wijze waarop de data geproduceerd wordt.
Kaders kunnen op meerdere wijzen beschreven worden bijvoorbeeld als risico, eis of beperking. In dit whitepaper sluiten we aan op de modelleerwijze van ArchiMate en werken we de kaders uit op basis van requirements en principes. Waarbij we principes beschouwen als generalisaties van de requirements.
Naast de kaders zul je binnen een metadata management model ook een uitwerking zien van de maatregelen die genomen kunnen worden om de gestelde kaders te realiseren. We zullen hierbij een aantal eenvoudige voorbeelden uitwerken in de volgende paragrafen.

Kaderstellende Data-Architectuur (KDA)

(Data) architecten sturen de verandering in een organisatie. Bijvoorbeeld bij het introduceren van data gedreven werken in een organisatie. Kaders sturen daarbij de verandering in de richting van zoals de gewenste inrichting van het data landschap is beschreven in een visie en doelen.

Logisch

Het logisch model wordt uitgewerkt op basis van de modelleertaal UML en dan met name het klassediagram. Het biedt daarmee de mogelijkheid om de data in detail te modelleren maar het staat nog steeds los van de fysieke implementatie.

Logisch Applicatie model obv Masterdata

Voorbeeld van een logisch architectuur model voor een register of MDM module. Geeft een voorbeeld van hoe je applicatie functies, interfaces en services in ArchiMate kunt combineren om een beschrijving te geven van de gewenste requirements.
Als je een architectuur repository vanuit het perspectief van master data beschouwd dan kun je feitelijk een aantal bouwblokken inzetten om functionaliteiten, applicatie services en -interfaces op generieke wijze beschrijven.

Logisch klassemodel

Het logisch model wordt uitgewerkt op basis van de modelleertaal UML en dan met name het klassediagram. Het biedt daarmee de mogelijkheid om de data in detail te modelleren maar het staat nog steeds los van de fysieke implementatie.

Logische datamodellen

Logische datamodellering is een model uitgewerkt zonder de implementatie aspecten van de onderliggende technische platformen. Binnen logische datamodellering zijn patronen veel toegepast. Er zijn dan ook veel catalogi te vinden met logische datamodelleer patronen. Hier behandelen we een viertal voorbeelden van dergelijke logische datamodel patronen.

Master en Referentie data

Master en referentie data gericht op het realiseren van data kwaliteiten voor generieke data in de organisatie het is daarmee een belangrijk kennisgebied vanuit het data kwaliteit, data governance en data management perspectief.

Master en Referentie Data (MRDM)

Master en Referentie Data (MRDM) zijn de werkprocessen gericht op het realiseren van generieke data entiteiten relevant voor een grote groep van verschillende stakeholders.
Dit stelt bijzondere eisen aan de inrichting vanuit het perspectief van data kwaliteit. Daarmee ontstaat er een nauwe relatie tussen deze kennisdomeinen.

Masterdata modellen

Welke data entiteiten zijn relevant voor de gehele organisatie of daarbuiten en dienen daarom met bijzonder kwaliteitsmaatregelen op voldoende hoog niveau gehouden te worden.

Matrices

Binnen dit onderdeel zijn een aantal matrices opgenomen om op eenvoudige wijze verbanden te zien tussen de verschillende views op de architectuur van een repository. Deze matrices zijn gebaseerd op ArchiMate concepten waarmee de verbanden op basis van ArchiMate elementen en connectoren in een tweedimensionale matrix worden gepresenteerd.

Metamodel en conventies data modelleren

Het metamodel in combinatie met modelleer- en naamgevingsconventie is een belangrijk onderdeel van datamodelleren. Met name als er gemodelleerd wordt door een team van verschillende modelleurs in de organisatie. Het is dan essentieel dat er een aantal afspraken gemaakt wordt over hoe er gemodelleerd wordt en wat de naamgevingsconventie is die gebruikt wordt.
Het metamodel wordt hier uitgewerkt in de voorbeeld van een diagram. Op dit diagram is het metamodel afgebeeld met alle elementen, relaties en attributen etc die gebruikt kunnen worden binnen een diagram ten behoeve van dit metamodel. Daarmee worden dus in een aantal gevallen meerdere relaties weergegeven op een element. Dit toont daarmee aan hoe meerdere elementen van hetzelfde stereotype met elkaar vereenvoudigd kunnen worden.
Daarnaast wordt er op het diagram van het metamodel een checklist getoond die puntsgewijs de condities binnen het metamodel beschrijven. Het kan dus desgewenst bij uitwerkingen van diagrammen gebruikt worden of een modelleur op de juiste wijze het metamodel heeft toegepast.
Deze werkwijze is daarmee wat eenvoudiger dan het uitwerken van metamodellen op basis van een UML klassemodel. Nadeel is daarmee dat niet elke regel in het metamodel volledig uitgemodelleerd kan worden. In deze context is echter de gekozen aanpak meer dan voldoende.
Gebruik de uitwerkingen van de metamodellen als een startpunt voor het toepassen van de metamodellen in de context van de eigen organisatie. Het model is eenvoudig uit te breiden met nieuwe elementen en relaties en met nieuwe condities binnen de checklists.

Modelleerconventie voor data architectuur

Dit is een voorbeeld van modelleer- en naamgevingsconventies die ingezet kan worden binnen een architectuur repository. Deze uitwerking is een voorbeeld hoe je een metamodel en de conventies kunt uitwerken. In dit geval voor een data architectuur uitwerking.
Het metamodel is uitgewerkt op basis van het DMBoK raamwerk. Dit houdt in dat een deel van het raamwerk wel uitgewerkt is en de anderen nog niet. Hier is met name vanuit het gezichtspunt van de data architect een uitwerking van modelleerconventies en architecturele modellen.
Voor het werken met meta data geldt een whitepaper over de modelleerwijzen rond metadata.

Motivatie en implementatie

Kenmerken, eisen, vereisten die behoren bij Big Data

MRDM Logische Architectuur

In het logische applicatie model beschrijven we alleen welke logische applicatiefuncties nodig zijn binnen de oplossing zonder te kijken naar de beschikbare componenten en informatiesystemen. Dit helpt bij het maken van een technisch onafhankelijk applicatie model dat later kan worden gebruikt om verschillende oplossingsscenario's en componentstapels te modelleren. Deze stapels worden geanalyseerd en met elkaar vergeleken op basis van de functionele en niet functionele eisen.

Naar enterprise architectuur

Wordt het project dat een solution oplevert afgerond dan zal de baseline architectuur binnen de enterprise architectuur gaan veranderen, dat is het uiteindelijke eindresultaat van een solution of project. Daarom zullen de concepten aanwezig in de modellen van de solution architectuur na oplevering uitgewerkt moeten worden in de baseline architectuur. De modellen moeten op basis daarvan aangepast worden naar de nieuwe situatie ofwel de nieuwe baseline architectuur. Dit dient uitgevoerd te worden in een gecontroleerde processtap in het architectuurproces waarbij veelal de modelmanager of custion bij betrokken is.
Deze package is daarmee een soort van doorgeefluik waar in de solutions worden geplaatst waarmee aangegeven wordt dat deze kunnen worden geintegreerd met de baseline architectuur in de enterprise architectuur packages.

Naar Solution/Enterprise Architectuur

Net als bij de solution architecturen is het mogelijk dat deelmodellen uitgewerkt in de persoonlijke packages onderdeel gaan uitmaken van een solution architectuur of van de enterprise architectuur. Ook hierbij een map om een gecontroleerd architectuurproces te realiseren waarmee deelarchitecturen onder verantwoording van de modelmanager worden overgebracht naar de architecturen met een ander (vastgestelde) status.

Objecten

Opsomming van alle objecten binnen de architectuur gesorteerd op type en naam.

Objecten enterprise architectuur

Het wordt gezien als een good practice om de elementen te scheiden van de diagrammen in een omvangrijke enterprise architectuur. Het is mogelijk om de objecte te scheiden in de verschillende subpackages van de enterprise architectuur. Hier is ervoor gekozen dit te doen in de root package van de enterprise architectuur.
In dit voorbeeld is een indeling gemaakt voor subpackages per ArchiMate laag en of elementtype. Hierbij zijn er verschillende andere indelingen mogelijk. Bepaal hier de indeling die in de context van de eigen organisatie goed werkt. Ook het sorteren van de elementen op elementtype in een allesomvattende collectie werkt bij sommige organisaties goed.

Objectmodel

Objectmodellen zijn diagrammen waarbij instanties worden gemaakt van een aantal klassen in het logisch klassemodel. Het kan gebruikt worden om voorbeelden te presenteren aan eindgebruikers met voor hen herkenbare objecten binnen het klassemodel.

Objectmodel Bouwblokken

Het objectmodel beschrijft het concept bouwblok zoals dat gedefinieerd is binnen het architectuurproces. Bouwblokken zijn communicatieve concepten tussen architecten onderling en tussen architectuur en de verschillende stakeholders zoals ontwikkelaars en beheerders. Daarnaast ook interne diensten en eventueel externe stakeholders zoals leveranciers of ketenpartners.
Het model bestaat uit een beperkte set aan concepten met onderlinge relaties. Dit model is uitgewerkt in een ArchiMate business objecten diagram.
De concepten in het objecten en definitie diagram zijn vervolgens in detail uitgewerkt en beschrijven hiermee de kaders van de bouwblokken.

Optionele data governance diagrammen

Sommige diagrammen zijn bij het uitwerken van de domein governance architectuur optioneel. Deze optionele modelleervormen worden hieronder uitgewerkt.

Optionele data governance diagrammen

Sommige diagrammen zijn bij het uitwerken van de domein governance architectuur optioneel. Deze optionele modelleervormen worden hieronder uitgewerkt.

Optionele solution diagrammen

Sommige diagrammen zijn bij het uitwerken van de solution architectuur optioneel. Deze optionele modelleervormen worden hieronder uitgewerkt.

Optionele solution diagrammen

Sommige diagrammen zijn bij het uitwerken van de solution architectuur optioneel. Ze worden alleen uitgewerkt als daarmee voor een aantal stakeholders een nadere verklaring in een diagram wenselijk is. Deze optionele modelleervormen worden hieronder uitgewerkt.

Overzicht bouwblokken

In veel architecturen zijn bouwblokken een belangrijk onderdeel bij de introductie van standaardisatie en hergebruik. Ook hierbij daarom een inrichting in de enterprise architectuur in de vorm van een aantal collecties van bouwblokken die een architect kan inzetten bij het uitwerken van solutions om een solution te laten bijdragen aan de weg naar de target architectuur.
Ook deze package zal een indeling kennen in de vorm van subpackages en/of het gebruik van diagrammen voor de binnen de organisatie aanwezige bouwblokken. Hierbij zal veelal ook gebruik gemaakt worden van navigatie en overzichtsdiagrammen.
Zie ook de paragraaf over het toepassen van bouwblokken binnen een architectuur.

Overzicht landschappen

Overzicht van de architectuurlandschappen die uitgewerkt zijn. Veelal gebaseerd op meerdere diagrammen en daarbij ingedeeld op basis van de lagen in het core model van ArchiMate desgewenst verder opgesplitst naar domeinen in een organisatie of architectuur.
In dit document is het overzicht van de landschappen gerubriceerd en ingedeeld. Dit kan op basis van packages en daarbinnen een of meerdere diagrammen, maar ook het gebruik van een naamgevingsconventie voor de diagrammen is ook een adequate werkwijze.
Noodzakelijk in deze is dat de architecten hierin de concepten binnen de vastgestelde architectuur eenvoudig kunnen terugvinden. Enerzijds in de package structuur anderzijds ook door gebruik te maken van zoek en sorteer functionaliteiten.

Overzicht requirements

Overzicht in de vorm van een collectie van de requirements van de verschillende stakeholders binnen en buiten de organisatie. Veelal uitgewerkt op basis van de motivation extensie binnen ArchiMate.
De opsomming kan gedaan worden in de vorm van een lijst, een matrix of een aantal grafische representaties van de requirements.
Zie ook de uitwerking van de solution architectuur repository in een voorgaand hoofdstuk voor een aantal voorbeelden.

Patronen en bouwblokken

Patronen en bouwblokken zijn een belangrijk hulpmiddel voor de data-architect.
Definitie van een patroon: “Een ontwerppatroon of patroon in de informatica is een generiek opgezette softwarestructuur, die een bepaald veelvoorkomend type software-ontwerpprobleem oplost.” zijn het oplossingen voor veelvoorkomende ontwerpproblemen.
Patronen zijn dus zowel beschrijvend en voorschrijvend van karakter. Sluit aan bij de verleidingsstrategie van een architect
Ontwerp- en architectuurpatronen zijn er voor meerdere werkgebieden, denk aan software, integratie of datapatronen

RASCI

Uitwerking van een RASCI matrix waarbij RASCI staat voor Responsible, Accountable, Supportive, Consulting, Informing omtrent de betrokkenheid bij bepaalde data entiteiten in de organisatie. We stellen de RASCI de matrices op op basis van ArchiMate concepten en realiseren daarmee een andere weergave op basis van hetzelfde onderliggende ArchiMate model.

Referentie data modellen

Referentiedata is data die wordt gebruikt om andere data te classificeren of te categoriseren. Deze data is meestal statisch of verandert slechts langzaam over tijd. Een belangrijk kenmerk van referentiedata is dat ze vaak worden gebruikt als een soort "ankerpunten" binnen verschillende systemen en processen.

Rol van data-Architect

Beschrijving van de dimensie van de rol van de data architect. Bijvoorbeeld welke stakeholders zijn relevant voor de data architect, welke vaardigheden zijn gewenst bij deze rol en welke producten levert een data-architect op.

Solution architectuur Voorbeeld

Dit sjabloon is een package en diagram structuur voor een architectuurdocument, bijvoorbeeld een solution - of project start architectuur.

Hierbij is in de diagrammen een koppeling gemaakt naar een viewpoint uitwerking zodat modelleurs ondersteuning krijgen met de viewpoint diagrammen bij het uitwerken van het model.

Desgewenst kan dit package gekopieerd worden in EA om het projectspecifiek te maken. Vervolgens kan er een document van gegenereerd worden. Maak daarbij gebruik van de IDEA AddOn waarin je in de package helper een zoek en vervang actie kunt uitvoeren

Dit package en de subpackages en diagrammen is uitgewerkt op basis van een package structuur dat een sjabloon van een solution omvat. Dit kan eenvoudig gekopieerd worden als een startpunt voor het uitwerken van een nieuwe solution. Het uitgewerkt voorbeeld van een dergelijk sjabloon is terug te vinden als een resource in de aanwezige voorbeeld architectuur repository.

Solution bezorgen Data architectuur

De solution architectuur is gericht op het beschrijven van de verandering die in een data gedreven organisatie wordt uitgevoerd.
In de meeste organisaties worden veranderingen met behulp van projecten en programma's geintroduceerd.
Om grip te krijgen op deze veranderingen in de organisatie zal de data-architect daarom een architecturele beschrijving gaan maken van wat deze verandering precies inhoudt. Daarnaast wordt beschreven met welke architecturele kaders deze verandering gebaseerd is.
Afhankelijk van de complexiteit van de verandering kan de data-architect ervoor kiezen om meerdere plateau architecturen uit te werken. Bijvoorbeeld de baseline en de target architectuur en desgewenst tussen architecturen.

Solution bezorgen platform implementatie

Deze laag zal vanuit de solution aangepast of uitgebried worden vanuit een dataplatform dat is opgebouwd uit één of meerdere datatoepassingen.
Dit data platform en de datatoepassingen worden uitgewerkt in de vorm van een data- en applicatielandschap dat in de solution wordt uitgewerkt. Dit landschap wordt gemodelleerd zodat de data gemanaged kan worden in een combinatie van applicatiecomponenten. Daarnaast zal er binnen de soltion data uitgewisseld worden tussen diversie informatiesystemen binnen de organisatie en er zal data uitgewisseld worden vanuit deze toepassingen met externe partijen, veelal bestaande uit informatiesystemen bij externe stakeholders. Vanuit data-architectuur is er behoefte om dit datalandschap te beschrijven zodat vanuit data-architectuur voor en na de implementatie van de solution.

Onder dit data- en applicatielandschap kan vervolgens een infrastructurele inrichting beschreven worden vanuit het perspectief van de data-architect. Waar wordt de data na deze solution implementatie opgeslagen in de infrastructuur. Hoe zijn de fysieke datastromen binnen de infrastructuur. Via welke technische interfaces en infrastructurele toepassingen. Daarnaast is het van belang om hier bij cloud gebaseerde toepassingen hoe de data tussen cloud en on premise voorzieningen worden uitgewisseld.

Solution Data architectuur

De solution architectuur is gericht op het beschrijven van de verandering die in een data gedreven organisatie wordt uitgevoerd.
In de meeste organisaties worden veranderingen met behulp van projecten en programma's geintroduceerd.
Om grip te krijgen op deze veranderingen in de organisatie zal de data-architect daarom een architecturele beschrijving gaan maken van wat deze verandering precies inhoudt. Daarnaast wordt beschreven met welke architecturele kaders deze verandering gebaseerd is.
Afhankelijk van de complexiteit van de verandering kan de data-architect ervoor kiezen om meerdere plateau architecturen uit te werken. Bijvoorbeeld de baseline en de target architectuur en desgewenst tussen architecturen.

Stakeholder matrix

Model van de stakeholders betrokkenheid rond data gedreven werken. Waarbij er over twee dimensies wordt gekeken naar de macht en de interesse van data gedreven werken.

Stakeholders bij data-architectuur

Een stakeholder is een persoon, groep of organisatie die belang heeft bij een bepaalde verandering. Meestal in de vorm van veranderingen in een project, besluit of bedrijf, omdat hij of zij wordt beïnvloed door de uitkomst ervan of er zelf invloed op kan uitoefenen. Stakeholders kunnen zowel intern als extern zijn en hebben vaak uiteenlopende belangen.

Stakeholders spelen een belangrijke rol in het succes van verandering, en het begrijpen en beheren van hun behoeften is vaak cruciaal voor de data-architect.

Vanuit een data-architectuurperspectief zijn er enkele belangrijke bijzonderheden met betrekking tot stakeholders:

Verschillende belangen: Stakeholders in data-architectuur hebben vaak uiteenlopende belangen. Bijvoorbeeld:

  • Business stakeholders: Gericht op hoe data waarde kan toevoegen aan bedrijfsprocessen.

  • Technische stakeholders: Gefocust op de implementatie en technische haalbaarheid.

  • Regelgevende stakeholders: Bezorgd over naleving van wet- en regelgeving, zoals GDPR.



Complexiteit van concerns: Stakeholders hebben vaak specifieke zorgen, zoals datakwaliteit, beveiliging, schaalbaarheid en interoperabiliteit. Het is de taak van de data-architect om deze zorgen te begrijpen en te adresseren.

Viewpoints en modellen: Data-architecten gebruiken vaak verschillende modellen en visualisaties om de behoeften van diverse stakeholders te communiceren. Dit kan variëren van technische blauwdrukken tot strategische dashboards.

Veranderende rollen: De rol van stakeholders kan veranderen naarmate de organisatie evolueert. Dit vereist flexibiliteit in de aanpak van de data-architect.

Technische architectuur

Beschrijving van de infrastructurele aspecten van een data gedreven en big data architectuur

Template Solution architectuur {project}

Dit sjabloon is een package en diagram structuur voor een architectuurdocument, bijvoorbeeld een solution - of project start architectuur.

Hierbij is in de diagrammen een koppeling gemaakt naar een viewpoint uitwerking zodat modelleurs ondersteuning krijgen bij het uitwerken van het model.

Desgewenst kan dit package gekopieerd worden in EA om het projectspecifiek te maken. Vervolgens kan er een document van gegenereerd worden. Maak daarbij gebruik van de IDEA AddOn waarin je in de package helper een zoek en vervang actie kunt uitvoeren

Toepassen architectuur bouwblokken

Inleiding

Toepassen bouwblokken beschrijft de opzet en de definitie van bouwblokken. Bouwblokken worden bij een organisatie geïntroduceerd vanuit het perspectief van:

  • Hergebruik.

  • Ontkoppeling

  • Generalisatie en specialisatie.

  • Standaardisatie.

  • Interactie tussen aanbieders en afnemers van informatievoorziening. concepten (op dit moment applicaties en infrastructuur maar dit moet ook toepasbaar zijn op bedrijfsarchitectuur).

  • Specificatie van kosten en opbrengsten.

  • Verbeteren (versnellen) van de dienstverlening.

  • Informatiebeveiliging.



Dit document bestaat uit de volgende delen:

  • Model: beschrijft de definitie, kenmerken en verbanden van het concept bouwblok en de bijbehorende specialisaties

  • ArchiMate viewpoints: uitwerking van de viewpoints voor de bouwblokken. Deze viewpoints zijn opgebouwd uit een beperkte set aan ArchiMate elementen en associaties.

  • Voorbeelden van uitwerking van de verschillende bouwblokken binnen de hierboven gedefinieerde ArchiMate viewpoints

  • Sparx implementatie, wijze waarop dit geïmplementeerd wordt in Sparx en hoe het gecommuniceerd/gepubliceerd wordt naar de verschillende stakeholders.

Vaardigheden van een data-architect

Goede data-architecten kunnen het verschil maken bij de introductie van data gedreven werken in een organisatie. Ze kunnen ook helpen om problemen op te lossen zonder overhaaste conclusies te trekken. De data-architect zal complexe situaties tot in detail analyseren modellen opstellen van het data aspect in grote veranderingen. Daarnaast worden kaderstellende architecturen opgesteld om veranderingen in de organisatie te laten bijdragen aan data gedreven werken. Maar wat is een goede data-architect precies en over welke competenties moet een goede architect beschikken?
In dit hoofdstuk worden deze vragen behandeld door de reeks vaardigheden en competenties te identificeren en te beschrijven die data-architecten nodig hebben om effectief te zijn in de huidige data intensieve omgevingen. Hier wordt de definitie van een competentie gedefinieerd als: 'een vermogen dat nodig is om de rol van data-architect effectief uit te voeren'.

Voorbeeld packagestructuur

Voorbeeld van een project structuur gebaseerd op de status van verschillende deelmodellen. Kenmerkend hierin is dat per fase een andere indeling geldt voor de repository. Deze aanpak geeft aan dat de package structuur geen beperking hoeft te zijn.
Over de package structuur kan bij de introductie van een architectuur repository een discussie ontstaan over wat de juiste indeling is. Houd hierbij de volgende suggesties aan als startpunt:

  • Per onderdeel van de architectuur repository kan de package indeling veranderen

  • De package structuur kan eenvoudig gewijzigd worden als bij ontwikkeling van de werkwijze de inzichten veranderen

  • Het bepalen van de indeling wordt veelal beheerd door de model manager of custodian voor de generieke architectuur onderdelen

  • In werk of project package structuren hebben de modelleurs meer vrijheid in de inrichting.

  • Gebruik voor solution architecturen een sjabloon als startpunt.

  • Houd in de package indeling rekening met de transfer van architectuur concepten in een fasering en levensloop.



De package structuur dient gericht te zijn op de modelleurs die werken met de architectuur modellen. Gebruikers van deze modellen dienen op andere wijze ondersteund te worden bijvoorbeeld door navigatie diagrammen.

Voorbeelden van bouwblokken

In deze voorbeelden worden een aantal aspecten van het modelleren op basis van bouwblokken uitgewerkt. Beschouw dit voorbeeld zonder dat er is nagedacht over de inrichting van de catalogi en de granulariteit van de bouwblokken.
Daarnaast wordt alleen een toelichting gegeven bij de diagrammen, niet bij de daarin uitgewerkte concepten.

Werkmappen en projecten

Package waarin modelleurs of teams eigen uitwerkingen kunnen maken van deelmodellen, of deeluitwerkingen van een solution. Binnen deze packages hebben de modelleurs een persoonlijke package waarin ze vrij zijn om een eigen indeling te kiezen en elementen en diagrammen uit te werken.
Let op: het is belangrijk dat er afspraken worden gemaakt over het hergebruik van elementen die aanwezig zijn. Het is veelal niet toegestaan om elementen aanwezig in deze persoonlijke packages her te gebruiken in bijvoorbeeld solution architecturen en helemaal niet in enterprise architectuur modellen.